Με αφορμή ενημερωτικό δελτίο της Δωδεκανησιακής Ανακύκλωσης Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών & Κατεδαφίσεων (ΔΑΝΑΕΚΚ) για την υποχρεωτική υποβολή Έκθεσης Αποβλήτων στο Ηλεκτρονικό Μητρώο και ότι, για όσους το αμελήσουν θα υπάρξουν σοβαρές κυρώσεις και πρόστιμα, ο «Σ» επικοινώνησε με τον
Μηχανικό Περιβάλλοντος και εκπρόσωπο της Δωδεκανησιακής Ανακύκλωσης ΑΕΚΚ, Βάιο Καλοπήτα.
Ο κ. Καλοπήτας μας εξηγεί αρχικά τι σημαίνει «έκθεση αποβλήτων», πότε ξεκίνησε η υποχρεωτικότητα της συγκεκριμένης ανακύκλωσης, τι ήταν αυτό που τον ώθησε στη σύσταση της εταιρείας, ποιος είναι ο στόχος της, σε ποιο επίπεδο ανακύκλωσης βρίσκεται η χώρα μας και κατ’ επέκταση τα Δωδεκάνησα, εάν έχει γίνει παρόμοια καταγραφή αποβλήτων και σε άλλα νησιά εκτός Ρόδου, εάν υπάρχουν νόμιμα αδειοδοτημένοι χώροι για την εναπόθεση των αποβλήτων στο νομό μας, πως αξιοποιούνται τα υλικά μετά την ανακύκλωση και βέβαια, ποια η επίπτωσή τους στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ: Κύριε Καλοπήτα, ας ξεκινήσουμε την κουβέντα μας με το μας εξηγήσετε τι σημαίνει «έκθεση αποβλήτων», τι αφορά και ποιους αφορά.
Β.Κ.: Είναι μία έκθεση που περιγράφει τι απόβλητα έχουν παραχθεί και που έχουν καταλήξει. Ουσιαστικά είναι μία καταγραφή της νόμιμης διαδρομής των αποβλήτων. Την 21η Ιανουαρίου άνοιξε η πλατφόρμα για την υποβολή της ετήσιας Έκθεσης Αποβλήτων στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος κι Ενέργειας. Αποτελεί υποχρέωση όλων των Διαχειριστών Αποβλήτων που προβλέπονται στη νομοθεσία ή που η δραστηριότητα τους σχετίζεται με Περιβαλλοντική Αδειοδότηση. Συγκεκριμένα, υποχρέωση υποβολής μέχρι και τη 31η Μαρτίου έχουν οι ΟΤΑ Ά βαθμού, ο ΦΟΔΣΑ, εταιρείες συλλογής και μεταφοράς αποβλήτων καθώς και επιχειρήσεις οι οποίες διαθέτουν περιβαλλοντική άδεια (ξενοδοχεία, βιομηχανίες κ.α.).
Ερ: Πότε ξεκίνησε αυτή η υποχρεωτικότητα, διότι ομολογώ, δεν το γνώριζα…
Β.Κ.: Εδώ θα πρέπει να γίνει μια διάκριση. Αφενός, η υποχρεωτικότητα της ανακύκλωσης των αποβλήτων στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», υφίσταται στη χώρα μας ήδη από το 2001! Δυστυχώς, η ελλιπής ενημέρωση στον τομέα της ανακύκλωσης έχει αποτελέσει σοβαρή τροχοπέδη για τη χώρα μας, η οποία καταδικάζεται ετησίως στην καταβολή υπέρογκων περιβαλλοντικών προστίμων για χωματερές που υπάρχουν και διαδικασίες διαχείρισης αποβλήτων που δεν λαμβάνουν χώρα.
Αφετέρου, η υποχρεωτικότητα υποβολής ετήσιας έκθεσης αποβλήτων ξεκίνησε το 2016 με τη σύσταση του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων (ΗΜΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος κι Ενέργειας.
Ερ: ΔΑΝΑΕΚΚ: Δωδεκανησιακή Ανακύκλωση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων. Τι ήταν αυτό που σας παρακίνησε να συστήσετε αυτή την εταιρεία και βέβαια, ποιος είναι ο στόχος σας;
Β.Κ.: Σε πολλά από τα νησιά μας υφίσταται ένα υπερμέγεθες περιβαλλοντικό πρόβλημα. Η ανεξέλεγκτη απόρριψη ΑΕΚΚ, που προέρχονται από οικοδομικές και χωματουργικές εργασίες, σε αυτοσχέδιους και παράνομους ΧΑΔΑ, ελλείψει ενός οργανωμένου συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης, είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του φυσικού τοπίου και την ανεπανόρθωτη οικολογική καταστροφή. Το γεγονός, δε, ότι μέχρι πρότινος δεν υπήρχε κάποιος φορέας ΣΣΕΔ για τα παραγόμενα ΑΕΚΚ στα νησιά της Δωδεκανήσου ευθύνεται για μπαζωμένα ποτάμια και τις πλημμύρες που έχουν στερήσει ανθρώπινες ζωές και περιουσίες κατά τις μεγάλες βροχοπτώσεις του παρελθόντος. Εδώ πρέπει να πούμε πως στο νησί της Κω είχανε γίνει προσπάθειες στον τομέα αυτό από ιδιωτικές πρωτοβουλίες που όμως δεν στηρίχθηκαν από την πολιτεία όπως θα έπρεπε, στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα φυσικά δεν υπήρχε τίποτα. Με βάσει τα παραπάνω και με αίσθημα ευθύνης απέναντι στις επόμενες γενιές, ιδρύσαμε τη Δωδεκανησιακή Ανακύκλωση ΑΕΚΚ, που αποτελεί το πρώτο συλλογικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης με έδρα τη Ρόδο κι εκπληρώνει αποκλειστικά σκοπούς δημοσίου συμφέροντος.
Ερ: Με την ιδιότητάς σας του μηχανικού περιβάλλοντος, δηλαδή, της επιστημονική σας γνώσης για την προστασία, την ανάπτυξη και εν γένει τη διαχείριση του περιβάλλοντος που περικλείεται στο τρίπτυχο «αέρας – νερό – έδαφος», πείτε μου,
σε ποιο επίπεδο ανακύκλωσης βρίσκεται η χώρα μας και κατ’ επέκταση τα Δωδεκάνησα;
Β.Κ.: Για να γίνει κατανοητό το πλαίσιο της ανακύκλωσης πρέπει να γίνει η διάκριση ανάμεσα σε Διαχείριση και Ανακύκλωση. Από τη μία η Διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί μια ευρεία έννοια που περιλαμβάνει την ανακύκλωση αλλά και άλλες μορφές αξιοποίησης των αποβλήτων, όπως η ταφή ή η καύση για παραγωγή ενέργειας. Πρόκειται λοιπόν για ένα πλέγμα διαδικασιών, αποτέλεσμα των οποίων αποτελεί η επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων είτε ως δευτερογενή υλικά είτε ως υπολείμματα. Από την άλλη, η ανακύκλωση αφορά το πρώτο στάδιο που αναφέρουμε παραπάνω, δηλαδή την επεξεργασία για την επαναχρησιμοποίηση του αποβλήτου ως δευτερογενές υλικό.
Στη χώρα μας η ανακύκλωση βρίσκεται σε χαμηλά, ακόμα, επίπεδα. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τα οικοδομικά απόβλητα, το ποσοστό ανακύκλωσης βρισκόταν γύρω στο 10%, τη στιγμή που ο εθνικός στόχος προέβλεπε 70% για την εκείνη χρονιά. Το ίδιο πρόβλημα παρατηρείται και στα υπόλοιπα «ρεύματα» αποβλήτων, όπου η χώρα μας αποτελεί ουραγό στο ποσοστό ανακύκλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού περί το 80% των αποβλήτων που παράγονται στη χώρα μας καταλήγει στους ΧΥΤΑ αντί στις δομές ανακύκλωσης.
Μεγάλη ευθύνη για την μέχρι σήμερα παθογένεια φέρει τόσο το Κράτος όσο και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθώς παρατηρείται μεγάλη έλλειψη ενημέρωσης, δράσεων, κινήτρων για την κατασκευή υποδομών ανακύκλωσης αλλά και σημαντικές δυσχέρειες στην συνεννόηση μεταξύ ιδιωτών, επιχειρήσεων, φορέων ανακύκλωσης και Πολιτείας. Η όποια νομοθετική αλλαγή αν δεν συνδυαστεί με πλήρη ενημέρωση των πολιτών θα πέσει στο κενό, επιτείνοντας το πρόβλημα και με ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές και οικολογικές συνέπειες.
Τέλος, θεωρώ πως έχει καταστεί πλέον αυτονόητο πως όσο και αν επενδύσουμε στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η κλιματική αλλαγή που είναι γεγονός, δεν θα αντιστραφεί αν δεν υπάρξει μέριμνα και στροφή προς την ανακύκλωση, αν η πολιτεία στο όνομα των επενδύσεων και της ανάπτυξης δεν σεβαστεί τα οικοσυστήματα (περιοχές προστασίας περιβάλλοντος, Natura 2000, παραδοσιακούς νησιωτικούς οικισμούς, δάση κ.ο.κ.), αν δεν περιορίσουμε την κατανάλωση βλαβερών για το περιβάλλον υλικών.
Ερ: Καταγραφή αποβλήτων έχετε κάνει και σε άλλα νησιά εκτός Ρόδου ή είναι ακόμα νωρίς;
Β.Κ.: Για την ώρα, η εμβέλεια της ΔΑΝΑΕΚΚ αφορά το νησί της Ρόδου, οπότε θα μπορούσα να πω ότι η κατάσταση στα υπόλοιπα νησιά είναι για εμάς ¨θολή¨ ως προς το τι συμβαίνει με τα απόβλητα που παράγονται εκεί. Εντούτοις, στο άμεσο μέλλον η ΔΑΝΑΕΚΚ θα επεκταθεί και στα υπόλοιπα νησιά των Δωδεκανήσων όπου κι εκεί θα προωθηθεί η ενδεδειγμένη και νόμιμη διαδικασία της ανακύκλωσης των στερεών αποβλήτων που παράγονται από οικοδομικές εργασίες.
Παρ’ όλα αυτά, η τεχνογνωσία που διαθέτουμε μέσα από τη δραστηριότητά μας και τη συνεργασία μας με το ΤΕΕ Δωδεκανήσου, μας επιτρέπει να συμβάλλουμε σε κάθε προσπάθεια ενδιαφερόμενου – υπόχρεου υποβολής έκθεσης αποβλήτων και από τα υπόλοιπα νησιά της Δωδεκανήσου και του Νοτίου Αιγαίου.
Ερ: Η καταγραφή γίνεται με δική σας πρωτοβουλία ή μετά από αίτημα ενός δήμου;
Β.Κ.: Η καταγραφή των αποβλήτων γίνεται από κάθε υπόχρεο παραγωγό που είναι εγγεγραμμένος στο ΗΜΑ, δηλαδή μονάδες ανακύκλωσης, δήμους, εταιρείες μεταφορών. Είναι νομική υποχρέωση η καταγραφή.
Εντούτοις, στο πλαίσιο της δραστηριότητάς μας και της ευθύνης του συλλογικού μας συστήματος έχουμε προβεί ήδη σε καταγραφή των οικοδομικών αποβλήτων που έχουν ανακυκλωθεί το πρώτο εξάμηνο λειτουργίας της ΔΑΝΑΕΚΚ στο νησί της Ρόδου. Η ποσότητα αυτή ξεπερνάει τους 33 χιλιάδες τόνους, γεγονός που μας χαροποιεί και μας εμπνέει με αισιοδοξία για τα επόμενα χρόνια.
Ερ: Νόμιμα αδειοδοτημένοι χώροι για την εναπόθεση των αποβλήτων υπάρχουν στο νομό μας;
Β.Κ.: Νόμιμος χώρος εναπόθεσης αποτελεί κάθε μονάδα ανακύκλωσης. Δυστυχώς στα Δωδεκάνησα είναι λίγες οι μονάδες ανακύκλωσης αποβλήτων, για κάθε ρεύμα αποβλήτων που υπάρχει, και βρίσκονται κυρίως στη Κω και τη Ρόδο. Όμως είμαστε αισιόδοξοι ότι η κατάσταση αυτή θα βελτιωθεί στο εγγύς μέλλον.
Ερ: Μετά την καταγραφή, τι ακολουθεί; Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν τα συγκεκριμένα υλικά;
Β.Κ.: Μετά την καταγραφή, η οποία ακολουθεί την συλλογή και διαχείριση των αποβλήτων, έπεται η επεξεργασία – ανακύκλωση των ΑΕΚΚ. Από την ανακύκλωση των ΑΕΚΚ προκύπτουν κυρίως δευτερογενή ανακυκλώσιμα οικοδομικά υλικά τα οποία χρησιμοποιούνται πλέον – υποχρεωτικά- κατά ποσοστό τουλάχιστον 30% σε
νέες κατασκευές (οικοδομές, δρόμοι κλπ). Τα υλικά που προκύπτουν μπορούν να είναι πιστοποιημένα και ασφαλή προς χρήση.
Ερ: Κύριε Καλοπήτα, τα συγκεκριμένα απόβλητα τι προκαλούν στο περιβάλλον και ποιες επιπτώσεις έχουν στη δημόσια υγεία;
Β.Κ.: Τα οικοδομικά απόβλητα προκαλούν υποβάθμιση του περιβάλλοντος, αλλοίωση οικοτόπων και μόλυνση του υπεδάφους. Κυρίως όμως προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στην καθημερινότητά μας και στην ποιότητα ζωής μας, τις οποίες βλέπουμε συχνότατα, όπως κατά τις βροχές του χειμώνα με πλημμυρισμένους δρόμους και χειμάρρους, και φωτιές τα καλοκαίρια από γυαλιά και μέταλλα που βρίσκονται διάσπαρτα στα δάση και προκαλούν αναφλέξεις εύφλεκτων υλικών (σκουπιδιών, χόρτων και ξερών φύλλων κ.α.).
Ερ: Υπάρχει κόστος για τον «παραγωγό» των αποβλήτων και ποιες είναι οι σοβαρές κυρώσεις και τα πρόστιμα για όσους δεν καταθέσουν τη σχετική έκθεση;
Β.Κ.: Η γενική αρχή του Ευρωπαϊκού Περιβαλλοντικού Δικαίου «Ο ρυπαίνων πληρώνει» επιτάσσει τον πολίτη που προτίθεται να χρησιμοποιήσει ένα προϊόν να πληρώσει το κόστος της ανακύκλωσής του. Σε κάποια ήδη, όπως τα οικιακά προϊόντα (πλαστικές και συσκευασίες αλουμινίου) το κόστος ανακύκλωσης προκαταβάλλεται κατά την αγορά και ενυπάρχει στην τιμή πώλησης. Για άλλα είδη και προϊόντα το κόστος πληρώνεται μέσα από την φορολόγηση, ενώ για άλλα μέσα από την καταβολή των περιβαλλοντικών τελών (ειδικά περιβαλλοντικά τέλη, εισφορές ανακύκλωσης), όπως συμβαίνει και με τα ΑΕΚΚ, όπου τα συστήματα λαμβάνουν το τέλος και το αποδίδουν είτε στο πράσινο ταμείο είτε στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης. Παράβαση της ανωτέρω υποχρέωσης περί υποβολής έκθεσης αποβλήτων επιφέρει διοικητικό πρόστιμο με βάσει την υφιστάμενη περιβαλλοντική νομοθεσία.
Ερ: Κύριε Καλοπήτα, θα μου επιτρέψετε να σας ζητήσω να κάνετε τον επίλογο της συζήτησής μας, με την ελπίδα πως, όταν τα ξαναπούμε, θα έχουμε μόνο θετικά αποτελέσματα στον τομέα της ανακύκλωσης.
Β.Κ.: Ο χρόνος δράσης ως προς τη αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης ακόμα και στην περιοχή μας στα Δωδεκάνησα έχει μειωθεί σημαντικά. Για το λόγο αυτό ως επίλογο θα έθετα την αναγκαιότητα για τις ουσιαστικές παρεμβάσεις από την Πολιτεία, τους ΟΤΑ (Δήμος, Περιφέρεια), τις νομοθετικές πρωτοβουλίες και την αλλαγή νοοτροπίας σε κάθε επίπεδο δημόσιας διοίκησης που πρέπει να επέλθει για να μπορέσει η ανακύκλωση αποβλήτων να έχει αποτελέσματα επωφελή για το περιβάλλον και τους πολίτες. Η ανακύκλωση για να προχωρήσει χρειάζεται περισσότερους ανθρώπους σε όλα τα επίπεδα επιρροής που πιστεύουν σε αυτή από θέση αρχής και μπορούν να δώσουν το μήνυμα στον πολίτη για τα οφέλη της.
ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
