Γιατί τόσα πολλά παιδιά με προβλήματα λόγου και ομιλίας;

Αμαλία Ανδρουλάκη

          Η ομιλία και η λεκτική επικοινωνία είναι σημαντικές ανθρώπινες δεξιότητες που στηρίζονται σε συγκεκριμένο νευρολογικό υπόβαθρο για να αναπτυχθούν. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι δομημένος και προγραμματισμένος για να προωθήσει την ομιλία στα μικρά παιδιά. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν συγκεκριμένες δομές στον εγκέφαλό μας, οι οποίες σε απόλυτα φυσιολογικές συνθήκες ενεργοποιούνται για να αναπτυχθεί η σκέψη, το αντιληπτικό και ενεργό λεξιλόγιο και όλες οι μορφο-συντακτικές δομές  που θα εξελίσσουν την ομιλία μέχρι την ωρίμανσή της. Για αυτό τον λόγο τα λεκτικά ορόσημα της τυπικής γλωσσικής ανάπτυξης είναι διεθνή, δηλαδή σε παιδί που γεννήθηκε στην Ελλάδα και σε παιδί που γεννήθηκε στην Αγγλία  αναμένουμε τις πρώτες λέξεις να τις προφέρουν γύρω στους 12 μήνες της ζωής τους και να σχηματίσουν μικρή προτασούλα γύρω στα 2 έτη. Ωστόσο η γλωσσική ανάπτυξη μπορεί καθυστερήσεικαι οι αιτίες είναι πολυάριθμες,  πολύπλοκες και αλληλοσχετιζόμενες.

          Οι γλωσσικές διαταραχές στα παιδιά υπήρχαν πάντα. Πάντα υπήρχαν παιδιά που άργησαν να μιλήσουν ή άργησαν να ξεκαθαρίσουν την άρθρωσή τους, ασχέτως εάν στα παλαιότερα χρόνια δεν υπήρχε  πρόσβαση σε λογοθεραπευτικό πλαίσιο. Όμως τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα από την δεκαετία του 90 και έπειτα, οι γλωσσικές και αρθρωτικές διαταραχές έχουν αποδεδειγμένα αυξηθεί σημαντικά με αποτέλεσμα να αναρωτιόμαστε ‘Γιατί τόσα πολλά παιδιά με γλωσσικές διαταραχές;’

          Οι αιτίες των γλωσσικών διαταραχών στα παιδιά είναι πολλές και δύσκολα ανιχνεύσιμες. Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία στα παιδιά με γλωσσική διαταραχή υπάρχουν νευρολογικές διαφορές στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την γλωσσική ανάπτυξη. Ωστόσο δεν υπάρχει ακόμα μια κλασσικού τύπου εξέταση όπως πχ. ένα εγκεφαλογράφημα που να μας δείχνει ξεκάθαρα την γλωσσική διαταραχή. Έτσι γνωρίζουμε ότι τα αίτια των γλωσσικών διαταραχών έχουν νευρολογική βάση , ωστόσο η διάγνωση αυτών προκύπτει από την συμπτωματολογία.

          Τα προβλήματα στην ανάπτυξη  του λόγου έχουνγενετική προδιάθεση. Έτσι ένα παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει γλωσσική ή αρθρωτική διαταραχή εάν ένας από τους δυο γονείς είχε ιστορικό προβλημάτων του λόγου.

          Οι κινητικές δεξιότητες του στοματοπροσωπικού  συστήματος (γλώσσα, χείλη, παρειές, γνάθος) είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη της ομιλίας. Οι δομές του στόματος και του προσώπου ‘εκγυμνάζονται’ και ωριμάζουν σταδιακά με τις κινήσεις που προηγούνται της ομιλίας όπως με τον θηλασμό και την μάσηση των τροφών. Με την ωρίμανση των δυο σημαντικών αυτών λειτουργιών επέρχεται η νευρολογική και μυϊκή ικανότητα των στοματοπροσωπικών δομών που θα οδηγήσει σε πραγμάτωση της σκέψης σε λόγο και ομιλία. Δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μείωση στην πρακτική του θηλασμού και επίσης οι τροφές των παιδιών έχουν μια πιο μαλακή υφή, η απαιτούμενη κινητική δεξιότητα δεν ωριμάζει με αποτέλεσμα οι στοματικές δομές να μην είναι ικανές για ομιλία.