1. Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο για την covid-19: Αφού λάβουν και τις δύο δόσεις του εμβολίου, οι περισσότεροι άνθρωποι θα είναι προστατευμένοι. Χρειάζεται τουλάχιστον μια εβδομάδα μετά την χορήγηση της 2ης δόσης για να αναπτυχθεί ανοσία. Το  διάστημα ανοσίας υπολογίζεται πάνω από έτος. Πιθανόν να χρειαστούν επαναληπτικές δόσεις. Στην άμεση ανοσολογική αντίδραση παράγεται αριθμός αντισωμάτων (Β΄κύτταρα) που μακροχρόνια αυξάνεται (κύτταρα μνήμης). Aκόμη και μια μετάλλαξη του ιού να συμβεί, η βιοτεχνολογία σήμερα σε σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να προσαρμόσει το εμβόλιο.  Επειδή υπάρχει μια  μικρή πιθανότητα να μολυνθεί  κάποιος παρότι εμβολιασμένος, είναι σημαντικό να συνεχίσει να τηρεί τα μέτρα ασφαλείας, μέχρι να εμβολιαστεί μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Οι μελέτες δείχνουν ότι ο εμβολιασμός επάγει μεγαλύτερη ανοσοποιητική αντίδραση από την νόσο, δηλαδή μεγαλύτερο αριθμό αντισωμάτων! Δεν συστήνεται τεστ πριν τον εμβολιασμό.

1. Ποιοί θα εμβολιαστούν αρχικά: Εφαρμόζονται διάφορα μοντέλα προτεραιοποίησης στον εμβολιασμό  διεθνώς. Το  σύνηθες, στο οποίο συναινεί και ο Π.Ο.Υ., προτεραιοποιεί τον Υγειονομικό πληθυσμό κι ακολουθούν οι ηλικιωμένοι. Κάποια  κράτη αρχίζουν τον εμβολιασμό από τις ηλικίες 18-29 ετών, όπου είναι πιο επίφοβη η διασπορά. Τον Δεκέμβριο, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμού στην χώρα μας είχε προτεραιοποιήσει α) το υγειονομικό Προσωπικό, σε δημόσιες ΚΑΙ σε ιδιωτικές δομές, για την συνέχιση παροχής υπηρεσιών υγείας, β) όσους είναι εκτεθειμένοι σε αυξημένο κίνδυνο έκθεσης ή νόσησης και γ)όσους υπηρετούν σε κρίσιμες για την λειτουργία του κράτους δομές (αστυνομία, στρατό κ.α), μετά δ) αρχίζοντας από τον πληθυσμό ηλικίας >85 ετών  κατεβαίνοντας ανά  5ετία  και τέλος  ε) τους  >18 ετών χωρίς συνοσηρότητες. Η τελική στρατηγική που ήδη εφαρμόζεται στο ΓΝΚΥΚΩ, προτεραιοποιεί αποκλειστικά το Προσωπικό των Νοσοκομείων ΕΣΥ και ακολουθούν οι ηλικιωμένοι. Να σημειωθεί ότι είχαμε  έγκαιρα προτεραιοποιήσει όλους τους επαγγελματίες υγείας της Κω (ιδιώτες γιατρούς, οδοντιάτρους, φαρμακοποιούς, φυσιοθεραπευτές) αλλά οι τελικές  οδηγίες μας  ήταν διαφορετικές. Κανένας πολίτης δεν μπορεί να επιλέξει τον τύπο εμβολίου της αρεσκείας (Ρfizer, Modena  κ.α.). Θα κάνει όποιο εμβόλιο είναι διαθέσιμο στο εμβολιαστικό κέντρο που υπάγεται.
2. Επαρκούν τα εμβόλια; Ο εμβολιασμός στην Ελλάδα θα γίνει σε δύο δόσεις όπως υπαγορεύουν τα επιδημιολογικά δεδομένα και η παρασκευάστρια εταιρία, σύμφωνα με την Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μ. Θεοδωρίδου. Στην 1^η δόση εμβολιασμού (πρωτογενής ανοσοποίηση), παράγεται αριθμός αντισωμάτων ενώ η 2η δόση  ακολουθεί μετά 4-6 εβδομάδες  και οδηγεί στην  πλήρη ανοσοποίηση. Αν περιοριστεί κανείς σε 1 μόνο δόση, ο εμβολιασμός είναι ανεπαρκής. Συστήνεται να είναι το ίδιο εμβόλιο, όχι απλώς  της ίδιας βιοτεχνολογίας. Έχουμε την διαβεβαίωση των αρμοδίων ότι δεν θα υπάρξει πρόβλημα στην  εξασφάλιση της  2^ης δόσης. Δυο φορές την εβδομάδα θα έρχονται στο Νοσοκομείο μας τα απαιτούμενα εμβόλια, βάσει των προγραμματισμένων ραντεβού. Προγραμματίζεται  εμβολιασμός 100 ατόμων περίπου ημερησίως.

1. Επαρκεί το Προσωπικό του Νοσοκομείου μας για αυτό το έργο; Είναι γνωστό ότι το Προσωπικό  είναι διαχρονικά  οριακό μέχρι ανεπαρκές. Στην  διάρκεια της πανδημίας αλλά και εν όψει του εμβολιασμού, δεν έγινε ουσιαστική ενίσχυση του Προσωπικού. Παρ΄ όλα αυτά, ανταποκρίθηκε επαρκώς στις έκτακτες ανάγκες όλο αυτό το διάστημα. Το ότι το Νοσοκομείο μας  έμεινε «καθαρό» στον covid και δεν νόσησε κάποιος εργαζόμενος, όπως σε άλλα νοσοκομεία, δεν είναι τυχαίο, αλλά κρύβει συνεχή δουλειά και συνεργασία. Τώρα, η Ομάδα Εμβολιασμού, παρά τις τοπικές δυσκολίες κατάφερε να υλοποιήσει τις πολλαπλές οδηγίες/προϋποθέσεις ασφαλούς  εμβολιασμού. Όλοι οι Γιατροί, ανεξαρτήτως ειδικότητας υποχρεούνται να συνδράμουν στο έργο του εμβολιασμού ενώ  έχει αρχίσει η εκπαίδευση  επιλεγμένων νοσηλευτριών. Επιπλέον, ζητήθηκε από τον ΙΣΚΩ  τυχόν βοήθεια από ιδιώτες Γιατρούς. Μετά τον εμβολιασμό του Προσωπικού, για το κοινό, θα λειτουργήσουν 2 εμβολιαστικά κέντρα στο Νοσοκομείο και 1 στο Πλατάνι.

1. Ποιές είναι οι συστάσεις σε ειδικές περιπτώσεις εμβολιασμού. Σύμφωνα με τις υποδείξεις των Ειδικών το καλύτερο timing  είναι στην φάση που ο αριθμός κρουσμάτων είναι χαμηλός και έχει προηγηθεί ένα ολιγοήμερο lock down, συνθήκες που πληρούνται στο νησί μας. Έτσι δεν θα  προλάβει να αναπτυχθεί ανθεκτικό στέλεχος ούτε μετάλλαξη. Πρέπει να υπάρχει  χρονική απόσταση 14 ημερών  πριν και μετά από άλλο εμβόλιο. Δεν υπάρχει σύσταση από την εθνική Επιτροπή  για εμβολιασμό παιδιών ακόμη κι όταν  αυτά έχουν συνοσηρότητες (2 μόνο με υποκείμενα νοσήματα αρρώστησαν στην χώρα). Ο εμβολιασμός επιτρέπεται και σε όσους έχουν νοσήσει -θεωρείται ότι αυτοί έχουν μια 6μηνη ανοσία. Μια παραπάνω δόση αυξάνει τα αντισώματα (boosting). Να αποφεύγεται όμως σε όσους ήρθαν σε πρόσφατη επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα ή  νοσούν με covid. Συστήνεται αποφυγή εγκυμοσύνης 2 μήνες πριν τον εμβολιασμό και αποφυγή εμβολιασμού  κατά την κύηση και τον θηλασμό παρότι ο ιός δεν περνά με το γάλα στο νεογνό. Πάντως, αν διαγνωστεί  εγκυμοσύνη σε πρόσφατα  εμβολιασμένη, δεν συστήνεται διακοπή κύησης.

1. Επιτρέπεται ο εμβολιασμός σε βαρέως και χρονίως πάσχοντες; Δεν υπάρχουν αντενδείξεις, αντίθετα ο εμβολιασμός συστήνεται κατά προτεραιότητα στις ευαίσθητες ομάδες ασθενών με προεξάρχουσα αυτή των  μεταμοσχευμένων. Ακολουθούν Χ.Ν.Α., ΧΑΠ, σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια, κακοήθη υπέρταση, αρρύθμιστο διαβήτη,  μυοσκελετικές,  νευρολογικές νόσους (:Guillain Barre, Σ.Κ.Π. κ.α.), νοσογόνο παχυσαρκία, αιματολογικές νόσοι, λήψη βιολογικών παραγόντων, καρκινοπαθείς υπό ανοσοκατασταλτική αγωγή  –πιθανόν οι τελευταίοι  ανταποκριθούν στο εμβόλιο παράγοντας μικρότερο αριθμό αντισωμάτων. Σε πάσχοντες από  αυτοάνοσα, επίσης ενδείκνυται ο εμβολιασμός, ο δε μηχανισμός δράσης του εμβολίου  ευνοεί, θεωρητικά,  την ελαττωμένη πυροδότηση ενός αυτοάνοσου νοσήματος.

1. Προκαλεί αλλεργία το εμβόλιο; Δεν τεκμηριώθηκε αναφυλαξία στο εμβόλιο.  Οι ελάχιστες 5-6 αντιδράσεων υπερευαισθησίας σε 1,5 εκατ. εμβολιασθέντων  δεν ήταν σοβαρές. Δεν αντενδείκνυται το εμβόλιο σε άτομα που έχουν εμφανίσει αλλεργική δερματική αντίδραση σε φάρμακα, λατέξ,  φαγητά, ψάρι ή τσίμπημα μέλισσας ή πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα κλπ. Προσοχή χρειάζεται για όσα άτομα έχουν εμφανίσει έντονη αλλεργική αντίδραση με βράγχος φωνής, δυσκολία αναπνοής, οίδημα προσώπου ή και αλλεργικό σοκ. Πολλοί από αυτούς  χρησιμοποιούν μόνοι τους προγεμισμένη σύριγγα αδρεναλίνης. Συστήνεται η συνεννόηση με τον γιατρό τους, η αξιολόγηση του κόστους –οφέλους  και η ενημέρωση της  Εμβολιαστικής Ομάδας για την κατάλληλη προετοιμασία. Η αλλεργία στα έκδοχα του εμβολίου είναι θεωρητικά απειροελάχιστη. Σε εκδήλωση έντονων αλλεργικών συμπτωμάτων στην 1^η δόση, δεν γίνεται η 2^η. Η Ομάδα Εμβολιασμού έχει εκπαιδευτεί στην άμεση αντιμετώπισή τους.

1. Ποιες είναι οι παρενέργειες  κατά σειρά συχνότητας; Δυνατόν  κάποιες φορές  να  εμφανιστούν: πόνος στο σημείο ένεσης, κόπωση, πονοκέφαλος, μυαλγίες, αρθραλγίες, ρίγη, πυρετός, διόγκωση σύστοιχων μασχαλιαίων λεμφαδένων. Συνήθως  εμφανίζονται  μέσα σε 1-3 ημέρες και υποχωρούν 3 ημέρες μετά την εμφάνισή τους. Επιτρέπεται η λήψη συνήθων αναλγητικών (π.χ. παρακεταμόλη). Εμφανίζονται συχνότερα μετά την 2^η δόση και είναι συχνότερες στις νεότερες ηλικίες. Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) έχει συστήσει στους επαγγελματίες  υγείας την υποχρέωση λεπτομερούς αναφοράς τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών έστω και με υποψία συσχετισμού της με το εμβόλιο.

1. Θα είμαστε ασφαλείς μετά το εμβόλιο; «No one is safe unil everyone is safe-κανένας μας δεν είναι ασφαλής αν καθένας μας δεν είναι ασφαλής», λέει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας! Είναι απαραίτητο να  εμβολιαστεί έγκαιρα το 70% περίπου του πληθυσμού για να επιτευχθεί η ανοσία αγέλης. Δεν κάνουν όλοι ανοσία. Μπορεί κάποιος να νοσήσει και μετά το εμβόλιο αλλά ο οργανισμός μέσω των ειδικών κυττάρων μνήμης του ανοσοποιητικού, μπορεί να ανταπεξέλθει με ήπια συμπτώματα. Οι Επιστήμονες δηλώνουν ότι το >80% του πληθυσμού θα νοσήσει στα επόμενα 1-2 χρόνια. Συνεπώς,  το εμβόλιο προβάλλει ως πιο αποτελεσματικό μέσον προστασίας σε μια  απρόβλεπτης εξέλιξης νόσο. Οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να ενημερώσουν σωστά το κοινό και να γίνουν πρεσβευτές του εμβολιασμού. Η χρήση του δημόσιου βήματος από σκεπτικιστές ή αρνητές, ιδιαίτερα από άτομα που επηρεάζουν για διάφορους λόγους την κοινωνία  («ινφλουενσερς») δεν προσφέρει  ωφέλιμη υπηρεσία στο κοινωνικό σύνολο αυτή την χρονική στιγμή. Οι βασικές αρχές ηθικής και δεοντολογίας  που οφείλουμε να εξασφαλίσουμε σε όλη την διαδικασία του εμβολιασμού είναι το ωφελέειν μη βλάπτειν, η διαφάνεια, η ισότητα στην πρόσβαση και κατανομή, η κοινωνική αλληλεγγύη. 

(Σημ. Η επιστημονική βιβλιογραφική τεκμηρίωση  είναι στην διάθεση των ενδιαφερομένων