Έκλεισε και η δεύτερη δεκαετία από το πρώτο ουσιαστικό ρεπορτάζ του «Σ» για τα «Θερμά» στην περιοχή του Αγίου Φωκά. Άπειρες οι συνεντεύξεις με τους εκάστοτε αρμόδιους προκειμένου να αξιοποιηθεί η περιοχή με τον ενδεδειγμένο τρόπο για τους ντόπιους (δωρεάν πρόσβαση και χρήση), αλλά και τουριστικά, χωρίς όμως να υπάρξει ο παραμικρός κίνδυνος για τη σωματική ακεραιότητα και εν τέλει την ίδια τη ζωή των επισκεπτών τους και αυτό διότι, σύμφωνα με τους ειδικούς (ΙΓΜΕ), η περιοχή παρουσιάζει υψηλή επικινδυνότητα.

Παραθέτουμε ελάχιστα στοιχεία από συγκεκριμένα ρεπορτάζ έτσι ώστε, να θυμηθούν οι παλιοί και να ενημερωθούν οι νεότεροι.

ΙΓΜΕ: «Η περιοχή παρουσιάζει υψηλή επικινδυνότητα»

Κλιμάκιο του ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) αποτελούμενο από τις, Ελευθερία Πογιατζή Τεχνικό Γεωλόγο (MSc) και Δρ Βίλλυ Κοντογιάννη Πολιτικό Μηχανικό, επισκέφθηκε την Κω (Μάιος 2009) και πιο συγκεκριμένα την περιοχή «Θερμά», προκειμένου να προβεί σε μία τεχνικογεωλογική αναγνώριση.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτή, προκύπτουν τα κάτωθι:

 «Η ευρύτερη περιοχή των θερμών πηγών, συμπεριλαμβανομένου του δρόμου πρόσβασης (ασφαλτοστρωμένο και χωμάτινο τμήμα), δομείται από ηφαιστειοϊζηματογενείς σχηματισμούς με κακή τεχνικογεωλογική συμπεριφορά.

Υπάρχουν φαινόμενα εντόνων διαβρώσεων καθώς και κατολισθήσεων, ιδιαίτερα στις περιοχές οι οποίες δομούνται από σχηματισμούς εδαφικής συμπεριφοράς. Παρατηρήθηκε ότι, εντός ή πάνω στους ανωτέρω σχηματισμούς είναι συχνή η παρουσία ευμεγεθών ογκολίθων, οι οποίοι εάν αποκολληθούν, απειλούν το δρόμο και την παραλία. Σημειώνεται ότι πίσω από το υπάρχον κτίσμα στη στενή περιοχή των πηγών έχει καταλήξει σημαντικός αριθμός τέτοιων ογκολίθων.

Η περιοχή πλησίον των θερμών πηγών δομείται από ασβεστολιθικούς σχηματισμούς. Η ποιότητα της βραχομάζας είναι πολύ κακή με εμφανείς ανοικτές ρωγμές, οι οποίες προσδιορίζουν τεμάχη με δυνητική αστάθεια. Οι ασταθείς αυτές μάζες δύνανται να αστοχήσουν είτε λόγω διάβρωσης (βροχοπτώσεις) είτε λόγω σεισμού.

Συναξιολογώντας όλα τα ανωτέρω, συμπεραίνεται ότι, η περιοχή παρουσιάζει υψηλή επικινδυνότητα εκδήλωσης ασταθειών (κατολισθήσεις, αποκολλήσεις βράχων, διαβρώσεις) δεδομένης και της υψηλής σεισμικότητάς της. Για τους παραπάνω λόγους η περιοχή θεωρείται γεωλογικά ακατάλληλη για δόμηση.

Εάν υπάρχει βούληση για διατήρηση της επισκεψιμότητας των θερμών πηγών, είναι απαραίτητη η διεξαγωγή ειδικής τεχνικογεωλογικής και γεωτεχνικής μελέτης για τον προσδιορισμό των κατάλληλων μέτρων προστασίας. Τονίζεται ότι αναμένεται να απαιτηθούν έργα μεγάλης κλίμακας και υψηλού κόστους καθώς τα προβλήματα είναι σύνθετα και αφορούν σε εκτεταμένες περιοχές».  

Σε συνέντευξη που παραχώρησε η κα Πογιατζή στον «Σ», ανέφερε μεταξύ άλλων:

«Κατ’ αρχήν να σας πω ότι, η μελέτη δεν θα λύσει τα προβλήματα. Θα προτείνει μέτρα, τα οποία όμως κοστίζουν αρκετά. Εκ των προτέρων λοιπόν, θα πρέπει να έχουν αποφασίσει ότι θα ξοδέψουν αρκετά λεφτά. Άρα, εάν είναι να γίνει η μελέτη και τα έργα να μην γίνουν, καλύτερα να μην γίνει και η μελέτη». «Ότι είναι επικίνδυνα, είναι επικίνδυνα. Προσωπικά, δεν θα πήγαινα ούτε να κάνω μπάνιο, ούτε να στέκομαι για πολύ ώρα εκεί από κάτω. Δεν λέω ότι, θα πέσει τώρα κάποιος βράχος, αλλά το ότι πέφτουν κάποια κομμάτια, είναι το μόνο σίγουρο. Εάν γίνει κάποιος σεισμός και είναι κάποιοι στην περιοχή, τότε σίγουρα θα υπάρχει πρόβλημα. Και δεν είναι ότι, δεν έχουμε κρούσματα αλλού. Π.χ. στην Αγία Γαλήνη πριν μερικά χρόνια, είχε πέσει ένας βράχος μέσα στη θάλασσα και ήταν εκεί μία άτυχη κοπέλα…».  

Η εισήγηση των Τεχνικών Υπηρεσιών

Στις 23 Νοεμβρίου 2009, οι Τεχνικές Υπηρεσίες του δήμου, καταθέτουν στο δημοτικό συμβούλιο εισήγηση, με θέμα: Αναγνώριση – Αντιμετώπιση κατολισθητικών φαινομένων στην περιοχή «εμπρός Θέρμη», η οποία έχει ως ακολούθως:

«Ο Δήμος της Κω ζήτησε από το Ι.Γ.Μ.Ε. (Ινστιτούτο Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών), στο πλαίσιο συνεργασίας του με αυτό, την επιστημονική του άποψη για τις συνθήκες ευστάθειας του εδάφους της περιοχής που αναφέρεται στο θέμα, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τα σχετικά δημοσιεύματα περί επικινδυνότητας του εδάφους. Για το λόγο αυτό κλιμάκιο του Ι.Γ.Μ.Ε, παρουσία στελέχους της Τεχνικής Υπηρεσίας (γεωλόγου-γεωτεχνικού),  πραγματοποιήθηκε αυτοψία - εξέταση στις αρχές Μαΐου 2009, προκειμένου να διαπιστωθούν οι τεχνικογεωλογικές συνθήκες και γενικότερα, οι συνθήκες ευστάθειας στην περιοχή.

Με την τεχνικογεωλογική έκθεση αναγνώρισης που συντάχθηκε από το Ι.Γ.Μ.Ε. και υποβλήθηκε στο Δήμο τον Ιούλιο του 2009 (βλ. 3° σχ. έγγραφο) διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα: «Ο κίνδυνος εκδήλωσης ασταθειών (κατολισθήσεις, αποκολλήσεις βράχων, διαβρώσεις) στην περιοχή είναι ιδιαίτερα μεγάλος, ιδιαίτερα μετά από σεισμό. Εάν υπάρχει βούληση για διατήρηση της επισκεψιμότητας των θερμών πηγών είναι απαραίτητη η διεξαγωγή ειδικής τεχνικογεωλογικής και γεωτεχνικής μελέτης για τον προσδιορισμό των κατάλληλων μέτρων προστασίας. Τονίζεται ότι αναμένεται να απαιτηθούν έργα μεγάλης κλίμακας και υψηλού κόστους, καθώς τα προβλήματα είναι σύνθετα και αφορούν σε εκτεταμένες περιοχές».

Στη συνέχεια, αναφέρει το τι περιλαμβάνει η έκθεση αναγνώρισης, καθώς και η ειδική τεχνικογεωλογική μελέτη και εισηγείται τη λήψη απόφασης για την εκπόνηση Ειδικής Τεχνικογεωλογικής μελέτης από το Ι.Γ.Μ.Ε. μέσω Προγραμματικής Σύμβασης, δαπάνης 41.500 ευρώ πλέον ΦΠΑ.

Ιστορικό της ιαματικής πηγής

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έδωσε στον «Σ» η προϊσταμένη των Τεχνικών Υπηρεσιών του δήμου Κω Έφη Αναγνωστίδου, από την δεκαετία του ’90, ο δήμος Κω, θέλοντας να αξιοποιήσει την ιαματική πηγή (του παραχωρήθηκε η κυριότητα με έκταση ακτίνας 100 μ. πέριξ των πηγών, το 1957, νόμος 3800, ΦΕΚ 256),  μέσω της ΔΕΥΑΚ είχε αναθέσει σε ένα γερμανικό εργαστήριο την μελέτη των ιδιοτήτων του νερού (τα αποτελέσματα της μελέτης υπάρχουν στον δήμο).

Τον Οκτώβρη του 2006, με το νόμο 3498 ο οποίος αναφερόταν στην «ανάπτυξη ιαματικού τουρισμού και λοιπές διατάξεις», στο κεφάλαιο Β, γίνεται λόγος για «αναγνώριση, κυριότητα, μητρώο ιαματικών φυσικών πόρων». Με διυπουργική απόφαση, ζητείτο από τους αντίστοιχους δήμους, να καταθέσουν φάκελο με συγκεκριμένα στοιχεία, όπως λ.χ. ιδιοκτησιακά, σύσταση εδάφους, χημικές – μικροβιολογικές αναλύσεις νερού, εκπομπές αερίων, κ.α., προκειμένου να καταγραφεί η «εικόνα» των ιαματικών πηγών της χώρας.

Ο δήμος Κω, έγινε μέλος του Συνδέσμου Ιαματικών Πηγών Ελλάδας και ανέθεσε στο ΙΓΜΕ την σχετική μελέτη, με προγραμματική σύμβαση, η οποία υπογράφηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2009, με τίτλο: «Υδρογεωλογική – γεωλογική μελέτη, για την αναγνώριση φυσικού πόρου ως ιαματικού».

Θετικά τα πρώτα αποτελέσματα

Η υδρογεωλογική – γεωλογική μελέτη που ανατέθηκε στο ΙΓΜΕ, αφορούσε στην αναγνώριση του φυσικού πόρου, ως ιαματικού. Όπως δήλωσε στον «Σ» ο κος Π. Βακαλόπουλος, γεωλόγος του Τομέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος του ΙΓΜΕ, οι εργασίες που έχουν συμφωνηθεί και από τα δύο μέρη να γίνουν, αφορούν στα εξής: α) στη σύνταξη τοπογραφικού χάρτη της περιοχής, έτσι ώστε, να απεικονιστούν τα όρια της περιοχής και β) στη σύνταξη γεωλογικού χάρτη (1:50.000). Ήδη, κλιμάκιο του ΙΓΜΕ έχει επισκεφθεί την περιοχή προκειμένου να πάρει υλικό για να γίνουν χημικές, μικροβιολογικές και οργανικές αναλύσεις. «Τα αποτελέσματα που έχουμε βρει σε αυτό το στάδιο, είναι θετικά, δηλαδή, δεν υπάρχουν ίχνη από ρύπανση στην πηγή» μας είπε ο κος Βακαλόπουλος, συμπληρώνοντας πως και τα ραδιενεργά στοιχεία είναι κάτω από τα φυσιολογικά όρια.

Αυτό που τόνισε ιδιαίτερα, είναι οι «ζώνες ασφαλείας από την πηγή, ώστε να μην ρυπαίνεται, να μην μπορούν δηλαδή, να γίνουν κάποια κτίσματα», μη παραλείποντας να επισημάνει ότι, «η κατάσταση είναι τραγική. Το φρεάτιο πίσω από την πηγή, είναι μπαζωμένο με απορρίμματα, αλλά και με άμμο. Είναι εστία ρύπανσης»!!!

Όπως μας ενημέρωσε, κλιμάκιο του ΙΓΜΕ θα επισκεφθεί την περιοχή, τέλη Ιουνίου με αρχές Ιουλίου και καλώς εχόντων των πραγμάτων, η μελέτη θα παραδοθεί στον δήμο Κω, τέλος Σεπτέμβρη. Αξίζει να αναφέρουμε ότι, για τις θεραπευτικές ιδιότητες της πηγής, ο δήμος, αφού παραλάβει την μελέτη του ΙΓΜΕ, θα πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό γιατρό υδρολόγο, ο οποίος μέσω των στοιχείων της μελέτης, θα αποφανθεί σε τι ακριβώς ενδείκνυνται.

Τέλος, ο κος Βακαλόπουλος, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την άριστη συνεργασία του τόσο με την προϊσταμένη των Τεχνικών Υπηρεσιών Έφη Αναγνωστίδου, όσο και με τον γεωλόγο του δήμου Νίκο Ιερομνήμων, για τον οποίο εντυπωσιασμένος τόνισε πως, «έχει κάνει πράγματα, πέραν των καθηκόντων του».  

Μεγάλη επισκεψιμότητα, αλλά και υψηλή επικινδυνότητα…

Στην μελέτη που συνέταξε το ΙΓΜΕ για λογαριασμό του δήμου Κω, η οποία απαριθμεί περί τις 100 περίπου σελίδες (ο «Σ» έχει στα χέρια του τα συμπεράσματά της, τα οποία δημοσιεύονται αυτούσια στο www.stathmosnet.rg), αναφέρονται τα δεδομένα και η υπάρχουσα κατάσταση, όπου επισημαίνεται μεν η μεγάλη επισκεψιμότητα, αλλά ταυτόχρονα η υψηλή επικινδυνότητα σε κατολισθητικά φαινόμενα, κυρίως καταπτώσεις βράχων σεισμοτεκτονικών αιτίων. Προβλήματα λόγω των κατολισθητικών φαινομένων εντοπίζονται τόσο στο χωματόδρομο, που αποτελεί τη μοναδική πρόσβαση πεζών και τροχοφόρων προς τη θάλασσα, όσο και σε ολόκληρο το μήκος της στενής παραλιακής ζώνης, από το τέρμα του χωματόδρομου, όπου αρχίζει το στενό πέρασμα προς την παραλία, μέχρι και πέρα από τη θέση της θερμής πηγής.  Παράλληλα, δίνεται έμφαση στην έλλειψη υποδομών και στην διαχείριση κινδύνου και τονίζεται πως, «δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο προστασίας από καταπτώσεις βράχων».  Επισημαίνεται δε πως, «δεδομένου ότι ο χώρος της παραλίας είναι σχετικά περιορισμένος και ουσιαστικά η μόνη πρόσβαση προς αυτή είναι ένα στενό πέρασμα ανάμεσα σε ψηλά κατακερματισμένα βράχια, δεν υπάρχει ουσιαστικά τρόπος διαφυγής του κόσμου σε περίπτωση ακραίου συμβάντος, όπως νια παράδειγμα ένας ισχυρός σεισμός, που θα μπορούσε να συνοδευτεί από καταπτώσεις που πιθανά να έκλειναν το στενό πέρασμα ή από δημιουργία τσουνάμι. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να εκπονηθεί ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο εκκένωσης της περιοχής σε περίπτωση εκδήλωσης ισχυρού σεισμού, το οποίο θα πρέπει να είναι μόνιμα αναρτημένο σε ειδικές πινακίδες ώστε να γίνεται συνεχής ενημέρωση του κοινού».

Τα μέτρα προστασίας που προτείνονται για την περιοχή της Εμπρός Θέρμης, έχουν δύο βασικά προαπαιτούμενα: Την ασφαλή προσέγγιση και χρήση της παραλίας καθώς και της θερμής ιαματικής πηγής από το κοινό και τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση και αλλοίωση της φυσιογνωμίας της περιοχής, δεδομένου ότι αυτή ανήκει σε ζώνη NATURA.

Η μελέτη δομείται από έξι (6) κύρια κεφάλαια και συμπληρώνεται από επτά παραρτήματα, όπου δίνεται η αναλυτική περιγραφή των στοιχείων και των αναλύσεων που πραγματοποιήθηκαν από την ερευνητική ομάδα της Διεύθυνσης Τεχνικής Γεωλογίας του ΙΓΜΕ.

Αυτό που τονίζεται ιδιαίτερα και πρέπει να ληφθεί υπόψη, είναι ότι, ενδεχόμενη μερική υλοποίηση των προτεινόμενων δεν εξασφαλίζει την ασφαλή επισκεψιμότητα του χώρου, καθώς όλα τα μέτρα είναι ισοδύναμης προτεραιότητας και θα πρέπει να υλοποιηθούν παράλληλα. Ιδιαίτερη δε προσοχή, απαιτείται στο τμήμα του πρανούς όπου πραγματοποιήθηκε πρόσφατα εξωτερική παράκαμψη της στενής διόδου προς τη θάλασσα (η παρανομία του δήμου…). Σημειώνουν δε οι μελετητές πως, η περιοχή θα μπορούσε να αποτελέσει τμήμα τουριστικής διαδρομής σε παραλίες του νησιού, στο πλαίσιο λειτουργίας του θαλάσσιου πάρκου της ανατολικής Κω. Για το σκοπό αυτό, είναι αναγκαία η κατασκευή προβλήτας, η οποία μπορεί να κατασκευασθεί πλησίον της εισόδου της παραλία, παραπλεύρως του στενού περάσματος (αυτό που αποφασίστηκε στο δημοτικό συμβούλιο), ενώ προτείνεται και η εξέταση της καταλληλότητας (μετά από μελέτη), για ένταξη στην τουριστική διαδρομή και της Πίσω Θέρμης (Αγία Ειρήνη).

Εν κατακλείδι: Ο δήμος Κω, προκειμένου να προχωρήσει σε οποιαδήποτε παρέμβαση, είναι ΥΠΟΧΡΕΩΜΕΝΟΣ να εφαρμόσει αυτά που λέει η μελέτη, ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ, για χάρη (;;;) του τουρισμού.