Πολύ νωρίς, από τα τρία χρόνια, το παιδί μπορεί να έχει πλήρη ελευθερία σε ό,τι αφορά στο φαγητό, το κρύο και τη ζέστη, τον ήλιο και τη βροχή (και συνεπώς στο ντύσιμο). Ίσως όμως όχι απόλυτα στην ώρα αναχώρησης για το σχολείο. Επίσης, εάν οι γονείς δεν αγχώνονται από μια πιθανή αργοπορία, θα μάθει σύντομα να μην σεργιανίζει μέσα στο σπίτι και να ρυθμίζει τη ζωή του σύμφωνα με αυτήν των συνομηλίκων του, εάν το παιδί γνωρίζει ότι αν αργοπορήσει η δασκάλα θα του «βάλει τις φωνές» ή θα το τιμωρήσει, όμως αυτό δεν είναι κάτι δραματικό ούτε για το ίδιο ούτε για τη μητέρα του.
Ήδη στο νηπιαγωγείο [αντίστοιχα προνήπιο σήμερα] οργανώνονται οι αργοπορίες για το σχολείο και οι μητέρες χρειάζεται από την μια πλευρά να μην είναι ποτέ η αιτία τους, και από την άλλη να αφήσουν την ευθύνη στα παιδιά αντί να τα πιέζουν. Έχουν ακόμα δυο χρόνια πριν από το υποχρεωτικό σχολείο, για να συνηθίσουν στα κοινωνικά ωράρια που τα αφορούν προσωπικά.
Προφανώς, το [μικρό] παιδί δεν μπορεί να πάει ακόμα μόνο του, όμως γιατί να ψάχνουμε ένα σχολείο χιλιόμετρα μακριά όπως βλέπω να γίνεται, για να βρούμε την «αφρόκρεμα» της εκπαίδευσης, ενώ υπάρχει νηπιαγωγείο στα εκατό μέτρα από το σπίτι; Νομίζω ότι υπάρχουν γονείς που θέτουν τους εαυτούς τους και τα παιδιά τους σε κατάσταση ανασφάλειας, πηγή μόνιμων συγκρούσεων που θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί. Γιατί να μην δοκιμάσουμε, πρώτα, το κοντινό σχολείο όπου το παιδί μπορεί να πηγαινοέρχεται μόνο του;
Όταν το παιδί χρειάζεται να συνοδευτεί, δεν πρέπει να το υποχρεώσουμε να είναι εκείνο που θα προκαλέσει, που θα είναι η αιτία, για την αργοπορία του πατέρα ή της μητέρας του στη δουλειά τους. Είναι σαν να του δίνουμε μεγάλη εξουσία πάνω στην ευφορία, την ηρεμία των ενηλίκων. Καθένας θα έπρεπε να είναι αυτόνομος, χωρίς κανείς να μπορεί να του πει «Θα είσαι αιτία για να αργήσει ο πατέρας (ή η μητέρα) σου.» Γνώρισα μια οικογένεια μέσα στην οποία, κάθε πρωί, ήταν όλοι αναστατωμένοι, και το παιδί κατέληγε να αργεί στο σχολείο. Μια μέρα, ο πατέρας αποφάσισε «Εάν αργοπορείς, δεν θα έχει πλέον καμιά σημασία για την μητέρα σου εφόσον θα μάθεις να πηγαινοέρχεσαι μόνο σου στο σχολείο.» Ένα Σάββατο απόγευμα και Κυριακή πρωί έκαναν κι οι δυο γονείς με το παιδί, εναλλακτικά, δυο διαδρομές, με τα πόδια και με λεωφορείο (…) σαν παιχνίδι, ενθαρρύνοντας το παιδί να παρατηρεί καλά τα πάντα, και μετά να οδηγήσει εκείνο τους γονείς του. «Αυτή τη φορά θα μας οδηγήσεις εσύ.» Την Κυριακή βράδυ το παιδί γνώριζε το δρομολόγιο. Όλα τέλειωσαν και τα πρωινά έφευγε μόνο του, με ασφάλεια, στην ώρα του. Αυτό ήταν η ριζική συνέπεια μιας συνεδρίας μαζί μου όπου είχα καταλάβει ότι το παιδί ήθελε να εκνευρίζει τη μητέρα του, αλλά επίσης ότι δεν είχε διδαχτεί να πηγαίνει μόνο του στο σχολείο. Αρκετές δυσκολίες θα μπορούσαν να είχαν κοπεί στη ρίζα τους, εάν οι δυο γονείς μπορούσαν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλο για να κατανοήσουν το παιχνίδι που παίζεται, κι έκαναν αυτό που πρέπει για να το κόψουν σύντομα βάζοντας το παιδί σε ένα κοντινό σχολείο ή αφιερώνοντας μια μέρα, όπως στο παράδειγμα. Είναι απόλαυση, για το παιδί, το να γίνεται κατανοητό μέσα σε αυτή την ανάγκη ασφάλειας ώστε να αποκτήσει την αυτονομία που του προσφέρουν, μέρα με τη μέρα, γονείς προσεκτικοί και αληθινοί παιδαγωγοί. Είναι μια εποικοδομητική απόλαυση στη θέση μιας απόλαυσης που παίρνει από το να τους αγχώνει, να τους ενοχλεί, διαστροφικό παιχνίδι που συχνά επηρεάζεται από μια οικογενειακή οργάνωση του χρόνου ή του χώρου την οποία χρειάζεται να ξανασκεφτούμε.
Η αυτονομία
Υπάρχει αλληλεξάρτηση ανάμεσα στα όντα, είναι ανθρώπινη, είτε πρόκειται για συναισθηματική, νοητική ή πνευματική, όμως η αλληλεξάρτηση που εκφράζεται με εκβιασμούς και απειλές καταστρέφει την εμπιστοσύνη του παιδιού στους γονείς του όπως και την εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Το να εκπαιδεύουμε κάποιον σημαίνει να τον κάνουμε αυτόνομο (…).»
Η Françoise Dolto ήταν παιδίατρος και ψυχαναλύτρια, με σημαντική συμβολή στη σύγχρονη παιδαγωγική και ψυχολογία των παιδιών. Βλ.: HYPERLINK "http://www.dolto.fr/index.html"http://www.dolto.fr/index.html και βιογραφία της από την UNESCO: «Μια χριστιανή παιδαγωγός έξω από τα συνηθισμένα» (A Christian educator out of the ordinary) HYPERLINK "http://www.ibe.unesco.org/sites/default/files/doltoe.PDF"http://www.ibe.unesco.org/sites/default/files/doltoe.PDF
Πηγή κειμένου: HYPERLINK "http://www.edenlivres.fr/o/42/p/6229/excerpt"http://www.edenlivres.fr/o/42/p/6229/excerpt
