Σύμφωνα με τη θεωρία του χάους το φαινόμενο της πεταλούδας είναι αυτό που επιστημονικά λέγεται: «ευαίσθητη εξάρτηση από τις αρχικές συνθήκες». Μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων οδηγεί, μετά από την πάροδο αρκετού χρόνου, σε μια εξέλιξη της ιστορίας  του συστήματος, δραματικά διαφορετική από εκείνη που θα λάμβανε χώρα, αν δεν είχε συμβεί η μεταβολή». Με άλλα λόγια κάτι που μοιάζει άσχετο, μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις, σε ένα περίπλοκο σύστημα όπως είναι οι κοινωνίες, με τους απρόβλεπτους παράγοντες όπως είναι οι άνθρωποι. Το παρόν κείμενο, δεν αποσκοπεί σε μια ανθρωπιστική προσέγγιση  της  τραγωδίας  που αντιπροσωπεύει ο πόλεμος, με  νεκρούς  και καταστροφές  ούτε στην εκτίμηση των  πολιτικογεωγραφικών  προεκτάσεων του πολέμου- υπάρχουν ειδικοί στρατιωτικο-πολιτικοί αναλυτές και καθημερινά...προστίθενται περισσότεροι! Η Πρόθεση είναι  να προβληματίσει για κάποιες  αόρατες  «παράπλευρες  απώλειες» που αφορούν την υγεία ή και την ζωή των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, εκτός  εμπόλεμης  περιοχής.

Μπορεί η κατάσταση στην Ουκρανία να επηρεάσει την εξέλιξη της υγείας στην Ευρώπη ή ακόμη και στον κόσμο; Η απάντηση είναι δυστυχώς  καταφατική. Θα  δοθούν δύο ενδεικτικά παραδείγματα  από τον χώρο της υγείας και της ιατρικής, αντίστοιχα,  για να φανεί ο  συσχετισμός  «πολέμου-πεταλούδας». Τα στοιχεία είναι από έγκυρα ιατρικά έντυπα  (Healthnews)  και τον αξιόπιστο διεθνή Οργανισμό  κλινικής έρευνας Global Clinical Trials.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να οδηγήσει σε  αύξηση των κρουσμάτων COVID-19 λόγω του συνδυασμού του χαμηλού ποσοστού εμβολιασμού και του συνωστισμού των πολιτών για να εξέλθουν από τη χώρα. Όσοι νοσήσουν βαρύτερα σε πόλεις που βρίσκονται σε πολιορκία θα παραπεμφθούν αναγκαστικά σε νοσοκομεία κατάμεστα από τραυματίες και με περιορισμένες προμήθειες. Η κατάσταση αυτή αποτελεί ένα θλιβερό συνδυασμό ασθενών με COVID-19 και τραυματιών πολέμου. Επίσης είναι δυσχερής η μεταφορά οξυγόνου σε περιόδους πολέμου, ενώ ήδη το απόθεμα οξυγόνου στην Ουκρανία αρχίζει να μειώνεται σημαντικά. Η κατάσταση αυτή λογικά θα οδηγήσει σε αύξηση των κρουσμάτων αλλά δεν θα καταγραφούν τα δεδομένα επαρκώς. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορούν  φωτογραφίες με κοσμοσυρροή χωρίς μάσκα σε υπόγειους σιδηροδρόμους και μέσα μεταφοράς σε διάφορες γειτονικές χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία, και η Σλοβακία. Επιπρόσθετα το ποσοστό του εμβολιασμού της Ουκρανίας ήταν στο 35% πριν την έναρξη του πολέμου, ενώ πλέον οι εμβολιασμοί έχουν διακοπεί λόγω έκτακτων συνθηκών, ενώ οι γείτονες χώρες, παρά τα υψηλά ποσοστά εμβολιασμού τους, θα δεχτούν τώρα αρκετούς ανεμβολίαστους πρόσφυγες πυροδοτώντας εκρήξεις του ιού. Παρότι  τα κρούσματα φαίνεται να μειώνονται στην Ευρώπη,  η συνάθροιση περισσότερου πληθυσμού στον ίδιο χώρο και η αυξημένη κινητικότητα ευνοούν την έξαρση του ιού. (Προφανώς δεν θα κατηγορηθούν για  τη διασπορά του ιού, οι άνθρωποι που φεύγουν από την πατρίδα τους εξαιτίας  της πολεμικής σύρραξης!).

2) Ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να προκαλέσει  καθυστερηση κυκλοφορίας σημαντικών   φαρμάκων χημειοθεραπείας, ανοσοθεραπείας, αντιαλλεργικά  κλπ,  που χορηγούνται  στην αντιμετώπιση του καρκίνου, της  ρευματοειδούς αρθρίτιδας, στο άσθμα, σε αλλεργίες  κ.α.

Η Ουκρανία φιλοξενεί περίπου 2.500 ιατρικές εγκαταστάσεις που έχουν εμπειρία στη διαχείριση διεθνών δοκιμών και υπάρχουν περίπου 500 δοκιμές σε εξέλιξη κάθε χρόνο. Η επίδραση της γεωπολιτικής αναταραχής στις κλινικές δοκιμές θα μπορούσε να είναι εκτεταμένη. Ο κλάδος της βιοτεχνολογίας τρέχει αυτή τη στιγμή 251 κλινικές δοκιμές για φάρμακα και συσκευές που διαθέτουν τουλάχιστον μία τοποθεσία στην Ουκρανία, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων κλινικών δοκιμών του FDA. Οι εν λόγω κλινικές δοκιμές περιλαμβάνουν τη δοκιμή φάσης 3  μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών  (Merck, Karuna Therapeutics , Regeneron,  Glaxo Smith Kline, Sanofi  κ.α) για γνωστά φάρμακα χημειοθεραπείας και ανοσοθεραπείας  με εφαρμογή στον  καρκίνο  ενδομητρίου, μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα κ.α. (π.χ. KEYTRUDA, LENVIMA), για το άσθμα και  τις σοβαρές αλλεργίες (DUPIXEN) καθώς και νεότερα φάρμακα για την  σχιζοφρένεια. Η Glaxo Smith Kline διαθέτει 27 από τις 235 εγκαταστάσεις στην Ουκρανία, για τη  τελική μελέτη  μονοκλωνικού αντισώματος για ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα (otilimab). Παρότι  μαθαίνουμε ότι  οι  κλινικές δοκιμές  στην Ουκρανία συνεχίζουν να συμπεριλαμβάνουν και να θεραπεύουν ασθενείς, εάν οι πολιτικές συνθήκες  το απαιτήσουν, προφανώς οι φαρμακευτικές εταιρείες  θα χρειαστεί να αναστείλουν τις δραστηριότητές μας. Συνεπώς, η  εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι πιθανό να επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους, όχι μόνο στην Ανατολική Ευρώπη αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς οι κατασκευάστριες εταιρείες φαρμάκων ενδέχεται να αντιμετωπίσουν καθυστερήσεις στις κλινικές δοκιμές που πραγματοποιούνται στο Κίεβο και στις γύρω περιοχές

Επιπλέον, ας θυμόμαστε ότι η πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία, αφορά μια χώρα με τέσσερις πυρηνικούς σταθμούς και δεκαπέντε πυρηνικούς αντιδραστήρες και με αντίπαλες δύο χώρες με πυρηνικά όπλα. Δεν χρειάζονται   σχόλια, εξηγήσεις και αναλύσεις. «Καταλαβαινόμαστε, τώρα. Δεν χρειάζονται περσότερα....», που έλεγε κι ο Ποιητής της ειρήνης.

Αν  το πέταγμα λαμπερής πεταλούδας στον  μακρινό Αμαζόνιο μπορεί  να προκαλέσει  καταστροφή, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για  πέταγμα φονικής  «νυχτερίδας» στον  Ευρωπαϊκό ουρανό μας...