Αυτό είναι το βασικό πόρισμα σύμφωνα με τον Δείκτη Αποτελεσματικότητας Δήμων του 2023 που δημοσιεύει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών σε συνεργασία με το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας και Διακυβέρνησης (ΚεΔΕΠΟΔ) του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Όπως αναφέρεται στην έρευνα, το ερωτηματολόγιο απαντήθηκε μόλις από το 10% των δήμων, ποσοστό το οποίο καταδεικνύει τόσο τη μικρή επιχειρησιακή ικανότητά τους όσο και την έλλειψη κουλτούρας αξιολόγησης και διαφάνειας.
Τι αλλάζει με τον νέο νόμο 5056/2023
Μιλώντας στην «Κ» ο συντονιστής Ερευνητικών Προγραμμάτων στο Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών, Κωνσταντίνος Σαραβάκος, επισημαίνει πως για την εκπόνηση της μελέτης, τα οικονομικά στοιχεία του κάθε δήμου αντλήθηκαν από το υπουργείο Εσωτερικών, ενώ για τις υπόλοιπες κατηγορίες το Κέντρο ανέτρεξε στις ιστοσελίδες των δήμων.
«Μόνο 32 δήμοι σε σύνολο 332 δέχθηκαν να επαληθεύσουν τα στοιχεία και να προσθέσουν λεπτομέρειες για τον κάθε τομέα. Θεωρώ, λοιπόν, πως το βασικότερο πρόβλημα είναι η αδυναμία συνεργασίας και διαφάνειας των δήμων, κάτι το οποίο ανέκαθεν δεν ήταν στην κουλτούρα τους», εξηγεί ο κ. Σαραβάκος.
Όπως τονίζει ο ίδιος, οι δήμοι είναι υποχρεωμένοι να αναρτούν πληροφορίες για τα επιχειρησιακά σχέδια και τα έργα τους ανά τομέα στην επίσημη ιστοσελίδα των δήμων, αλλά αρκετοί δεν είναι όσο επιμελείς θα έπρεπε.
«Αφού μέχρι στιγμής δεν υπήρχε έλεγχος, καμία δημοτική αρχή δεν είχε μπει στη διαδικασία δημοσιοποίησης στοιχείων επί του έργου της. Στον νόμο 5056/2023 που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβρη προβλέπεται πως οι δήμοι με τις κατευθυντήριες της κεντρικής κυβέρνησης θα ξεκινήσουν τη συλλογή των απαραίτητων στοιχείων, ώστε εν συνεχεία να είναι δυνατή η αξιολόγηση των επιδόσεών τους, βάσει συγκεκριμένων δεικτών που θα αποφασίσει το υπουργείο Εσωτερικών», επισημαίνει ο κ. Σαραβάκος.
Οι δήμοι με την καλύτερη επίδοση
Οι πέντε βασικές κατηγορίες που ερευνήθηκαν είναι, η οργάνωση και η διακυβέρνηση, η οικονομική διαχείριση, οι υπηρεσίες, η βιωσιμότητα και η πολιτική προστασία.
Σύμφωνα με τα βασικά πορίσματα της μελέτης οι δήμοι που συγκαταλέγονται στο 10% με την καλύτερη συνολική επίδοση είναι οι εξής:
Δήμοι μητροπολιτικών κέντρων: Δήμος Μοσχάτου-Ταύρου, Δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη, Δήμος Ηρακλείου Αττικής και Δήμος Χαϊδαρίου.
Μεγάλοι ηπειρωτικοί δήμοι: Δήμος Ηρακλείου Κρήτης, Δήμος Θέρμης, Δήμος Μαραθώνος, Δήμος Αλμωπίας, Δήμος Τρικκαίων, Δήμος Ελασσόνας, Δήμος Φλώρινας, Δήμος Βόλου, και Δήμος Χανίων.
Μεσαίοι ηπειρωτικοί δήμοι: Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου, Δήμος Καμένων Βούρλων, Δήμος Ιστιαίας-Αιδηψού, Δήμος Πάργας, Δήμος Φαρσάλων, Δήμος Φαιστού, Δήμος Πυλής, Δήμος Μουζακίου, και Δήμος Μονεμβασίας.
Μικροί ηπειρωτικοί και μικροί ορεινοί δήμοι: Δήμος Ανωγείων, Δήμος Βελβεντού και Δήμος Αγίου Βασιλείου.
Μεγάλοι και μεσαίοι νησιωτικοί δήμοι: Δήμος Μυκόνου και Δήμος Σαλαμίνας.
Μικροί νησιωτικοί δήμοι: Δήμος Ύδρας, Δήμος Σκύρου και Δήμος Οινουσσών.
Η μεγαλύτερη αδυναμία
Σύμφωνα με τον κ. Σαραβάκο, η μεγαλύτερη αδυναμία εν συνόλω εντοπίζεται στη μέτρηση και τήρηση δεδομένων δεικτών βιωσιμότητας (πεδίο στο οποίο η διαθεσιμότητα των στοιχείων είναι η μικρότερη), ενώ η καλύτερη επίδοσή τους αφορά την οικονομική διαχείριση (πεδίο στο οποίο η διαθεσιμότητα των στοιχείων είναι η μεγαλύτερη).
«Θεωρώ πως ένας από τους δείκτες όπου θα κληθούν στο μέλλον εξαιτίας του νέου νόμου να αξιολογηθούν οι δήμοι θα είναι σε αυτόν της βιωσιμότητας, όπου και υπάρχει η μεγαλύτερη έλλειψη στοιχείων. Αυτό θα αφορά την πορεία της πράσινης ανάπτυξης ενός δήμου, το ποσοστό επιβάρυνσης του περιβάλλοντος καθώς και το έργο τους σχετικά με τα απορρίμματα και την ανακύκλωση», εξηγεί ο κ. Σαραβάκος.
Ποινές για μη συμμόρφωση και κίνητρα στους πιο αποδοτικούς
Πώς όμως ένα δίκτυο 332 δήμων με λιγοστή εμπειρία στη μέτρηση των επιδόσεών τους θα περάσει στην αντίπερα όχθη της αξιολόγησής τους και παρακολούθησης των επιδόσεων από την κυβέρνηση;
Ο Σήφης Πλυμάκης, επίκουρος καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και ερευνητής του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών, σημειώνει στην «Κ» πως για να αλλάξει αυτή η κουλτούρα δεν θα πρέπει να υπάρξει εποπτεία σε εθελοντικό πλαίσιο, όπως έγινε με τα επιχειρησιακά σχέδια.
Φέρνοντας χαρακτηριστικό παράδειγμα το θέμα των προϋπολογισμών, όπου σύμφωνα με το Παρατηρητήριο της Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ, όποιος δήμος δεν παρουσιάζει οικονομικά δεδομένα δεν θα λαμβάνει καμία χρηματοδότηση, ο καθηγητής θεωρεί πως πρέπει να υπάρχουν ποινές για μη συμμόρφωση αλλά και κίνητρα στους πιο αποδοτικούς.
Αξιολόγηση και στην ποιότητα ζωής
Όσο για τους τομείς στους οποίους ο κ. Πλυμάκης θα ήθελε να δει τους δήμους να αξιολογούνται από την κυβέρνηση, αυτοί συνοψίζονται σε τρεις. Τη διαχείριση απορριμμάτων και ανακύκλωσης, τις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων αλλά και την ποιότητα ζωής των πολιτών.
«Ως προς το τελευταίο θεωρώ πως θα ήταν ορθό να θεσπιστούν μία σειρά από δείκτες που να αξιολογούν τον τρόπο ζωής των πολιτών σε κάθε δήμο. Είτε αυτό είναι οι συγκοινωνίες είτε οι χώροι πρασίνου είτε τα σχολεία. Σίγουρα, σ′ αυτό το σκέλος πρέπει να δοθεί μεγάλη βαρύτητα και να αξιολογηθεί στο μέλλον», καταλήγει.
Πηγή: Καθημερινή
Ρεπορτάζ: Σοφία Χρήστου
