Μας ενημερώνει πως, ήδη έχει ξεκινήσει συνεργασία με ένα δημοτικό σχολείο της Κω, στο πλαίσιο ενός προγράμματος Εράσμους για τα ηφαίστεια, με στόχο να γίνονται και ειδικές δράσεις για να μάθουν τα παιδιά το τι είναι ηφαίστειο, ποια είναι η γεωλογία της Κω, πώς συνδέεται με τη Νίσυρο, τι συμβαίνει στον υποθαλάσσιο χώρο, κ.ά. Τέλος, αναφορικά με την υπόθεση ένταξης του γεωπάρκου της Νισύρου στα γεωπάρκα της Unesco, εξηγεί πως, επανυποβλήθηκε ο φάκελος την προηγούμενη εβδομάδα, διότι στον πρώτο (πριν δυο χρόνια) υπήρχαν θέματα από άποψη διαχείρισης τα οποία επιλύθηκαν και η απόφαση αναμένεται προς το τέλος του καλοκαιριού. «Θεωρούμε ότι θα είναι θετικό το αποτέλεσμα, γιατί πραγματικά η Νίσυρος είναι ένα μοναδικό γεωπάρκο και είναι πρώτη φορά που η Ελλάδα προτείνει ένα ενεργό ηφαίστειο να εισέλθει κάτω από την ομπρέλα της UNESCO» καταλήγει η κα Νομικού.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ: Κυρία Νομικού, ας τα πάρουμε τα πράγματα από τη αρχή για καλύτερη πληροφόρηση των αναγνωστών μας. Πείτε μου, ποιος ήταν ο στόχος της μελέτης;
Ε.Ν.: Ο στόχος της μελέτης ήτανε να εξερευνήσει το γεωθερμικό δυναμικό όλης της νοτιοανατολικής περιοχής της Κω, δηλαδή, από τον Άγιο Φωκά μέχρι και την Εμπρός και Πίσω Θέρμη και να εκτελεστεί ωκεανογραφική έρευνα, γιατί για πρώτη φορά μελετάται τόσο ιδανικά ο παράκτιος χώρος νοτιοανατολικά της Κω και βέβαια να ξαναγίνουν εκ νέου οι χημικές αναλύσεις οι οποίες είχανε προηγηθεί το 2012, αλλά σαφώς χρειαζόντουσαν να γίνουν νέες για να δούμε τα επίπεδα των ανιόντων, το pH, την αγωγιμότητα, όλα αυτά τα οποία απαιτούνται για να καταλάβουμε το γεωθερμικό δυναμικό μιας πηγής.
Ερ: Αυτές οι χημικές αναλύσεις που κάνατε τι έδειξαν τόσο για την ωφελιμότητά τους, όσο και για ενδεχόμενη επικινδυνότητά τους; Διότι στην παρουσίαση αναφέρατε κάποια στοιχεία τα οποία ομολογώ δεν κατανόησα.
Ε.Ν.: Κατ’ αρχήν, επικινδυνότητα ευτυχώς δεν υπάρχει λόγω του ότι, τα ποσοστά του υδραργύρου ήταν πάρα πολύ χαμηλά. Συλλέξαμε δείγματα πάρα πολλά και από την Εμπρός Θέρμη και από την Πίσω Θέρμη, από την πηγή Κοκκινόνερο, και από την ψυχρή παράκτια πηγή, αλλά και από την ορεινή ψυχρή πηγή γιατί θέλαμε να ‘χουμε μία ολοκληρωμένη άποψη όλων των πηγών. Παρόλο που ουσιαστικά η μελέτη ήταν μόνο για την παράκτια ζώνη, εμείς επικεντρωθήκαμε και στις υπόλοιπες πηγές για να καταλάβουμε καλύτερα το τι συμβαίνει, ποιο είναι το υδροδυναμικό πεδίο της περιοχής και όλες αυτές οι αναλύσεις έγιναν με σκοπό να δούμε το γεωθερμικό δυναμικό και βέβαια να κατανοήσουμε αν υπήρχαν αλλαγές από τις προηγούμενες αναλύσεις που είχαν γίνει το 2012. Τώρα ξέρουμε ότι η Εμπρός Θέρμη έχει θερμοκρασία 43,6°C και η Πίσω Θέρμη είναι στους 43°C. Ξέρουμε τα συστατικά του χλωρίου, του νατρίου, στην ουσία περισσότερο χλώριο και νάτριο έχει η Αγία Ειρήνη, ενώ το νερό της πηγής Κοκκινόνερο και της παράκτιας ψυχρής πηγής και της ορεινής ψυχρής είναι ασβεστομαγνησιούχο, άρα έχει άλλα ανιόντα. Δεν ανιχνεύτηκε υδράργυρος, αλλά γνωρίζουμε πολύ καλά ότι, στις θερμές πηγές πρέπει να γίνονται συστηματικά ραδιοχημικές μετρήσεις, δηλαδή, να μετριέται το ράδιο. Όλα αυτά τα ξέρουμε για να δούμε το δυναμικό της πηγής αν είναι σε μερική ισορροπία το νερό με τον γεωθερμικό ταμιευτήρα και για να δούμε, λοιπόν, πώς μπορεί αυτό που επιδιώκει και ο δήμος Κω, να μεταφερθεί το νερό σε ένα διπλανό κτίριο, πολύ κοντινό κτίριο, 30 μέτρα απόσταση, το οποίο είναι εφικτό. Βέβαια, θα πρέπει να γίνουν σωστά έργα. Δηλαδή, ένας πολύ εξειδικευμένος επιστήμονας υδρογεωχημικός να κάνει τη σωστή μελέτη για να γίνει και η σωστή μεταφορά. Το σημαντικότερο βέβαια από όλα είναι αυτό που είπαμε και τονίσαμε στην αρχή, ότι για πρώτη φορά εξερευνήθηκε ο παράκτιος χώρος, όπου βρήκαμε περίπου 900 διαφυγές αερίων μπροστά από την Εμπρός Θέρμη. Δείξαμε και βιντεάκια γιατί συλλέχτηκε και οπτικό υλικό με εξειδικευμένο ρομποτάκι, υποβρύχιο ρομπότ, κάτι το οποίο δεν το γνώριζε κανένας και μπροστά από την Αγία Ειρήνη, την Πίσω Θέρμη δηλαδή, βρήκαμε περίπου 90 διαφυγές στον υποθαλάσσιο χώρο, περίπου σε βάθος 9 μέτρα, οι οποίες όμως θέλουν περαιτέρω ανάλυση. Δηλαδή, πρέπει να ξέρουμε τι είδος αέρια βγαίνουν, ποια είναι η θερμοκρασία, ποια είναι η χημική σύσταση των αερίων, πράγματα τα οποία θα πρέπει να γίνουν σε μία νέα μελέτη, έτσι ώστε να έχουμε μία ολοκληρωμένη άποψη και του παράκτιου και του χερσαίου χώρου.
Ερ: Αυτή την εξειδικευμένη μελέτη μπορεί να την κάνει η δική σας επιστημονική ομάδα;
Ε.Ν.: Τον παράκτιο χώρο θα τον μελετήσουμε εμείς γιατί έχουμε τα κατάλληλα όργανα που μπορούμε να δούμε τη θερμοκρασία, να συλλέξουμε δείγματα κ.λ.π., και βέβαια, σε συνεργασία με εξειδικευμένα εργαστήρια, τα οποία τα αναφέραμε και στην παρουσίαση, όπως είναι το εξειδικευμένο εργαστήριο στο Παλέρμο και αντίστοιχα το εξειδικευμένο εργαστήριο στη Μασσαλία, εκτός από τα δικά μας στο τμήμα Βιολογίας και Περιβάλλοντος, στο οποίο κάνουνε εξειδικευμένες αναλύσεις σε κάποια χημικά στοιχεία.
Ερ: Τι ακριβώς σημαίνει διαφυγή αερίων;
Ε.Ν.: Ενώ όλοι ξέραμε την Εμπρός Θέρμη, η έρευνα δείχνει ότι αυτό το γεωθερμικό δυναμικό εξαπλώνονται και στο παράκτιο χώρο, στον υποθαλάσσιο χώρο, άρα θα πρέπει να μελετήσουμε τι είδους αέριο είναι αυτό. Αυτό θα γίνει και με την μελέτη της μεταφοράς του νερού, έτσι ώστε υδροχημικά να καταλάβουμε το πώς κυκλοφορεί το νερό καλύτερα. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει θαλασσινό νερό το οποίο διεισδύει κατά μήκος ενός μεγάλου ρήγματος. Όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά τα ρήγματα της περιοχής. Η Κως και λόγω αναγλύφου έχει πολύ τεράστια ρήγματα, ιδιαίτερα στον υποθαλάσσιο χώρο, άρα, να δούμε πώς γίνεται αυτή η διέλευση του θαλασσινού νερού μέσα από τα ρήγματα και τα οποία βγαίνουν μετά στην επιφάνεια που τελικά αποδείχθηκε ότι δεν βγαίνουν μόνο στην Εμπρός Θέρμη, αλλά διαχέονται και στον υποθαλάσσιο χώρο.
Ερ: Η διαφυγή αερίων έχει σχέση με την σεισμικότητα της περιοχής;
Ε.Ν.: Αν τυχόν αυξάνεται η σεισμικότητα της περιοχής, θα μπορούμε να έχουμε μεγαλύτερη διαφυγή αερίων. Δηλαδή, όταν ένα ρήγμα είναι έτοιμο να ενεργοποιηθεί και αντίστοιχα όταν υπάρχουν πάρα πολλοί σεισμοί, η διαφυγή των αερίων επηρεάζεται και έχουμε μία πολύ πιο έντονη διαφυγή. Μας είχανε πει κάτοικοι της περιοχής ότι, μετά το σεισμό του 2017, όταν επισκέφτηκαν την Εμπρός Θέρμη, παρατήρησαν ότι η παροχή του νερού ήταν μειωμένη. Μετά βέβαια άρχισε σιγά σιγά να αυξάνεται και επανήλθε στην αρχική του ροή. Άρα βλέπετε ότι, ένας σεισμός επηρεάζει πάρα πολύ έντονα τη διαφυγή και του νερού και τη διαφυγή των αερίων. Οι πηγές αυτές είναι κάτω από τεκτονικό έλεγχο. Τώρα όμως βέβαια ξέρουμε ότι υπάρχουν και στον υποθαλάσσιο χώρο.
Επίσης, ο δήμαρχος μας ενημέρωσε ότι, μόλις μια μέρα πριν είχε δοθεί η άδεια ανακατασκευής του κτιρίου, που αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό, γιατί στις δικές μας αναπτυξιακές προοπτικές που αναφέραμε ήταν ότι, πραγματικά πρέπει να αξιοποιηθεί αυτός ο χώρος, να γίνει ένα πολύ μοντέρνο υδροθεραπευτήριο. Αλλά το πολύ σημαντικό είναι να γίνει σήμανση. Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα και αυτό το υποσχέθηκε και ο δήμος και εμείς θα βοηθήσουμε. Μια ειδική σήμανση, λοιπόν, έτσι ώστε όλος ο κόσμος που πηγαίνει στην Εμπρός Θέρμη, να γνωρίζει τη θερμοκρασία, το Ph, την αγωγιμότητα, τις παθήσεις οι οποίες ουσιαστικά θεραπεύονται, πόση ώρα θα πρέπει να είναι μέσα στο νερό, κ.λ.π.. Με λίγα λόγια, κάποια πράγματα πολύ βασικά για το τι συμβαίνει στην περιοχή.
Κι επιτρέψτε μου να πω ότι, αυτό που προτείναμε είναι ότι, αφού τώρα ξέρουμε πού υπάρχουν αυτές οι διαφυγές αερίων στον υποθαλάσσιο χώρο, να συνδέσουμε τις ιαματικές πηγές με εναλλακτικές μορφές τουρισμού, π.χ. μονοπάτια, φύση, ουσιαστικά λατρείας ή με καταδυτικό τουρισμό. Η δική μας προτροπή είναι, πάρε μια μάσκα και βούτηξε δίπλα στην πηγή, κοντά στον παράκτιο χώρο. Στα 2-3 μέτρα θα μπορέσει να βρεις φυσαλίδες να βγαίνουν, έτσι όπως κάνουν πάρα πολλοί τουρίστες και κάτοικοι στα νησιά βόρεια της Σικελίας, όπου πραγματικά εκεί είναι πλούσια τα ηφαίστεια και έχουν πάρα πολλές διαφυγές αερίων στην παράκτια ζώνη.
Ερ: Αναφερθήκατε πριν στις παθήσεις. Να υπενθυμίσουμε ποιες είναι οι θεραπευτικές ιδιότητες της ιαματικής πηγής;
Ε.Ν.: Επειδή τα νερά της πηγής είναι πλούσια σε χλώριο και νάτριο, είναι ωφέλιμα για ρευματικές παθήσεις, όπως αρθρίτιδα, διάφορες παθήσεις του νευρικού συστήματος ή αναπτυξιακές διαταραχές και ακράτεια όρων, μειώνουν τη την πίεση και την καρδιακή κόπωση. Συν του ότι έχουν μεγάλο ποσοστό μαγνησίου και θειικών ιόντων, τα οποία είναι για δερματικές παθήσεις, για καρδιακές παθήσεις, για νεφρικές, κ.λ.π. Όλα αυτά όμως, είναι καλό να γράφονται σε μία σήμανση έτσι ώστε κάποιος ο οποίος πραγματικά έχει αυτή την πάθηση να μπορεί να κάνει πιο άνετα το λουτρό του, εκτός βέβαια για λόγους ευεξίας.
Ερ: Εκτός του μοντέρνου υδροθεραπευτηρίου και των εναλλακτικών μορφών τουρισμού που προτείνατε, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα μουσείο για όλο το γεωλογικό υπόβαθρο Κω – Νισύρου;
Ε.Ν.: Το έχουμε προτείνει κι αυτό. Έχουμε πει ότι, εκεί στο θεραπευτήριο να γίνει μια ειδική αίθουσα έτσι ώστε να χρησιμοποιήσουμε την εικονική πραγματικότητα και με τα ειδικά γυαλιά να μπορεί κάποιος να απολαύσει το τι συμβαίνει στον υποθαλάσσιο χώρο μεταξύ Κω – Νισύρου, γιατί η μορφολογία του νησιού είναι εκπληκτική και την έχουμε μελετήσει πάρα πάρα πολύ εντατικά και βέβαια όλο αυτό το υλικό το οποίο συγκεντρώθηκε, να είναι και εκπαιδευτικό υλικό. Ήδη έχουμε ξεκινήσει μία συνεργασία με ένα δημοτικό σχολείο της Κω που είναι στα πλαίσια ενός προγράμματος Εράσμους για τα ηφαίστεια. Θα γίνονται και ειδικές δράσεις για να μάθουν τα παιδιά το τι είναι ηφαίστειο, ποια είναι η γεωλογία της Κω, πώς συνδέεται με τη Νίσυρο, τι συμβαίνει στον υποθαλάσσιο χώρο, κ.ά. Όλα αυτά είναι πάρα πολύ χρήσιμα και λόγω και πανεπιστημίου, δίνουμε πολύ μεγάλη βαρύτητα στην εκπαίδευση.
Ερ: Κυρία Νομικού, χαρακτηρίσατε μοναδική τη γεωμορφολογία της Κω. Μπορείτε να μου πείτε γιατί;
Ε.Ν.: Τη χαρακτηρίσαμε μοναδική, όπως είναι και της Νισύρου, γιατί η Νίσυρος βέβαια αποκλειστικά έχει ηφαιστειακά πετρώματα. Η Κως συνδυάζει πάρα πολλά διαφορετικά πετρώματα και έχει και τα αρχαιότερα πετρώματα της Ελλάδας. Και βέβαια, όπως έδειξα στην παρουσίαση, όλοι αυτοί οι σχηματισμοί είναι κάτω πάλι από τον τεκτονικό έλεγχο, γιατί η Κως μοιράζεται, είναι τεμαχισμένη μπορούμε να πούμε, σε τεκτονικά τεμάχη, σε τμήματα τα οποία ελέγχονται από μεγάλες ρηξιγενείς ζώνες.
Ερ: Γνωρίζουμε ότι είστε σε συνεργασία με τον επίκουρο καθηγητή του Ε.Μ.Π. στον Τομέα Γεωτεχνικής Βασίλη Μαρίνο, ο οποίος είχε αναλάβει μελέτη για την κατολισθητική επικινδυνότητα της περιοχής.
Ε.Ν.: Βέβαια. Το ανέφερε και ο δήμαρχος ότι, έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της μελέτης της κατολισθητικής επικινδυνότητας της περιοχής και τώρα ξεκινάει η δεύτερη φάση, έτσι ώστε να προταθούν τα έργα έτσι ώστε να προστατευτεί η περιοχή από κατολισθήσεις. Το συγκεκριμένο εργαστήριο του ΕΜΠ είναι πάρα πολύ εξειδικευμένο για γεωτεχνικές μελέτες. Επομένως, είμαι σίγουρη ότι αυτή η συνεργασία του Πανεπιστημίου της Αθήνας μαζί με το Πολυτεχνείο θα δώσει ό,τι καλύτερο μπορούμε να έχουμε από επιστημονικά δεδομένα και πράξεις σε αυτή την περιοχή του Αγίου Φωκά που επιτέλους, από που είπαμε, μετά από πάρα πολλά χρόνια αξιοποιείται και θα αξιοποιείται και έχουμε ένα σχέδιο, ένα πλάνο, με διάφορες προτεραιότητες οι οποίες θα πρέπει να γίνουν το επόμενο χρονικό διάστημα.
Ερ: Είπατε ότι αναλύσεις πρέπει να γίνονται συχνά. Μετά τις δικές σας που έχουν ήδη γίνει, πότε πρέπει να επαναληφθούν;
Ε.Ν.: Καταρχήν, αν γίνει κάποιος σεισμός, θα πρέπει να γίνουν ξανά οι μετρήσεις έτσι ώστε να δούμε αν έχουν αλλάξει τα ποσοστά, αλλιώς, αυτό που προτείναμε και στο δήμο είναι ότι, κάθε έναν - ενάμιση χρόνο θα πρέπει να γίνονται χημικές αναλύσεις, να παίρνονται δείγματα και να αναλύονται τα χημικά ιόντα, έτσι ώστε να είμαστε σίγουροι ότι δεν επέλθουν κάποιες μεταβολές και βέβαια αν γίνει το θεραπευτήριο και λειτουργεί, κατανοείτε ότι θα πρέπει να γίνονται πιο εντατικά, σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
Ερ: Αυτές οι χημικές αναλύσεις, λειτουργούν, αν μπορώ να το πω έτσι, και ως ένα είδος προσεισμικού ελέγχου, ενδεχομένως προειδοποίησης ενός σεισμού;
Ε.Ν.: Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ναι δείχνουν κάτι, εάν είχαμε και πάρα πάρα πολλούς σεισμούς στην περιοχή. Αυτή τη στιγμή όμως δεν έχουμε σεισμούς, η σεισμικότητα είναι πάρα πολύ χαμηλή. Αν όμως είχαμε πάρα πολλούς σεισμούς έτσι όπως είχαμε και το ’17, τότε δείχνουν ότι υπάρχει μία διαφοροποίηση.
Ερ: Παραδώσατε τη μελέτη για τα «θερμά». Από δω και πέρα τι; Θα προχωρήσετε σε μελέτη κι άλλων περιοχών του νησιού; Το ρωτάω διότι εκτιμώ πως υπάρχει μια τέτοια ανάγκη.
Ε.Ν.: Ναι. Μας την πρότειναν μάλιστα και κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι ασχολούνται με τη θάλασσα. Μας είπαν ότι έχουνε δει και αλλού διαφυγές αερίων, όπως και εμείς το έχουμε διαπιστώσει με την έρευνα, κοντά στην Αντιμάχεια, κοντά στην Καρδάμαινα. Θα ήταν πάρα πολύ καλό όταν θα κάνουμε το οπτικό υλικό, όταν θα κάνουμε δηλαδή τώρα την νέα διερεύνηση του υποθαλάσσιου χώρου με καλύτερο οπτικό υλικό, να μπορέσουμε να πάμε εκεί με το υποβρύχιο ρομπότ, με την υπόδειξη ουσιαστικά και κάποιων συγκεκριμένων κατοίκων, να δούμε το τι συμβαίνει και εκεί. Ότι θα γίνει, θα γίνει σίγουρα. Το ίδιο έχουμε προτείνει και θα γίνει και στη Νίσυρο, γιατί έχει πάρα πολλές παράκτιες θερμές πηγές.
Ερ: Ωραία. Να κλείσουμε, λοιπόν, τη συνέντευξή μας με το νησί του Πολυβώτη. Πού βρίσκεται η υπόθεση της ένταξης του γεωπάρκου της Νισύρου στα γεωπάρκα της Unesco;
Ε.Ν.: Υποβάλαμε την προηγούμενη βδομάδα ξανά τον φάκελο αξιολόγησης. Πριν δυο χρόνια που είχαν έρθει οι κριτές τα είχαν κρίνει όλα εξαιρετικά, πήραμε άριστα στην μοναδικότητα της Νισύρου από άποψη γεωλογίας. Είχαμε τεκμηριώσει άψογα το γιατί η Νίσυρος είναι γεωπάκο, που αυτό χρειάζεται γεωλογική ερμηνεία. Σε αυτό πραγματικά πήραμε άριστα και οι κριτές ήταν πολύ ευχαριστημένοι. Είχαμε όμως κάποια θέματα από άποψη διαχείρισης, τα οποία επιλύσαμε με πάρα πολύ μεγάλη συνεργασία με τη ΔΗΚΕΝ, που είναι ουσιαστικά και ο διαχειριστικός φορέας, και την προηγούμενη βδομάδα υποβάλαμε το φάκελο επαναξιολόγησης, ο οποίος κατατέθηκε επίσημα στην ελληνική επιτροπή της UNESCO, η οποία μετά θα πάει στην Παγκόσμια Επιτροπή της UNESCO και καλός εχόντων των πραγμάτων, σε λιγότερο από ένα χρόνο, προς το τέλος του καλοκαιριού, θα έχουμε το τελικό αποτέλεσμα που όλοι πραγματικά ελπίζουμε να είναι θετικό. Θεωρούμε ότι θα είναι θετικό, γιατί πραγματικά η Νίσυρος είναι ένα μοναδικό γεωπάρκο και είναι πρώτη φορά που η Ελλάδα προτείνει ένα ενεργό ηφαίστειο να εισέλθει κάτω από την ομπρέλα της UNESCO.
ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
