Η έκρηξη αλαζονείας και εγωκεντρισμού από πολίτες και πολιτικούς ταγούς, επιφέρει κατά σειρά αυτό που πολύ σοφά (μέσα από την παρατήρηση και την διαρκή επιβεβαίωση) έβλεπαν οι αρχαίοι Έλληνες στο τετράπτυχο: Ύβρις, άτις, νέμεσις και τίσις*.

Οι αρχαίοι πρόγονοι μας δίδασκαν ότι η επιθυμία δεν είναι το αυθόρμητο, η παρόρμηση, το ορμέμφυτο (ορμή+έμφυτος), αλλά το να μάθουμε, να επιθυμούμε και να επιλέγουμε αυτό που αξίζει, αυτό που πρέπει, και έχει να κάνει με ανώτερες αξίες σε συλλογικό και όχι σε ατομικό επίπεδο όπως φαίνεται να είναι σήμερα σε όλους τους τομείς. Η ελευθερία πρέπει να συνδυάζεται με την αλήθεια (αλλιώς κινδυνεύουμε να τα χάσουμε και τα δύο).

Στην εποχή του παραλογισμού που ζούμε:

-Δεν έχει σημασία να λυθεί ένα πρόβλημα, αλλά να "εκμηδενιστεί" παραδειγματικά αυτός που το αναδεικνύει (πολίτης, υπηρεσιακός παράγων, ασθενής κλπ) ώστε να μην το επαναλάβει άλλος.

-Η αλαζονική εξουσία οχυρωμένη γύρω από τα "υψηλά ποσοστά" των κολαούζων της (στην ουσία μειοψηφικά σε σχέση με τον απέχοντα, ιδιωτεύοντα και επιδεικτικά αδιάφορο ή απογοητευμένο κόσμο μας).

- Η επιθυμία (ακόμα και η πιο ακραία) γίνεται "δικαίωμα" και επιβάλλεται νομοθετικά.

- Η "σκλαβιά της μόδας" της εποχής (όπως την είχε περιγράψει πολύ εύστοχα η Εύα Σικελιανού ως μια φυλακή όσα χρόνια αυτή διαρκεί, μέχρι να έρθει μια νέα να την αντικαταστήσει), έχει περάσει από τα ρούχα στον έξωθεν και άνωθεν τρόπο ζωής σαν ολετήρας όχι μόνον διαφορετικών κουλτούρων και πολιτισμών, αλλά ακόμα και της ετερότητας της καταγωγής (μητέρα-πατέρας) που συγκροτεί τον ανθρώπινο ψυχισμό.

Είναι συγκεκριμένη επιδίωξη παγκόσμιων κέντρων και ανθρώπων εξουσίας να διαμορφωθεί μια άλλη κοινωνία, άλλος πολιτισμός, μέχρι και άλλο είδος ανθρώπου (που τάχα ορίζει τον εαυτό του, τη ζωή του κλπ, ενώ στην ουσία ισχύει το αντίθετο).

Σε ότι αφορά τα καθ' ημάς:

Περιμένουμε να δούμε τη διαφορά.

Την υλοποίηση έργου, τις αποκαταστάσεις.

Τις πρωτοβουλίες και το ενδιαφέρον για την υγεία, το νοσοκομείο, το οδικό δίκτυο και την καθημερινότητα του πολίτη.

Η μικροπολιτική και η μη αποδοχή της κριτικής και την δημόσιας ανάδειξης των προβλημάτων, έως ότου λυθούν -που είναι υποχρέωση των μέσων ενημέρωσης αλλά και των ενεργών πολιτών-είναι... από άλλο ανέκδοτο.

* Ύβρις, άτις, νέμεσις και τίσις… (Επανάληψις, μήτηρ πάσης μαθήσεως)

Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική [1], αλλά κυρίως πολιτική [2], στρατιωτική [3] και οικονομική[4]), συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-, θεωρούνταν ότι διέπραττε «ύβριν», δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς [5], με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.

Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση/συμπεριφορά, που αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης του κόσμου, πιστευόταν ότι (επαναλαμβανόμενη, και μάλιστα μετά από προειδοποιήσεις των ίδιων των θεών [6]) οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή του «υβριστού»[7] ύβρις > υβρίζω > υβριστής).

Αποδίδοντας την αντίληψη σχετικά με την ύβρι και τις συνέπειές της, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην αρχαιότερή της μορφή, με το σχήμα ύβρις→άτη→νέμεσις→τίσις [8] μπορούμε να πούμε ότι οι αρχαίοι πίστευαν πως μια «ύβρις»[9] συνήθως προκαλούσε την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε στον υβριστή την «άτην»[10], δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου. Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη ανοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν»[11], την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν»[12], δηλ. την τιμωρία και τη συντριβή/καταστροφή του.

Από την κλασική εποχή και μετά, σε πολλές περιπτώσεις οι έννοιες Άτη, Δίκη και Νέμεσις φαίνεται να αποκτούν στη συνείδηση των ανθρώπων ισοδύναμη σημασία, αυτήν της θείας τιμωρίας.

Η λέξη ύβρις πέρα από τη λόγια νεοελληνική χρήση της με τις σημασίες «βρισιά» (κυρίως στον πληθυντικό αριθμό «ύβρεις») και συνακόλουθα «κάτι που θίγει την τιμή και την αξιοπρέπεια κάποιου» -οι οποίες είναι φυσιολογικές εξελίξεις της αρχαίας σημασίας-, αρκετές φορές χρησιμοποιείται και στην εποχή μας, σε πιο προσεγμένο επίπεδο λόγου, με την αρχαιοελληνική σημασία της για να χαρακτηρίσει ανάλογες αλαζονικές συμπεριφορές συνανθρώπων μας.

Zogas_dimitris