Διαπνεόμενος από την Ιπποκρατική φιλοσοφία - και όλα τα θετικά που αυτή συνεπάγεται - ο συμπατριώτης μας γιατρός και πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκρατικού Κινήματος Νίκος Καστανός, μιλά στην εφημερίδα «ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ» για τον κορωνοϊό, τις επιπτώσεις του στην παγκόσμια κοινότητα και την επόμενη ημέρα.
Πιστεύει πως, ο ιός ίσως να είναι «δημιούργημα» του ανθρώπου, εξηγώντας πως δεν αναφέρεται σε θεωρίες «συνωμοσίας» περί άμεσης παρέμβασης του ανθρώπου, αλλά στην έμμεση ευθύνη του. «Με τις απερίσκεπτες και καταστροφικές περιβαλλοντικές του ενέργειες, είναι πιθανό ότι ευνόησε τη μετάλλαξη που είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του COVID 19» λέει χαρακτηριστικά, παραθέτοντάς μας τη ρήση του Ιπποκράτη: «Οι ασθένειες δεν μας έρχονται από το πουθενά. Οφείλονται στις μικρές καθημερινές καταχρήσεις κατά της φύσης. Όταν έχουν συγκεντρωθεί αρκετές καταχρήσεις, οι ασθένειες θα εμφανιστούν ξαφνικά».
«Η ιστορία είναι γεμάτη από πανδημίες που πολλές τους χάραξαν την πορεία του πολιτισμού. Είναι φαινόμενα που επαναλαμβάνονται περίπου κάθε 60-80 χρόνια.
Ας θυμηθούμε την ισπανική γρίπη του 1918, από την οποία αρρώστησε πάνω από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού και είχε σαν αποτέλεσμα 17-50 εκατομμύρια θύματα» σημειώνει, συμπληρώνοντας πως, η κάθε πανδημία είναι διαφορετική και ως εκ τούτου, έχει και διαφορετικές επιπτώσεις στον πληθυσμό. Στο ερώτημα, πόσο
θωρακισμένη υγειονομικά είναι η παγκόσμια κοινότητα, απαντά: «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η πανδημία δεν μας βρήκε προετοιμασμένους. Βρήκε πιο προετοιμασμένες τις ασιατικές χώρες, την Σιγκαπούρη, Κορέα, Κίνα, Ταιβάν, που είχαν υποστεί την επιδημία του SARS, του 2002. Είχαν μάθει ότι είναι απαραίτητο να έχουν ισχυρά συστήματα για τη ανίχνευση νέων πανδημιών, παθογόνων ή ιών, να διαθέτουν συστήματα απομόνωσης, να τοποθετούνται σε καραντίνα. Αυτό τους επέτρεψε να αντιμετωπίσουνε με επιτυχία την επέκταση του COVID19» τονίζοντας παράλληλα: «Θέλω να πιστεύω ότι μετά την τρικυμία θα πάρουμε τα απαραίτητα μέτρα σε όλες τις χώρες».
Ο κ. Καστανός μας μιλά για τα πειραματικά φάρμακα, για τις χώρες που έκαναν σε εκτεταμένο εύρος πληθυσμού το σχετικό τεστ και τι αποτελέσματα είχε αυτή η δράση, για τα δύο «μοντέλα» αντιμετώπισης πανδημιών, καθώς και για το «ηθικό δίδαγμα» μετά από κάθε τέτοια περιπέτεια που περνά η ανθρωπότητα: «Οι πανδημίες είναι ανθρώπινες τραγωδίες που μας διδάσκουν και πολλά μαθήματα: Πρώτα από όλα μας διδάσκουν την ταπεινότητα. Μας αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε οι κύριοι της γης, όπως ίσως νομίζαμε. Είμαστε απλώς ένα από τα ζωντανά όντα που, αν θέλουν να επιζήσουν, θα πρέπει να σέβονται τους υπόλοιπους κατοίκους της γης και τη φύση. Αν δεν σέβονται, αν καταστρέφουν, αν ρυπαίνουν τη φύση, απλώς σκάβουν τον δικό τους τάφο. Επίσης, μας κάνουν να κατανοούμε την ευθραυστότητα της ανθρώπινης ζωής. Ας ελπίσουμε ότι αυτή η πανδημία θα μας βοηθήσει να σκεφτούμε τι είναι πραγματικά σημαντικό στη ζωή μας και να το φροντίσουμε από σήμερα» αναφέρει.
Όσο για την «επόμενη ημέρα», άποψή του είναι πως «αυτή η καταιγίδα θα περάσει, αν και με μεγάλες απώλειες ανθρωπίνων ζωών και με μεγάλη οικονομική και κοινωνική ταλαιπωρία. Θα ξαναδοκιμαστεί ξανά η αντοχή μας, μετά την κρίση του 2008. Όλοι θα βγούμε διαφορετικοί από αυτή την εμπειρία». Και καταλήγει λέγοντας: «Αυτή τη στιγμή είμαστε αντιμέτωποι με δύο ιδιαίτερα σημαντικές αποφάσεις. Οι αποφάσεις που θα πάρουμε σαν άτομα και σαν συλλογικότητες θα διαμορφώσουν όχι μόνο τα μελλοντικά συστήματα υγείας, αλλά και την οικονομία, την πολιτική και τον ίδιο τον πολιτισμό μας.
Μία απόφαση θα είναι η επιλογή μεταξύ της ολοκληρωτικής επιτήρησης που προτείνεται και εφαρμόζεται σε ορισμένες χώρες ή της χειραφέτησης των πολιτών και του σεβασμού της ιδιωτικής τους ζωής.
Η άλλη είναι το να διαλέξουμε μεταξύ της εθνικιστικής απομόνωσης που είδαμε όλο και πιο συχνά πρόσφατα σε πολλές χώρες ή της παγκόσμιας συνεργασίας και αλληλεγγύης.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ: Κύριε Καστανέ, μπορεί να φανεί αφελής η ερώτησή μου, αλλά τολμώ να σας τη θέσω. Τελικά ο ιός είναι «δημιούργημα» της μητέρας φύσης ή υπεισέρχεται ο ανθρώπινος παράγοντας;
Ν.Κ: Αρχικά, θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για την ευκαιρία που μου δίνετε να βρεθώ πιο κοντά στη Κω. Αυτές τις στιγμές, όσοι είμαστε μακριά αναζητούμε, τις ρίζες μας, τους παιδικούς μας φίλους, την οικογένειά μας. Οι σκέψεις μας είναι με εσάς.
Θα ήθελα επίσης να σας συγχαρώ όλους τους Κώους για την υπευθυνότητα που έχετε δείξει μέχρι τώρα, ακολουθώντας τις υποδείξεις των ειδικών. Μας κάνετε να είμαστε περήφανοι.
Απαντώντας τώρα στο ερώτημα: Πιστεύω ότι είναι πολύ πιθανό, αν και πρέπει να δώσουμε στην επιστήμη τον χρόνο να το αποδείξει.
Φυσικά, δεν αναφέρομαι σε θεωρίες “συνωμοσίας” περί άμεσης παρέμβασης του ανθρώπου. Αναφέρομαι στην έμμεση ευθύνη του ανθρώπου. Με τις απερίσκεπτες και καταστροφικές περιβαλλοντικές του ενέργειες, είναι πιθανό ότι ευνόησε τη μετάλλαξη που είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του COVID 19.
«Οι ασθένειες δεν μας έρχονται από το πουθενά. Οφείλονται στις μικρές καθημερινές καταχρήσεις κατά της φύσης. Όταν έχουν συγκεντρωθεί αρκετές καταχρήσεις, οι ασθένειες θα εμφανιστούν ξαφνικά». Ιπποκράτης
Ερ: Ο συγκεκριμένος ιός, με βάση στατιστικά επιστημονικά στοιχεία, ήταν τρόπον τινά αναμενόμενος;
Ν.Κ.: Η ιστορία είναι γεμάτη από πανδημίες που πολλές τους χάραξαν την πορεία του πολιτισμού. Είναι φαινόμενα που επαναλαμβάνονται περίπου κάθε 60-80 χρόνια.
Ας θυμηθούμε την ισπανική γρίπη του 1918, από την οποία αρρώστησε πάνω από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού και είχε σαν αποτέλεσμα 17-50 εκατομμύρια θύματα.
Η γενιά μας γνώριζε ήδη την επιδημία SARS 2002-2004 και την πρόσφατη επιδημία του Embola το 2012.
Ερ: Είτε γνωρίζουμε οι παλαιότεροι, είτε διαβάζουμε οι νεότεροι, για σειρά πανδημιών στον πλανήτη τα προηγούμενα πολλά ή λίγα χρόνια. Υπάρχει διαφορά του συγκεκριμένου με τους παλαιότερους; Και εάν ναι, ποια είναι αυτή;
Ν.Κ.: Εκτός από το γεγονός της παγκοσμιοποίησης που κάνει τη μετάδοση πολύ πιο εύκολη, υπάρχουν διαφορές. Κάθε επιδημία είναι διαφορετική.
Για παράδειγμα, η επιδημία του SARS του 2002, που ήταν κυρίως στην Νοτιοανατολική Ασία, τελικά δεν είχε τόσο σοβαρή επέκταση, επειδή ήταν πολύ πιο εύκολο να εντοπιστούν οι ασθενείς. Η συμπτωματολογία εμφανιζότανε πολύ γρηγορότερα από ό, τι με το Covid-19, γεγονός που διευκόλυνε τον εντοπισμό λοιμώξεων, την γρήγορη απομόνωση και την παρακολούθηση των επαφών.
Ερ: Αβίαστα βγαίνει η επόμενη ερώτηση: Πόσο θωρακισμένη υγειονομικά είναι η παγκόσμια κοινότητα; Το ρωτάω αυτό διότι, εκ του αποτελέσματος φαίνεται πως ήταν απροετοίμαστη. Και ένα σχετικό υποερώτημα: Με δεδομένο ότι οι πανδημίες δεν μας είναι άγνωστες, θα μπορούσε να ήταν προετοιμασμένη; «Ασφάλεια εστί το προνοείν και προλαμβάνειν. Το δε προνοείν και προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν» έλεγε ο Ιπποκράτης…
Ν.Κ.: Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η πανδημία δεν μας βρήκε προετοιμασμένους.
Βρήκε πιο προετοιμασμένες τις ασιατικές χώρες, την Σιγκαπούρη, Κορέα, Κίνα, Ταιβάν, που είχαν υποστεί την επιδημία του SARS, του 2002. Είχαν μάθει ότι είναι απαραίτητο να έχουν ισχυρά συστήματα για τη ανίχνευση νέων πανδημιών, παθογόνων ή ιών, να διαθέτουν συστήματα απομόνωσης, να τοποθετούνται σε καραντίνα. Αυτό τους επέτρεψε να αντιμετωπίσουνε με επιτυχία την επέκταση του COVID19.
Θέλω να πιστεύω ότι μετά την τρικυμία θα πάρουμε τα απαραίτητα μέτρα σε όλες τις χώρες.
Ερ: Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από «ειδήσεις» για πειραματικά φάρμακα που έχουν όμως κάποια θετικά αποτελέσματα, όπως λ.χ. αυτό που διαβάζουμε για την Κίνα. Ποια η άποψή σας;
Ν.Κ.: Περιμένουμε τα αποτελέσματα της μελέτης SOLIDARITY που ξεκίνησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από διάφορες χώρες. Χρειαζόμαστε χρόνο.
Αυτή τη στιγμή η μικρή εμπειρία με ορισμένα φάρμακα στην Κίνα και τη Γαλλία δεν είναι ενδεικτική και η μεθοδολογία μερικών από αυτές τις μελέτες είναι αμφισβητήσιμη.
Ερ: Κάποιοι υποστηρίζουν πως, εάν οι χώρες έκαναν το σχετικό τεστ σε όλο τον πληθυσμό, η κατάσταση θα ήταν καλύτερη.
Ν.Κ.: Είναι γεγονός. Το είδαμε στις χώρες που έχουν κάνει πολύ εκτεταμένη χρήση των τεστ, όπως η Σιγκαπούρη, η Γερμανία, κλπ.
Αντίθετα, τα όσα ζούμε τώρα στην Ισπανία είναι αποτέλεσμα του ότι δεν είχαμε επαρκή αποθέματα τεστ και άργησαν να απομονώσουν τις αρχικές εστίες, όπως η Μαδρίτη και να κλείσουν τον κόσμο στο σπίτι.
Μη ξεχνάμε ότι για την επόμενη φάση, την επαναφορά μας στη κανονική δραστηριότητα, θα χρειαστούμε πάλι πολλά καινούργια τεστ, αυτή τη φορά για την διαπίστωση ανοσίας του πληθυσμού.
Ερ: Ένα θέμα για το οποίο οι απόψεις διίστανται, είναι η χρήση της μάσκας. Ποια η δική σας επιστημονική άποψη;
Ν.Κ.: Είναι απαραίτητο για το νοσηλευτικό προσωπικό που έρχεται σε επαφή με ασθενείς και για τους φορείς του ιού, για να μην τον μεταδώσουν.
Για τον υπόλοιπο πληθυσμό η μάσκα είναι απαραίτητη για όσους φροντίζουν άτομα που υπάρχει υποψία ότι ίσως έχουν μολυνθεί από κορωναϊό και για όσους έχουν βήχα ή φταρνἰζονται.
Ερ: Τελικά, υπάρχει «ηθικό δίδαγμα» μετά από κάθε τέτοια περιπέτεια που περνά η ανθρωπότητα;
Ν.Κ.: Οι πανδημίες είναι ανθρώπινες τραγωδίες που μας διδάσκουν και πολλά μαθήματα:
Πρώτα από όλα μας διδάσκουν την ταπεινότητα. Μας αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε οι κύριοι της γης, όπως ίσως νομίζαμε. Είμαστε απλώς ένα από τα ζωντανά όντα που, αν θέλουν να επιζήσουν, θα πρέπει να σέβονται τους υπόλοιπους κατοίκους της γης και τη φύση. Αν δεν σέβονται, αν καταστρέφουν, αν ρυπαίνουν τη φύση, απλώς σκάβουν τον δικό τους τάφο.
Επίσης μας κάνουν να κατανοούμε την ευθραυστότητα της ανθρώπινης ζωής. Ας ελπίσουμε ότι αυτή η πανδημία θα μας βοηθήσει να σκεφτούμε τι είναι πραγματικά σημαντικό στη ζωή μας και να το φροντίσουμε από σήμερα.
Ερ: Γιατρέ, είστε αισιόδοξος;
Ν.Κ.: Αυτή η καταιγίδα θα περάσει, αν και με μεγάλες απώλειες ανθρωπίνων ζωὠν και με μεγάλη οικονομική και κοινωνική ταλαιπωρία. Θα ξαναδοκιμαστεί ξανά η αντοχή μας, μετά την κρίση του 2008. Όλοι θα βγούμε διαφορετικοί από αυτή την εμπειρία.
Ας θυμηθούμε τον Ηράκλειτο. Θα δούμε πολλές αρνητικές αλλά και θετικές επιπτώσεις, που θα αλλάξουν αυτό που ξέραμε μέχρι τώρα.
Ωστόσο, θα ήθελα να επισημάνω ότι αυτή τη στιγμή είμαστε αντιμέτωποι με δύο ιδιαίτερα σημαντικές αποφάσεις. Οι αποφάσεις που θα πάρουμε σαν άτομα και σαν συλλογικότητες θα διαμορφώσουν όχι μόνο τα μελλοντικά συστήματα υγείας, αλλά και την οικονομία, την πολιτική και τον ίδιο τον πολιτισμό μας.
Μία απόφαση θα είναι η επιλογή μεταξύ της ολοκληρωτικής επιτήρησης που προτείνεται και εφαρμόζεται σε ορισμένες χώρες ή της χειραφέτησης των πολιτών και του σεβασμού της ιδιωτικής τους ζωής.
Η άλλη είναι το να διαλέξουμε μεταξύ της εθνικιστικής απομόνωσης που είδαμε όλο και πιο συχνά πρόσφατα σε πολλές χώρες ή της παγκόσμιας συνεργασίας και αλληλεγγύης.
Και τα δυο είναι θέματα που μπορεί να αλλάξουν συνταρακτικά τα όσα ξέραμε μέχρι τώρα.
Ερ: Έχουμε, σε γενικό επίπεδο, δύο «μοντέλα» αντιμετώπισης πανδημιών, α) της ανοσίας της αγέλης (πεθαίνουν οι αδύναμοι και επιβιώνουν οι δυνατοί) και β) της ηθικής ανοσίας (προστατεύουμε τους αδυνάτους μέχρι να βρεθεί φάρμακο ή εμβόλιο). Εσείς ποιο εκτιμάτε ότι, είναι το ορθότερο;
Ν.Κ.: Νομίζω πως η στρατηγική, το μοντέλο που διάλεξε η Ελλάδα και η μεγάλη πλειονότητα των κρατών είναι πιο σωστή, ειδικά αν παίρνουμε τα απαραίτητα μέτρα απομόνωσης για να μην ξεπεράσουμε τη δυναμικότητα του υγειονομικού μας συστήματος.
Φυσικά το “μένουμε σπίτι” είναι η πρώτη φάση. Θα πρέπει να προσέξουμε πολύ το πως θα γυρίσουμε στη κανονικότητα. Σε αυτή τη δεύτερη φάση θα πρέπει να συμμορφωθούμε ξανά με τις οδηγίες των ειδικών, γιατί μπορούμε να χάσουμε ότι κερδίσαμε μέχρι τώρα.
Ερ: Κύριε Καστανέ, αφού σας ευχαριστήσω θερμά για το χρόνο που μου διαθέσατε, θέλω ο επίλογος της συνέντευξής μας να είναι δικός σας.
Ν.Κ.: Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια ιστορική καμπή. Όλοι θα βγούμε διαφορετικοί από αυτή την εμπειρία. Σαν άτομα και σαν συλλογικότητες ας ευχηθούμε να μπορέσουμε να διακρίνουμε πιο είναι το σωστό σε κάθε περίπτωση και να βρούμε τη δύναμη να το κάνουμε.
Ας ευχηθούμε να προτιμήσουμε την ατομική και την παγκόσμια αλληλεγγύη, την προστασία των ατομικών μας δικαιωμάτων και των κοινωνικών μας κατακτήσεων.
Ας ευχηθούμε να μπορέσουμε να προετοιμαστούμε για να αποτρέψουμε άλλες πανδημίες, που είναι σαφώς αναμενόμενες και να πάρουμε τα απαραίτητα μέτρα για να αποφύγουμε την οικολογική καταστροφή που προβλέπουν οι επιστήμονες και της οποίας τα σημάδια πολλαπλασιάζονται.
Προς το παρόν, πρέπει να συμμορφωθούμε με τις υποδείξεις των ειδικών. Δεν θα είναι εύκολο και ίσως θα απαιτήσει αρκετό χρόνο. Μετά μας περιμένουν οι οικονομικές συνέπειες του Covid-19. Όμως μας δίνεται μια εξαιρετική ευκαιρία να μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος και να κάνουμε τη κοινωνία μας και τη ζωή μας πιο ευχάριστη και πιο ανθρώπινη.
Αυτή είναι η φύση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Επιταχύνουν τις ιστορικές διαδικασίες. Οι μεγάλες δομικές αλλαγές που σε κανονικές συνθήκες χρειάζονται χρόνια συζήτησης, τώρα θα τις δούμε να συμβαίνουν πολύ γρήγορα, για το καλό και για το κακό. Χρειάζεται συνεχής εγρήγορση και κινητοποίηση των πολιτών.
ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ"
