Ωστόσο είναι η μόνη βιταμίνη η D3 που παράγεται διαμέσου της φωτολυτικής δράσης της υπεριώδους ακτινοβολίας από την πρόδρομη ουσία 7-δευδροχοληστερόλη (7-DC), διαδικασία που λαμβάνει χώρα στο δέρμα. Ως εκ τούτου, εφόσον εκτιθέμεθα στην ηλιακή ακτινοβολία επαρκώς, διασφαλίζουμε την ενδογενή σύνθεση της βιταμίνης D, χωρίς να είναι αναγκαία η πρόσληψη της διαμέσου της τροφής. Η διαδικασία ενδογενούς παραγωγής D3 είναι εντονότερη σε άτομα με ανοικτό δέρμα από ό,τι σε σκουρόχρωμα, ενώ άτομα που ζουν σε περιοχές με χαμηλή ηλιοφάνεια, εμφανίζουν συχνά έλλειψη της.
Πέρα από τα ιχθυέλαια (ιδίως τα ηπατέλαια) και σε μικρότερη ποσότητα στα γαλακτοκομικά (ιδίως τα εμπλουτισμένα), η βιταμίνη D δεν βρίσκεται σε σημαντικά ποσά στις συνηθισμένες τροφές που καταναλώνουμε καθημερινά και η βιοδιαθεσιμότητα της μέσω της τροφής είναι τελικά πολύ μικρή.
Όσον αφορά στην πανδημία από το νέο κορωνοϊό, από τα έως τώρα δεδομένα, είναι αρκετά πιθανό, η κατακλυσμιαία πνευμονία στην οποία οδηγεί η νόσος COVID-19, να οφείλεται κυρίως σε ανεξέλεγκτη υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Παρατηρήθηκε λοιπόν ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D αποτελεί παράγοντα κινδύνου τόσο για την προσβολή από τον ιό όσο και για την εμφάνιση σοβαρής πνευμονικής νόσου.
Είναι γεγονός ότι παρότι ζούμε σε ένα ηλιόλουστο νησί, ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει οδηγήσει σε σημαντική ανεπάρκεια βιταμίνης D σε αρκετά υψηλό ποσοστό ατόμων. Όπως προανέφερα, μόνο μέσω διατροφικών πηγών είναι περιορισμένο το ποσοστό των ημερήσιων απαιτούμενων αναγκών σε βιταμινή D που μπορεί να καλυφθεί, περιπού στο 10 με 20%. Το υπόλοιπο 80-90% φυσιολογικά παράγεται στο δέρμα υπό τη επίδραση της υπεριώδους Β ηλιακής ακτινοβολίας. Στο σύγχρονο κόσμο, τα παιδιά και οι ενήλικες παίζουν, εργάζονται και αθλούνται κυρίως σε κλειστούς χώρους, ενώ αντηλιακά υψηλού δείκτη χρησιμοποιούνται ευρέως για την πρόληψη του μελανώματος. Επιπλέον, η διατροφή μας σήμερα είναι φτωχή σε φρέσκα ψάρια ανοιχτής θαλάσσης, φρέσκα αυγά και φρέσκο γάλα από ζώα ελευθέρας βοσκής (x 10 πλουσιότερα σε βιταμίνη D). Έτσι ενώ πιστεύαμε ότι στην ηλιόλουστη χώρα μας δεν θα υπήρχε ποτέ πρόβλημα έλλειψης βιταμίνης D, εν τέλει και λόγω των παραγόντων που ανέφερα αλλά και λόγω του ότι η γωνία πρόπτωσης των ηλιακών ακτίνων από το φθινόπωρο μέχρι το καλοκαίρι δεν οδηγεί σε επαρκή παραγωγή βιταμίνης D με τη συνήθη έκθεση στον ήλιο, παρατηρούμε ότι αρκέτα υψηλό ποσοστό ατόμων όντως παρουσιάζει ανεπάρκεια της βιταμίνης.
Η δράση της
Ουσιαστικά η δομή της βιταμίνης D είναι παρεμφερής με αυτήν των στεροειδών, ενώ η ενεργή της μορφή, που παράγεται στους νεφρούς και ονομάζεται καλσπριόλη, δρα ως ορμόνη στον οργανισμό. Αυτά τα στοιχεία έχουν οδηγήσει πλήθος ερευνητών να θεωρούν τη βιταμίνη D ως προ-ορμόνη. Από τις πιο σημαντικές επιδράσεις της ενεργούς μορφής της βιταμίνης D (της καλσπριόλης δηλαδή) είναι η διατήρηση της ομοιόστασης του ασβεστίου και του φωσφόρου.
Στο πλαίσιο αυτό, η καλσπριόλη προάγει την απορρόφηση τόσο του ασβεστίου όσο και του φωσφόρου από το έντερο. Μελέτες αποδεικνύουν πως η ενεργή μορφή της βιταμίνης D μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικό «εργαλείο» στην καταπολέμηση της ψωρίασης, ενώ επιδημιολογικά στοιχεία συνδέουν τη διατροφική επάρκεια σε βιταμίνη D με τη μείωση του ενδεχόμενου εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Έλλειψη βιταμίνης D οδηγεί σε ραχιτισμό τα παιδιά και σε οστεομαλακία τους ενήλικες.
Η οστεοπόρωση, που διαφοροποιείται ως κατάσταση από την οστεομαλακία, δεν οφείλεται αποκλειστικά σε έλλειψη βιταμίνης D αλλά στην εκδήλωση της, εμπλέκονται πολλοί παράγοντες.
Είναι όμως πλέον αποδεδειγμένο στην ιατρική κοινότητα ότι η βιταμίνη D δεν είναι απλώς μια βιταμίνη που προλαμβάνει την ραχίτιδα, όπως αρχικά πιστεύαμε, αλλά μία ορμόνη με πλείστες εξωσκελετικές δράσεις τις οποίες συνεχώς ανακαλύπτουμε. Ασκεί τη δράση της μέσω σύνδεσης με ενδοπυρηνικούς υποδοχείς παρεμβαίνοντας στην έκφραση του γενετικού μας υλικού με ισχυρή και καταλυτική επίδραση κυρίως στο ανοσοποιητικό μας σύστημα. Τα επιστημονικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι επίπεδα 25ΟΗD3 βιταμίνης D > 50 ng/ml θωρακίζουν το ανοσοποιητικό από ιογενείς και μικροβιακές λοιμώξεις εμποδίζοντας ακόμη και την σύνδεση των ιών και μικροβίων με τα ανθρώπινα κύτταρα, αλλά προστατεύοντας και από αυτοάνοσα νοσήματα. Σε σχετική έρευνα που αφορούσε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (COPD) δόθηκαν υψηλές δόσεις συμπληρωμάτων βιταμίνης D για ένα χρόνο. Το συμπέρασμα; Μόνο όσοι είχαν σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D αποκόμισαν σημαντικά οφέλη από τη θεραπεία.
Έτσι, απο βιταμίνη της οστεοπόρωσης αναβαθμίστηκε η D, σε βιταμίνη της θωρακίσης!
Προσοχή, αυτό δε σημαίνει πως αν παίρνουμε βιταμίνη D δε θα νοσήσουμε από τον κορονοϊό. Απλά, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ένας οργανισμός με επάρκεια βιταμίνης D έχει αυξημένες πιθανότητες να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά έναν ιό σε σχέση με κάποιον που παρουσιάζει έλλειψη της. Έτσι, αν θέλουμε να κάνουμε ένα βήμα παραπάνω για να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας, καλό θα ήταν να ελέγξουμε τα αποθέματα μας σε βιταμίνη D3 με μία απλή αιματολογική εξέταση και να συμβουλευτούμε τον γιατρό μας αν χρειαστεί να συμπληρώσουμε τη διατροφή μας μ’ ένα συμπλήρωμα διατροφής. Τέλος, αυτό που συστήνεται είναι η καθημερινή έκθεση του δέρματος μας στον ήλιο και ίδιως των παιδιών μας για τουλάχιστον 1 ώρα καθημερινά, κατα προτίμηση νωρίς το πρωί 8-10 πμ, χωρίς αντηλιακό. Προσοχή σε καμία περίπτωση, δεν εκτιθόμαστε στον ήλιο μεσημεριανές ώρες χωρις αντηλιακό (10-6μμ)!
Είναι κρίσιμης σημασίας να ελέγξουμε τα αποθέματα μας σε βιταμίνη D και να ενισχύσουμε την απαιτούμενη πρόσληψη της με κάθε τρόπο (διατροφικά, εμπλουτισμό, συμπλήρωμα διατροφής, έκεθση σε ηλιακή ακτινοβολία)
