Με αφορμή τα εγκαίνια του νέου γραφείου του Γεωπάρκου της Νισύρου
(πραγματοποιήθηκαν την 1η Νοεμβρίου 2022), παρουσία των εκπροσώπων της UNESCO, των καθηγητών του ΕΚΠΑ Εύη Νομικού, Παναγιώτη Νάστου και ΔΙΠΕΑ Δημήτρη Εμμανουλούδη, ο «Σ» επικοινώνησε με την Εύη Νομικού,
αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας και Φυσικής Γεωγραφίας στο Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., η οποία να υπενθυμίσουμε, μαζί με την μελετητική της ομάδα έχει αναλάβει τη μελέτη - έρευνα για τον υποθαλάσσιο χώρο της ευρύτερης περιοχής των «θερμών» στην Κω.
Η κα Νομικού μας μιλά για τις μέχρι σήμερα ενέργειες τόσο από πλευράς δήμου Νισύρου όσο και από επιστήμονες για την ένταξη του νησιού στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO, καθώς και για τα τεράστια οφέλη που θα αποκομίσει το νησί, το οποίο παρουσιάζει παγκόσμιο γεωλογικό ενδιαφέρον.
Να σημειώσουμε ότι, το αίτημα για υποψηφιότητα του νησιού για ένταξη στο δίκτυο των παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO, κατατέθηκε πριν από ένα χρόνο, στις 15 Νοεμβρίου 2021, από τον δήμο Νισύρου με τη στήριξη των επιστημόνων που προαναφέραμε, αλλά και της τοπικής κοινωνίας της Νισύρου.
Σχετικά με την έρευνα – μελέτη της υποθαλάσσιας περιοχής των «θερμών», η κα Νομικού μας ενημερώνει ότι, έχουν τελειώσει και οι βιοχημικές αναλύσεις, έχει ολοκληρωθεί η βυθομετρική αποτύπωση, υπάρχει και η οπτική απεικόνιση του υποθαλάσσιου πυθμένα και η επιστημονική ομάδα είναι έτοιμη να παραδώσουν τη δεύτερη έκθεση προόδου στο δήμο. Η παρουσίαση της μελέτης – έρευνας, εκτιμά ότι θα γίνει Μάρτιο με Απρίλιο.
Τέλος, με ιδιαίτερη υπερηφάνεια αναφέρεται στην πρώτη αποστολή στη Μεσόγειο του μεγαλύτερου ερευνητικού σκάφους των ΗΠΑ, το «Joides Resolution», το οποίο θα κάνει γεωτρήσεις σε βάθος 860 μέτρων στα υποθαλάσσια ηφαίστεια της Σαντορίνης, προκειμένου να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για τη γεωλογική ιστορία του νησιού. «Ο κύριος στόχος είναι να ανακαλύψουμε όλη τη γεωλογική ιστορία των ηφαιστειακών κέντρων της περιοχής. Θα μελετήσουμε και θα γνωρίσουμε πολύ καλύτερα τη μεγάλη Μινωική έκρηξη, πόσο μεγάλη ήταν τελικά και πόσο επικίνδυνη» σημειώνει μεταξύ άλλων η κα Νομικού.
Η αποστολή ξεκινάει 11 Δεκεμβρίου 2022 και τελειώνει 10 Φεβρουαρίου 2023.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ: Κυρία Νομικού, εξηγήστε μας κατ’ αρχάς, τι σημαίνει ο όρος Γεωπάρκο και ποια τα οφέλη του για την κοινωνία της Νισύρου η ένταξή του στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO;
Ε.Ν.: Ο όρος Γεωπάρκο, είναι μια ευρύτερη έννοια που περιλαμβάνει μια περιοχή με πολύ μεγάλο γεωλογικό ενδιαφέρον, που όμως σχετίζεται με την πολιτισμική του κληρονομιά. Άρα λοιπόν, η γεωλογία, η αρχαιολογία, η ιστορία, η λαογραφία, η άυλη πολιτιστική κληρονομιά, συνδέονται στο να χαρακτηριστεί ένα Γεωπάρκο ότι είναι κάτω από την ομπρέλα της UNESCO.
Να τονίσουμε ότι, είναι πρώτη φορά που υπάρχει μια υποψηφιότητα από την Ελλάδα από μια περιοχή που είναι ένα ενεργό ηφαίστειο, διότι η Νίσυρος είναι ένα ενεργό ηφαίστειο, ενώ υπάρχουν κι άλλα Γεωπάρκα τα οποία είναι κάτω από την ομπρέλα της UNESCO στην Ελλάδα. Ο φάκελος υποψηφιότητας της Νισύρου κατατέθηκε πριν από περίπου ένα χρόνο (15 Νοεμβρίου 2021) από το δήμο σε συνεργασία με την ΔΗΚΕΝ (Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Νισύρου). Η αξιολόγηση έγινε από τους κριτές της UNESCO από τις 30 Οκτωβρίου έως τις 3 Νοεμβρίου 2022. Οι κριτές, εκτός από το γεωλογικό ενδιαφέρον, γιατί αυτό είναι εμφανές, γνώρισαν από κοντά τη διαχειριστική αρχή του Γεωπάρκου, που είναι η ΔΗΚΕΝ, αντίστοιχα όμως, είδαν το πώς είναι η οργάνωση του Γεωπάρκου, πώς γίνονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα από τα πανεπιστήμια με τα οποία συνεργάζεται η ΔΗΚΕΝ, αλλά και τα εκπαιδευτικά προγράμματα στους μαθητές του νησιού, περιηγήθηκαν στους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, στις σημαντικές εκκλησίες – μοναστήρια όπως είναι η Παναγιά Σπηλιανή και στα μουσεία του, γνώρισαν από κοντά επιχειρηματίες και γεύτηκαν τα τοπικά προϊόντα. Έπρεπε, λοιπόν, να διαπιστώσουν το διεθνές γεωλογικό ενδιαφέρον του Γεωπάρκου, αλλά και τη σύνδεσή του με όλα αυτά που είπαμε, έτσι ώστε να καταθέσουν την κρίση τους στην επιτροπή της UNESCO. Η απόφαση για το εάν τελικά θα ενταχθεί το Γεωπάρκο της Νισύρου στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO θα βγει αρχές Δεκεμβρίου και τα αποτελέσματα δυστυχώς θα τα μάθουμε πολύ αργότερα, ίσως Απρίλιο ή Σεπτέμβριο του 2023.
Είναι όμως σημαντικό το ότι περάσαμε κάποια προκαταρκτικά στάδια, δηλαδή, ότι, ναι πράγματι, η Νίσυρος έχει παγκόσμιο γεωλογικό ενδιαφέρον.
Παράλληλα, όπως γνωρίζετε, παρουσία των εκπροσώπων της UNESCO έγιναν και τα εγκαίνια του καινούργιου πληροφοριακού κέντρου της Νισύρου, όπου εκεί είδαν ουσιαστικά τη δομή που θα έχει το κέντρο με τα διάφορα ενημερωτικά φυλλάδια τόσο για το ηφαίστειο όσο και για όλους τους γεώτοπους της περιοχής, διότι υπάρχουν 24 γεώτοποι στο Γεωπάρκο της Νισύρου. Οι κριτές επισκέφθηκαν κάποιους από τους πιο σημαντικούς γεώτοπους και είδαν τις ειδικές πινακίδες που έχουν τοποθετηθεί έτσι ώστε να ενημερώνεται ο κόσμος και για τη γεωποικιλότητα και για τη βιοποικιλότητα, αλλά και για τους αρχαιολογικούς και ιστορικούς θησαυρούς του νησιού. Κρίνανε αν τυχόν το web site του Γεωπάρκου είναι σωστά δομημένο, εάν υπάρχει ένα management plan κ.λ.π., διότι, είναι πάρα πολλά τα κριτήρια τα οποία έπρεπε, με τη συνεργασία της ΔΗΚΕΝ και τους ανθρώπους της Νισύρου να απαντηθούν, να κριθούν και στη συνέχεια να αξιολογηθούν.
Οι κριτές είδαν από κοντά τη ζωή της Νισύρου μέσα σε ένα Γεωπάρκο. Το πιο σημαντικό είναι ότι, το Γεωπάρκο είναι ο κόσμος της Νισύρου.
Είμαστε αρκετά ευχαριστημένοι διότι, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, τόσο η επιστημονική ομάδα όσο και οι άνθρωποι της ΔΗΚΕΝ κατάφεραν να κάνουν πάρα πολλά πράγματα. Οι κριτές έφυγαν με τις καλύτερες εντυπώσεις και όπως είπαν στα εγκαίνια, η Νίσυρος αποτελεί ένα γεωλογικό εργαστήριο, ένα ανοιχτό εργαστήριο, αλλά πάντοτε θα υπάρχουν και βελτιώσεις. Σε περίπτωση που δεν ενταχθεί η Νίσυρος στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO, έχει τη δυνατότητα να κάνει κάποιες βελτιώσεις για να έρθουν ξανά οι κριτές να την κρίνουν. Δηλαδή, είναι μια μεγάλη διαδικασία στην οποία έχουμε μπει, είμαστε στην αρχή της αξιολόγησης, και όλοι ευελπιστούμε να έχουμε πολύ καλά αποτελέσματα.
Ερ: Ας έρθουμε και στα οφέλη.
Ε.Ν.: Το να είσαι κάτω από την ομπρέλα της UNESCO, έχει πάρα πολλά οφέλη. Πρώτον, γιατί θα γίνει γνωστή η Νίσυρος σε όλο τον κόσμο. Το δίκτυο των Γεωπάρκων είναι ένας πάρα πολύ ισχυρός θεσμός όπου θα έρχονται άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο για να επισκεφθούν και να γνωρίσουν τους γεωτόπους του νησιού, προστατεύεται το περιβάλλον και έχει πολύ μεγάλη αξία η προστασία του περιβάλλοντος, γίνονται ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα τόσο για τα παιδιά όσο και για τους φοιτητές που επισκέπτονται το νησί, δηλαδή, συνεργασίες, μπορεί η Νίσυρος να μπαίνει και να διεκδικεί ευρωπαϊκά προγράμματα για την ανάπτυξη του Γεωπάρκου και μην ξεχνάμε την τεχνολογία των ψηφιακών εφαρμογών. Η Νίσυρος θα διεκδικεί και από την ελληνική κυβέρνηση και από την Ευρώπη να ενισχύσει τα επικοινωνιακά μέσα για τη σωστή προβολή της και βέβαια, οι άνθρωποι που επισκέπτονται ένα Γεωπάρκο είναι πολύ ευαισθητοποιημένοι με το περιβάλλον και θέλουν να το προστατέψουν. Είναι πάρα πολλά τα οφέλη το να είσαι στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 180 Γεωπάρκα σε όλο τον κόσμο κι επιδιώκουν κι άλλες περιοχές της γης να μπουν μέσα σε αυτό το μεγάλο φόρουμ των Γεωπάρκων.
Ερ: Όλη η θετική μας ενέργεια πρέπει να στραφεί προς την επιτροπή αξιολόγησης της UNESCO για να ενταχθεί η Νίσυρος. Οφείλω να επισημάνω πως, η δική σας προσωπική στήριξη, αλλά και των συναδέλφων σας επιστημόνων, έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτή την υπόθεση.
Ε.Ν.: Γι αυτό το λόγο μας ευχαρίστησαν και οι κριτές, οι οποίοι είπαν στο δήμο και τη ΔΗΚΕΝ ότι πραγματικά είναι τυχεροί, ότι υπάρχει μια λαμπρή επιστημονική ομάδα που δίνει τον καλύτερό της εαυτό. Εμείς αγαπάμε απίστευτα τη Νίσυρο. Μιλώντας προσωπικά, να σας πω ότι το διδακτορικό μου το έκανα στην Κω και στη Νίσυρο, επομένως αυτά τα δύο νησιά είναι συνδεδεμένα με την αρχή της καριέρας μου, αποτελούν για εμένα πατρίδα μου. Άρα, το να είμαστε εδώ και να εργαζόμαστε για τη Νίσυρο, είτε αντίστοιχα για την Κω, είναι μια εκπλήρωση, είναι ένας φόρος τιμής σε ό,τι έχουν προσφέρει στην επιστήμη μας. Όπως είπα και στα εγκαίνια, πριν κάποια χρόνια ήμουν στη Νίσυρο φοιτήτρια και τώρα είμαι εδώ σε μια διαφορετική θέση, να προσφέρω το καλύτερο δυνατό για να μπορέσει το νησί να ενταχθεί στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO.
Ερ: Πιστεύω ότι, μέσα από αυτή τη συμβολή σας, θα εμπνεύσετε νέους ανθρώπους, σημερινούς μαθητές, να ακολουθήσουν το δικό σας το δρόμο.
Ε.Ν.: Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί, πλέον τα παιδιά έχουν μπερδευτεί με τα πρότυπα τα οποία προβάλλονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Θέλουν ανθρώπους οι οποίοι να αγαπάνε και να δίνουν για τον τόπο τους, έτσι ώστε να μπορέσουμε να προβάλλουμε σε αυτά τα παιδιά την επιστήμη. Ότι, υπάρχει ο τουρισμός, αλλά υπάρχουν κι άλλα επαγγέλματα στα οποία θα μπορούν να στραφούν. Ότι, οι επιστήμες του περιβάλλοντος, είναι επιστήμες οι οποίες πραγματικά πρέπει και μπορούν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον τους. Το να μελετάς ένα ενεργό ηφαίστειο, είναι κάτι φαντασμαγορικό, είναι κάτι μοναδικό, γιατί συνεχώς μαθαίνεις κι ανακαλύπτεις. Όπως είπαμε και στους κριτές, αυτή τη στιγμή βλέπουμε ένα στιγμιότυπο της ζωής του ηφαιστείου το οποίο είναι ένας ζωντανός οργανισμός.
Τα ηφαιστειακά πετρώματα αποτελούν μοναδικά γεωλογικά ανοιχτά βιβλία επιστήμης, γιατί το κάθε στρώμα αποτελεί και μια διαφορετική χρονολογία και αυτό για εμάς λέει πάρα πολλά. Είμαστε οι άνθρωποι πολύ μικροί σε σύγκριση με το μεγαλείο της φύσης. Γι αυτό η βάση του Γεωπάρκου είναι η γεωλογία κι από εκεί και πέρα όλα τα άλλα. Είναι τελείως διαφορετικά τα προϊόντα της Νισύρου από τα προϊόντα τα οποία βρίσκεις στην Πάρο και στη Νάξο και αυτό οφείλεται στα ηφαιστειακά πετρώματα του νησιού. Η αρχιτεκτονική της, το πώς έχουν χτιστεί τα κάστρα της κ.λ.π, οφείλονται στο πέτρωμά της.
Ερ: Κυρία Νομικού, θα πω και δημόσια το πόσο θαυμάζω το πάθος και την αγάπη σας για την επιστήμη σας. Ας κλείσουμε το θέμα του Γεωπάρκου της Νισύρου, με ένα τελευταίο ερώτημα. Υπάρχουν άλλα Γεωπάρκα στην Ελλάδα και πόσα έχουν ενταχθεί;
Ε.Ν.: Υπάρχουν και έχουν ενταχθεί στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO ο Ψηλορείτης και η Σητεία στην Κρήτη, της Λέσβου που είναι το παλαιότερο, του Χελμού, του Εθνικού Δρυμού Βίκου – Αώου και τώρα τελευταία εντάχθηκαν της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης.
Ερ: Ας έρθουμε στην Κω. Πού βρίσκεται η υποθαλάσσια έρευνά σας στην περιοχή των Θερμών;
Ε.Ν.: Έχουμε τελειώσει όλες τις βιοχημικές αναλύσεις, έχουμε κάνει όλη τη βυθομετρική αποτύπωση, υπάρχει και η οπτική απεικόνιση του υποθαλάσσιου πυθμένα μπροστά από τα Θερμά και αυτή τη στιγμή είμαστε έτοιμοι να παραδώσουμε τη δεύτερη έκθεση προόδου στο δήμο. Έχοντας στα χέρια μας τις βιοχημικές αναλύσεις από τα εργαστήρια, θα μπορέσουμε να μελετήσουμε καλύτερα το γεωθερμικό πεδίο μιας περιοχής πάρα πολύ ενδιαφέρουσας για την επιστήμη τη δικιά μας. Είμαι σίγουρη ότι θα ξαναέρθουμε γιατί θέλουμε να ξανακάνουμε διάφορες αναλύσεις.
Ερ: Η τελική έκθεση πότε θα δοθεί στο δήμο;
Ε.Ν.: Πιστεύω Μάρτιο με Απρίλιο θα γίνει η παρουσίαση προς όλο τον κόσμο.
Ερ: Οι βιοχημικές αναλύσεις δείχνουν κάτι διαφορετικό σε σχέση με άλλες περιοχές ή άλλες περιόδους;
Ε.Ν.: Σε σχέση με άλλες περιοχές της Κω, προφανώς, λόγω της σύστασης του πυθμένα. Αυτή την περίοδο, συγκρίνουμε τις αναλύσεις που κάναμε αυτό το χρονικό διάστημα, με τις αναλύσεις που έχουν γίνει τα προηγούμενα χρόνια, έτσι ώστε τα άτομα που μελετάνε τη γεωθερμία, να μας πουν τη διαφορά του γεωθερμικού δυναμικού παλαιότερα με το τώρα.
Ερ: Ένα τελευταίο ερώτημα κα Νομικού. Διάβασα ότι, το μεγαλύτερο ερευνητικό σκάφος των ΗΠΑ, το «Joides Resolution», στην πρώτη του αποστολή στη Μεσόγειο, θα κάνει γεωτρήσεις σε βάθος 860 μέτρων στα υποθαλάσσια ηφαίστεια της Σαντορίνης, προκειμένου να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για τη γεωλογική ιστορία του νησιού. Στην επιστημονική ομάδα συμμετέχετε κι εσείς. Πότε θα γίνει αυτό και τι προσδοκάτε να ανακαλύψετε;
Ε.Ν.: Καταθέτουμε μια μεγάλη πρόταση στη Διεθνή Ένωση που κάνει υποθαλάσσιες γεωτρήσεις και είναι πολύ μεγάλη η χαρά μας που μέσω αυτού του ερευνητικού σκάφους θα κάνουμε έξι (6) υποθαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις γύρω από την περιοχή της Σαντορίνης, δύο (2) μέσα στην καλδέρα και τέσσερις (4) εκτός καλδέρας, όπου, ο κύριος στόχος είναι ουσιαστικά να ανακαλύψουμε όλη τη γεωλογική ιστορία των ηφαιστειακών κέντρων της περιοχής, γιατί η Σαντορίνη έχει πολλά ηφαιστειακά κέντρα. Σαφώς, θα μελετήσουμε και θα γνωρίσουμε πολύ καλύτερα τη μεγάλη Μινωική έκρηξη, πόσο μεγάλη ήταν τελικά και πόσο επικίνδυνη, θα ξέρουμε πολύ καλά τη σύνδεση μεταξύ των ηφαιστειακών κέντρων και της τεκτονικής επί των υποθαλάσσιων ενεργών ρηγμάτων και βέβαια, ένας πολύ μεγάλο στόχος είναι το να μελετήσουμε πολύ καλά τον ηφαιστειακό κίνδυνο της Σαντορίνης, έτσι ώστε, μελετώντας το παρελθόν, να μπορούμε να κατανοήσουμε το τι μέλλει γενέσθαι, ποια μπορεί να είναι η γενεαλογική έκρηξη ενός τόσο ενεργού ηφαιστείου. Θα μάθουμε πάρα πολλά και ανυπομονούμε όλοι, όχι μόνο εμείς, διότι έχει γίνει θέμα στην παγκόσμια κοινότητα ότι πραγματικά το «Joides Resolution» έρχεται στη Σαντορίνη. Η αποστολή ξεκινάει 11 Δεκεμβρίου 2022 και τελειώνει 10 Φεβρουαρίου 2023. Το σημαντικό είναι ότι, κατά τη διάρκεια της αποστολής, κάθε μέρα, θα γίνονται on line συνδέσεις από το πλοίο. Επομένως, θα έχουμε τη δυνατότητα να συνδέουμε σχολεία, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, και οι μαθητές – αλλά και ο κόσμος - να εμπνέονται, να μαθαίνουν για τα αποτελέσματα που θα έχουμε σε καθημερινή βάση.
ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
