Τις δραματικές συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων – μεταναστών που φτάνουν στα ελληνικά νησιά, λόγω της έλλειψης υποδομών υποδοχής, περιέγραψε ο επικεφαλής της αποστολής των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» στην Ελλάδα, Στάθης Κυρούσης, μιλώντας στον «Σ»
Στο νησί μας, οι ΓΧΣ ήρθαν για πρώτη φορά πέρσι τον Οκτώβριο (παρέμειναν περίπου ενάμιση μήνα) και επέστρεψαν στα μέσα του φετινού Μαρτίου. Η αποστολή αποτελείται αυτή τη στιγμή από 15 άτομα και σύντομα θα φτάσουν τα 23, γιατί «έχει πάρα πολύ περισσότερες δουλειές το «Κάπταιν Ηλίας» απ’ ότι μπορούσε κανείς να υπολογίσει αρχικά», όπως σημειώνει ο κ. Κυρούσης, εξηγώντας πως, εάν στριμωχτούν οι άνθρωποι, η χωρητικότητά του (εντός και εκτός) δεν μπορεί να ξεπεράσει το πολύ τα 200 άτομα, την ίδια ώρα που υπολογίζεται πως ο αριθμός τους στο νησί, ξεπερνά κατά πολλοί τους 1000.
Ο κ. Κυρούσης περιγράφει και σχολιάζει τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων - μεταναστών, εκφράζοντας την αγωνία του για το τι μέλλει γενέσθαι. Εκτιμά ότι, το μεγάλο πρόβλημα του «Κάπταιν Ηλίας» είναι ότι είναι υπερχρησιμοποιημένο και αυτό σημαίνει άμεσο κίνδυνος και για την υγεία και για την ασφάλεια των διαμενόντων, αλλά και των περιοίκων.
Μιλά για τη συνάντησή του με τον δήμαρχο Γιώργο Κυρίτση, εκφράζοντας την απορία, «πως η λύση για ένα νησί που λέγεται ότι είναι τουριστικό και που δεν θέλει οι άνθρωποι να περιφέρονται χωρίς λόγο παντού και να κοιμούνται έξω κλπ, είναι το να μην κάνει κανείς τίποτα»; Εξηγεί ότι, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για κρούσματα ελονοσίας (6 έχουν παρουσιαστεί μέχρι στιγμής και οι άνθρωποι έχουν θεραπευτεί), ενώ επαναλαμβάνει πως, ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται δεν είναι υπερβολικός για να διαχειριστεί, ενώ δηλώνει συγκινημένος από την βοήθεια που προσφέρουν εθελοντές και τέλος, αναφέρεται στα δικαιώματα των προσφύγων, καθώς και στο ρόλο του ΟΗΕ.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ: Κύριε Κυρούση, ποιες είναι οι ελλείψεις του «Κάπταιν Ηλίας»;
Σ.Κ.: Τα βασικά προβλήματα είναι: Η μικρή του χωρητικότητα, τα πάρα πολλά μαζεμένα σκουπίδια, σπασμένα τζάμια κλπ απ’ την οροφή. Προσπαθούμε να μαζεύουμε κάθε φορά αλλά υπάρχουν και κίνδυνοι. Παραδόθηκε με μόνο δύο τουαλέτες για τόσα άτομα. Αναγκαστήκαμε και βάλαμε εμείς άλλες δώδεκα. Δεν είχε ντους. Δεν είχε χώρους για μαγειρέματα και δίπλα έχει παρατημένους φοίνικες με ξερά φύλλα που ήδη πήραν για μία φορά φωτιά και για μένα σίγουρα θα πάρουν κι άλλη. Η αποχέτευσή του έχει τρομακτικό πρόβλημα γιατί ο σηπτικός βόθρος έχει γεμίσει με νερά και αναγκαζόμαστε να τον αδειάζουμε κάθε δύο ημέρες. Και επειδή δεν προλαβαίνουμε κάθε φορά να τον αδειάσουμε, διότι δεν είμαστε εκεί, ξεχειλίζει πολλές φορές και γεμίζει νερά. Επειδή δεν έχει ντους, υποχρεωθήκαμε να βάλουμε μερικά ντους για τους ανθρώπους, αλλά τα νερά κυλάνε έξω και γεμίζουν το δρόμο.
Λύση για όλα αυτά είναι μόνο το να υπήρχε σύνδεση με την αποχέτευση η οποία ελπίζουμε τώρα ότι θα γίνει, γιατί η δημαρχία συμφώνησε να γίνει αυτή η αποχέτευση.
Ερ: Συμφώνησε ο δήμος για αποχέτευση;
Σ.Κ.: Συμφώνησε να μπει στον κεντρικό αγωγό η αποχέτευση κι έτσι θα λυθεί το πρόβλημα των στάσιμων νερών που είναι πρόβλημα και για τους ανθρώπους που μένουν μέσα και για τους κατοίκους που μένουν γύρω – γύρω. Μετά πρέπει οπωσδήποτε να γίνει κάτι για να προφυλαχθεί από τη φωτιά και αυτό μπορεί να το κάνει η Πυροσβεστική. Δεν έχει μέρος επίσης μέρος για μαγείρεμα. Δεν μπορούμε να είμαστε όλη μέρα εκεί για να βλέπουμε εάν ανάβουν φωτιές. Οι άνθρωποι ανάβουν φωτιές και δεν ξέρουν ότι έρχονται τα μελτέμια τον Αύγουστο που παίρνουν τα κάρβουνα και τα στροβιλίζουν για μέτρα και μπορεί να τα πετάξουν στο διπλανό χωράφι και να πάρει φωτιά. Βάζουν ακόμα φωτιά και για να ψήσουν τσάι. Δεν τα ξέρουν αυτά.
Το πολύ χοντρό πρόβλημα του «Κάπταιν Ηλίας» είναι ότι αυτή τη στιγμή είναι υπερχρησιμοποιημένο, δηλαδή έχει πάρα πολύ περισσότερους ανθρώπους από αυτούς που μπορεί αν φιλοξενήσει και επίσης, δεν υπάρχει καμία διαχείριση από καμία αρχή. Να βάλει μερικούς κανόνες όπως σε ένα ξενοδοχείο ή σε ένα τουριστικό κάμπινγκ. Δεν γίνεται χωρίς διαχείριση να μένει τόσος κόσμος κάπου με τέτοιες συνθήκες. Είναι άμεσος κίνδυνος και για την υγεία τους και για την ασφάλειά τους και την υγεία και ασφάλεια των περιοίκων.
Ερ: Μιας και αναφερθήκατε σε ασθένειες, έχει παρατηρηθεί κάτι ανησυχητικό, γιατί ακούγονται πάρα πολλά;
Σ. Κ.: Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν κανένα μικρόβιο που δεν το ‘χουμε κι εμείς. Ένα μόνο έχουν, την ελονοσία, την οποία είχαμε και εμείς παλιά. Είναι ολόκληρη σειρά γεγονότων που πρέπει να συμβούν για να δημιουργηθούν περιστατικά και στην Ελλάδα απ’ την ελονοσία, η οποία δεν είναι και η πιο επικίνδυνη απ’ όλες τις αρρώστιες. Παρόλα αυτά είμαστε εκεί, συνεργαζόμαστε και με το νοσοκομείο και με το ΚΕΛΠΝΟ, έχουμε ειδικά τεστ που μέσα σε 20 λεπτά μας λένε εάν κάποιος έχει ελονοσία και τα χρησιμοποιούμε σε όλο τον κόσμο. Τα ‘χει και το νοσοκομείο. Μόλις βρούμε κάποιον, αμέσως πηγαίνει στο νοσοκομείο του δίνεται θεραπεία και μετά μεταφέρεται προς την Αθήνα για να του προταθεί να κάνει εκρίζωση του πλασμωδίου από το συκώτι. Μέχρι στιγμής έχουμε βρει έξι άτομα τέτοια τα οποία έχουν θεραπευτεί. Άρα, αυτό που πρέπει να κάνουν οι ιατρικές ομάδες είναι να εξετάζουν τους ανθρώπους που έχουν το κατάλληλο τεστ και να τους θεραπεύουν.
Ερ: Κύριε Κυρούση οι τοπικές αρχές αλλά και η κεντρική πολιτική ηγεσία, λαμβάνουν υπόψη τους τις προτάσεις σας ως οφείλουν, κατά την άποψή μου;
Σ.Κ.: Κοιτάξτε, δεν ξέρω εάν οφείλουν να ακούσουν τις προτάσεις μας. Ξέρουν όμως ότι είναι προτάσεις από ανθρώπους που έχουν εμπειρία 40 χρόνων. Είμαστε η μεγαλύτερη ομάδα στον κόσμο που ξέρει ιατρικά τα θέματα καταυλισμών προσφύγων. Επανειλημμένα έχουμε πει ότι, ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται εδώ δεν είναι υπερβολικός για να διαχειριστεί. Τα νησιά αυτά μπορούν και διαχειρίζονται πολύ περισσότερους ανθρώπους καθημερινά από την άποψη υποδομών κλπ. Το πρόβλημα είναι ότι όλη η Ευρώπη έχει βάλει τέτοια διοικητικά μέτρα για την εισροή τους, χωρίς να λαμβάνει υπόψη της ότι πρέπει να διαμένουν για το λίγο χρονικό διάστημα που απαιτείται σε ανθρώπινες συνθήκες Δηλαδή στην Κω, πρέπει να περιμένουν να πάρουν το χαρτί της αστυνομίας και δεν έχει προβλεφθεί τίποτα για το που θα μείνουν, τι θα τρώνε, πως θα εξασφαλίσουν την υγεία και την αξιοπρέπεια τους. Τίποτα. Το μόνο που έγινε ήταν ότι δόθηκε το «Κάπταιν Ηλίας», αλλά σας το λέω υπεύθυνα, εάν δεν ήμασταν εμείς, σε μία εβδομάδα από τότε που δόθηκε θα είχε κλείσει. Δεν είναι πρόνοια το να πεις σε κάποιους ανθρώπους πηγαίνετε να μείνετε. Θέλει διαχείριση το μέρος, θέλει ασφάλεια, θέλει πυροπροστασία, θέλει να τους δίνει κάποιος φαγητό, θέλει να ‘χουνε χώρο, θέλει ιατροφαρμακευτική φροντίδα κι όλα αυτά πρέπει να διαχειρίζονται από κάποια εξουσία. Δεν μπορεί να διαχειρίζονται από πολίτες και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Ακόμα και εκεί που έχει πρώτη υποδοχή σαν τη Λέσβο και τη Χίο για παράδειγμα, δεν φτάνει και αναγκάζονται άνθρωποι και μένουν σε άθλιες συνθήκες. Να ‘ναι καλά ο Δήμος εκεί που παραχώρησε δημοτικό χώρο ο Δήμος στη Λέσβο, το Πάρκο Κυκλοφοριακής αγωγής και μένουν οι άνθρωποι. Έβαλε τουαλέτες, ένα κοντέινερ, έβαλε νερό. Αλλά και πάλι όλα αυτά χωρίς διαχείριση και χωρίς φροντίδα και συντήρηση σε 2-3ημέρες τελειώνουν, δεν είναι χρησιμοποιήσιμα ποια.
Ερ: Πώς σχολιάζετε τη στάση της δημοτικής αρχής Κω;
Σ.Κ.: Κοιτάξτε, είχαμε τίμια συζήτηση με τον κ. Δήμαρχο την περασμένη εβδομάδα που ήμουν εκεί. Του εξέφρασα ακριβώς τους ίδιους προβληματισμούς, ότι, δεν μπορούμε να καταλάβουμε πως η λύση για ένα νησί που λέγεται ότι είναι τουριστικό και που δεν θέλει οι άνθρωποι να περιφέρονται χωρίς λόγο παντού και να κοιμούνται έξω κλπ, είναι το να μην κάνει κανείς τίποτα. Δεν υπάρχει άλλη λύση παρά αυτό που έκαναν σε όλα τα κράτη του κόσμου. Το έκαναν στη Βουλγαρία και στην Ιταλία, έχουν προγράμματα παντού εκεί. Θα το κάνουν στη Σερβία και το κάνουν στα δικά μας νησιά όπως στη Λέσβο. Ένα χώρο να βρει και να βάλουν κάποιον διαχειριστή, δηλαδή να βάλει τους κανόνες. Ξέρετε πόση βοήθεια υπάρχει αυτή τη στιγμή που δεν μπορεί να διοχετευτεί γιατί δεν μπορούμε να βρούμε τους ανθρώπους; Αυτό συνεχίζουμε και λέμε όλες οι μη κυβερνητικές οργανώσεις. Στην Κω τους κυνηγάμε από πάρκο σε πάρκο να τους δώσουμε ιατρικές συμβουλές ή να τους μοιράσουμε είδη πρώτης ανάγκης. Δεν υπάρχει άλλη λύση. Καταλαβαίνω την ντόπια κοινωνία που φοβάται ότι άμα δημιουργηθεί ένα καμπ θα έρχονται συνέχεια και περισσότεροι άνθρωποι και θα μένουν μόνιμα. Μα κοιτάξτε, τόσα χρόνια που δεν παρασχέθηκε τίποτα σ’ αυτούς τους ανθρώπους ποιο ήταν το αποτέλεσμα. Φέτος επταπλασιάστηκαν οι ροές προς την Κω. Δεν τους απέτρεψε το γεγονός ότι έμεναν έξω στο πάρκο με το κρύο, ότι δεν είχανε που να μείνουν, ότι δεν τους έδινε κανείς φαγητό.
Ερ: Τι σας απάντησε ο Δήμαρχος;
Σ.Κ.: Δεν ήταν υποχρεωμένος να δώσει σε μένα την απάντηση. Συζητήσαμε όμως έντιμα. Μου είπε τις έγνοιες του. Τον καταλαβαίνω. Εάν πάνε κάπου αυτοί οι άνθρωποι, όλα αυτά τα πράγματα κοστίζουν λεφτά. Που είναι η αρχή που θα τα πληρώσει; Όλα αυτά χρειάζονται διαχείριση, ποιος είναι αυτός που θα αναλάβει την ευθύνη για ότι γίνει; Φοβάται ότι η κεντρική εξουσία δεν θ’ αναλάβει τις υποχρεώσεις της. Τα καταλαβαίνουμε όλα αυτά.
Ερ: Ποια η παρέμβασή σας προς την κεντρική εξουσία;
Σ.Κ.: Κυρία Αυγούλη κάναμε μία ανακοίνωση σε όλη την Ευρώπη και λέμε τρία πράγματα «Καλούμε τις ελληνικές αρχές, όχι τις μικρές κοινωνίες, να αναλάβουν τις ευθύνες τους δηλαδή να υποδείξουν χώρους και να υποδείξουν διαχειριστές αυτών των χώρων και να θέσουν τους όρους. Η Ε.Ε. να διαθέσει τα απαραίτητα κονδύλια, είναι η μόνη που μπορεί να τα διαθέσει αυτή τη στιγμή και επίσης καλούμε και την Ύπατη Αρμοστεία να αναβαθμίσει όσο μπορεί την παρέμβασή της γιατί είναι οι άνθρωποι που έχουν και την εντολή και την εμπειρία για τους πρόσφυγες από τα Ηνωμένα Έθνη. Από την άλλη πλευρά, είμαστε πολύ συγκινημένοι, ειλικρινά σας το λέω, απ’ όλους αυτούς τους υπέροχους ανθρώπους που βρίσκονται στην Κω, στη Σύμη, στη Λέρο, στη Λέσβο, τους ακτιβιστές που τους πάνε φαγητό. Ο δε υπεύθυνος της Ύπατης Αρμοστείας ένας ξένος που έχει έρθει σαν σύμβουλος μου λέει «είναι καταπληκτική η δουλειά που κάνουν στην Κω με το φαγητό που πηγαίνουν. Θα είχαμε τραγικό πρόβλημα χωρίς αυτό». Δεν μπορεί όμως κανείς να περιμένει να λύσουν τα προβλήματα οι μαγαζάτορες της Κω και το Δημοτικό Συμβούλιο. Αυτοί μπορεί να είναι απλά επιτρεπτικοί, δηλαδή εάν λέμε «παιδιά να μας αφήσετε να βάλουμε τουαλέτες» να μας αφήνουν όπως μας αφήσανε. Να βάλουμε ένα σκίαστρο να μην ξεραίνετε ο κόσμος να μας αφήνουν. Όλα αυτά σεβόμενοι και το περιβάλλον και τη νομοθεσία και τους κατοίκους. Αλλά πρέπει να παρέμβει η κεντρική διοίκηση, η ευρωπαϊκή ένωση και όσοι άλλοι έχουν την ευθύνη.
Ερ: Θέλω το σχόλιό σας για το «καθάρισμα» των πάρκων…
Σ.Κ.: Το ξέρω γιατί ήμασταν εκεί και κάναμε διανομή ειδών πρώτης ανάγκης στο πάρκο που είναι στο λιμάνι και ήρθε κάποιος κύριος της δημοτικής αστυνομίας και είπε ότι αύριο θα φύγουν. Το θέμα είναι ότι είναι εύκολο να διώξεις κάποιον από κάπου, το δύσκολο είναι να του πεις πού να πάει μετά. Που μπορούν να πάνε αυτοί οι άνθρωποι. Ενώ σ’ όλα τα νησιά σ’ όλο τον κόσμο πιστέψτε με, γιατί δουλεύουμε με πρόσφυγες χρόνια και χρόνια, εγώ έχω δουλέψει πάνω από 10 χρόνια στα μεγαλύτερα στρατόπεδα του κόσμου, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να οριοθετήσεις ένα χώρο να πεις εδώ θα ‘ρχονται, να βάλεις μια αρχή που να ξέρει κάποιος ότι εάν θέλω να προσφέρω κάτι θα πάω σ’ αυτή την αρχή.
Ερ: Και γιατί κύριε Κυρούση δεν το κάνει αυτό μέχρι σήμερα το υπουργείο;
Σ.Κ.: Δεν ξέρω. Είναι αλήθεια πως έχουμε κάνει γράμμα αυτή τη στιγμή προς τον Υπουργό Εσωτερικών και προς το Υπουργείο Μετανάστευσης και Πρώτης Υποδοχής και τους Δημάρχους και τους παρακαλούμε να μας δείξουν ένα χώρο που μπορούν να μείνουν αυτοί οι άνθρωποι που να ξέρουμε ότι μπορούμε να διοχετεύσουμε την ανθρωπιστική βοήθεια. Ξέρετε πόση ανθρωπιστική βοήθεια υπάρχει από διεθνείς οργανώσεις που δεν μπορεί να διοχετευθεί γιατί δεν ξέρουμε που να τη διοχετεύσουμε; Η Ύπατη Αρμοστεία θα σας πει το ίδιο άμα τη ρωτήσετε.
Με τα υπουργεία που έχουμε συζητήσει ήμαστε στο ίδιο μήκος κύματος. Δηλαδή το αναγνωρίζω ότι και το υπουργείο μετανάστευσης και ο Γ.Γ. και ο Υπουργός έχουν την ίδια έγνοια, καταλαβαίνουν τα προβλήματα, μας δηλώνουν όμως πάντα αδυναμία. Προσπαθούν όσο μπορούν να βοηθήσουν με το υπάρχον νομοθετικό περιβάλλον κλπ. Γι’ αυτό θέλουμε και τον υπουργό Εσωτερικών. Κάπου κάποιο υπουργείο να πει σε μια κοινωνία «παιδιά σας παρακαλώ υπάρχει ένας χώρος που πρέπει να δώσουμε σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Για να είναι οι ίδιοι ασφαλείς, να κρατήσουν την αξιοπρέπειά τους, να ‘στε κι εσείς πιο ήρεμοι». Τώρα όλοι οι κάτοικοι φοβούνται τι θα γίνει από εδώ, τι θα γίνει από εκεί, μιλάνε για αρρώστιες, μιλάνε για κινδύνους, μιλάνε για κλεψιές. Δεν υπάρχουν τέτοια. Οι άνθρωποι είναι νοικοκυραίοι. Πονεμένοι άνθρωποι είναι.
Ερ: Θέλω ένα σχόλιο για τους διακινητές.
Σ.Κ.: Το ‘χουμε πει καθαρά εδώ και μήνες. Το ότι υπάρχουν διακινητές, δεν είναι το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι γιατί η Ευρώπη αποφάσισε να αντιμετωπίσει αυτούς τους ανθρώπους σαν εισβολείς και σαν εχθρούς και να στήσει ένα φρούριο. Την ώρα που φτιάχνεις τόσες δυσκολίες, το καταλαβαίνετε ότι η ελεύθερη αγορά θα δημιουργήσει και κυκλώματα τα οποία θα πληρώνονται για να υπερβούν αυτές τις δυσκολίες. Υπάρχουν και άνθρωποι που πουλούν πανάκριβα νερό έξω από τους καταυλισμούς. Αυτά γίνονται.
Ερ: Βάσει νόμου οι πρόσφυγες - μετανάστες τι δικαιούνται;
Σ.Κ.: Πρώτα απ’ όλα δικαιούνται την πρώτη υποδοχή. Πρώτον, τους καλωσορίζουμε, δεν τους στέλνουμε πίσω. Αυτή είναι μία αρχή την οποία έχουν υπογράψει όλα τα κράτη ότι δεν μπορούμε να τους γυρίσουμε πίσω από εκεί που ήρθαν. Δεύτερον, κάνεις άμεσα εγγραφή και ιατρικό έλεγχο, να δεις ποιος μπορεί να είναι άρρωστος, ποιος θέλει άμεσα νοσοκομείο, μήπως υπάρχει καμία έγκυος για να δώσεις άμεσα ιατρική βοήθεια. Τρίτον, προσπαθείς να βρεις ευάλωτους ανάμεσά τους, όπως, υπερήλικες, μικρά παιδιά, ανάπηροι, με χρόνιες παθήσεις κλπ. Αυτοί θέλουν ιδιαίτερη προστασία όπως καταλαβαίνετε.. Μετά τους προσφέρεις πληροφορία. Αυτό είναι το σύστημα πρώτης υποδοχής. Όλα αυτά είναι υποχρεώσεις δεν είναι καλοσύνη. Είναι υποχρεώσεις που γράφονται στον κώδικα προσφύγων από το 1951.
Ερ: Με την εμπειρία που έχετε ποιο εκτιμάται ότι θα είναι το αύριο όσον αφορά στη μεταναστευτική ροή;
Σ.Κ.: Οι Σύριοι είναι ο μεγαλύτερος πληθυσμός προσφύγων αυτή τη στιγμή μετά τους Παλαιστινίους. Και να δείτε όλοι οι Σύριοι όταν τους ρωτάμε «τι γίνεται στη Συρία τι γίνεται στο Αλέπο», μας δίνουν την ίδια απάντηση «δεν υπάρχει πια Αλέπο», το Χαλέπι δηλαδή, δεν υπάρχει πια Συρία. Η Ευρώπη των 450 εκ. ανθρώπων, έχει ανάγκη το χρόνο πάνω από 10 εκ. χέρια εργατικά. Λείπουν εργατικά χέρια από την Ευρώπη. Όλοι το ξέρουν αυτό, κανείς δεν το λέει.
Ερ: Ποια η άποψή σας για το ρόλο του ΟΗΕ;
Σ.Κ.: Δεν ξέρω τι να σας πω. Υποτίθεται ότι ιδρύθηκε ο ΟΗΕ για να αποτρέπει τους πολέμους… Τώρα βλέπετε ότι οι πόλεμοι και όλη αυτή η δυστυχία δημιουργούνται από τις ίδιες τις μεγάλες χώρες που μερικές από αυτές είναι και μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ…
πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΣΤΑΘΜΟΣ"
