Θετική κρίνει την απόφαση της δημοτικής αρχής να αναθέσει μελέτη για την φέρουσα ικανότητα του νησιού μας η ειδική επιστήμονας του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και μέλος της κίνησης «Βιώσιμη Κως – Sustainable Kos» Κατερίνα Παπαγιαννάκη. Η κυρία Παπαγιαννάκη, σε συνέντευξή της στον «Σ», μιλά για την αλλαγή του κλίματος και τις πρωτόγνωρες θερμοκρασίες που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, καθώς και την άμεση ανάγκη λήψης ουσιαστικών μέτρων. «Έχουμε περάσει το όριο για το οποίο κάποτε μιλούσαν οι επιστήμονες και είχαν θέσει ως όριο βιωσιμότητας» δηλώνει, επισημαίνοντας πως, η επιστημονική κοινότητα δεν εισακούεται λόγω πολιτικών καταστάσεων και οικονομικών συμφερόντων
«Αυτή τη στιγμή βιώνουμε πράγματα που συνέβησαν και ενεργειακές καταναλώσεις που έχουν συμβεί τα τελευταία 50 χρόνια. Αυτό δεν αλλάζει από μια στιγμή στην άλλη, , θέλει πραγματικά ριζικές αποφάσεις» τονίζει σημειώνοντας παράλληλα πως, η Ευρώπη είναι από τις πρωτοπόρες περιοχές του πλανήτη και ως διοίκηση και ως αποφασιστικό όργανο, που κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά μόνη της δεν μπορεί να τα καταφέρει. Στη συνέχεια, αναφέρεται στην Κω και στο πώς ξεκίνησε η όλη αυτή διαδικασία η οποία οδήγησε στο να ανοίξει ο δημόσιος διάλογος, δηλώνοντας πως, στη συζήτηση που έγινε με αφορμή την έναρξη του τοπικού πολεοδομικού στο δήμο, υπήρξαν απόψεις για τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί από την αλόγιστη ανάπτυξη που αφορά και τον τουριστικό τομέα, γεγονός που καθιστά την Κω πρωτοπόρα σε σχέση με άλλα νησιά. Όσο για τον υπερτουρισμό, δηλώνει απερίφραστα πως, το θέμα αυτό έχει αναδειχθεί παγκόσμια. «Δεν είναι δική μας επινόηση. Είναι ένας διεθνής επιστημονικός όρος που χρησιμοποιείται για να συνεννοούμαστε διεθνώς», ενώ αναρωτιέται: «Είναι δυνατόν να μη θέλουμε να πάρουμε προληπτικά μέτρα για να μη φτάσουμε σε σημεία που έχουμε δει άλλα νησιά να φτάνουνε;». Η κυρία Παπαγιαννάκη μας μιλά για τη διαχείριση των υδάτων, για την αφαλάτωση και τα προβλήματα που δημιουργεί σε μαζική εφαρμογή, για τα φράγματα και γενικότερα λύσεις για την επίλυση του προβλήματος και τέλος, για το τι περιμένει η κίνηση πολιτών «Βιώσιμη Κως» από όλη αυτή τη δράση, η οποία ομολογουμένως, είναι η μεγαλύτερη ως τώρα για το νησί μας. «Εμείς θα προχωρήσουμε. Θα προσπαθήσουμε να οργανώσουμε και μία ημερίδα για να ευαισθητοποιήσουμε ακόμα παραπάνω και περισσότερους ανθρώπους ως προς τη σημασία τέτοιων μελετών και αυτής της αντιμετώπισης των θεμάτων, γιατί νομίζω ότι, και οι ίδιοι οι πολίτες θα νιώθουν πολύ καλύτερα όντας μέρος όλης αυτής της απόφασης. Το να συναποφασίζω είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό αυτή τη στιγμή» καταλήγει.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ: Κυρία Παπαγιαννάκη, καταρχάς πείτε μου, είναι πρωτόγνωρες οι τωρινές θερμοκρασίες για τη χώρα μας - και όχι μόνο βέβαια για τη χώρα μας - ή δεν αφορούν στην κλιματική αλλαγή και είναι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο των καιρικών συνθηκών του πλανήτη μας;
Κ.Π.: Σαφώς και δεν είναι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο του πλανήτη μας. Όλες οι επιστημονικές μελέτες ανεξαιρέτως, από όλες τις πλευρές του πλανήτη και με όλα τα μέσα που γίνονται, με ιδιαίτερες μετρήσεις και με διάφορες μεθοδολογίες, έχουν δείξει ότι, από τα προβιομηχανικά επίπεδα και μετά υπάρχει μία συνεχής αύξηση τόσο της συγκέντρωσης των αερίων θερμοκηπίου και κατά συνέπεια της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων είναι ξεκάθαρη. Υπάρχει σημαντική αύξηση θερμοκρασίας, έχουμε περάσει το όριο για το οποίο κάποτε μιλούσαν οι επιστήμονες και είχαν θέσει ως όριο βιωσιμότητας. Ήταν το χειρότερο σενάριο από τα τρία που είχαν θέσει κάποτε οι επιστήμονες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Έχω συμμετάσχει κιόλας σε αυτές τις επιστημονικές μελέτες. Έχουμε πρόβλημα. Ειδικά η Ανατολική Μεσόγειος και γενικά η Μεσόγειος είναι hotspot σε ότι αφορά την υπερθέρμανση. Το είδαμε τα τελευταία χρόνια, το βλέπουμε σε μηνιαίο και ετήσιο επίπεδο.
Φέτος για πρώτη φορά άκουσα επιστήμονες από όλο τον κόσμο να είναι πια σε απόγνωση. Χωρίς να θέλω να γίνω κινδυνολόγος ή θα δώσουμε σημασία σε αυτά τα δεδομένα ή απλά θα εθελοτυφλούμε.
Ερ: Όποτε, εύλογο το επόμενο ερώτημα. Τόσα χρόνια η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Γιατί δεν εισακούεται;
Κ.Π.: Θεωρώ ότι υπάρχει αυτό που λέμε μία κλιματική διπλωματία, η οποία προσπαθεί πάρα πολύ να αναδείξει το πρόβλημα και τις λύσεις, αλλά οι πολιτικές καταστάσεις και διάφορα οικονομικά προφανώς συμφέροντα, δεν επιτρέπουνε την ουσιαστική εφαρμογή όλων αυτών που προτείνουμε, η οποία δεν είναι μονοδιάστατη, δεν είναι δηλαδή μόνο το να μειώσουμε την κατανάλωση της ενέργειας, είναι και πολύ κοινωνικό το θέμα. Είναι μία πολυδιάστατη κατάσταση, οπότε θεωρώ ότι σταματάνε, κοιτάνε μόνο κάποια συμφέροντα τοπικά και δεν βλέπουν την μεγάλη εικόνα, πως δηλαδή οι δικές τους οι αποφάσεις σε τοπικό επίπεδο θα επηρεάσουν όλο τον πλανήτη. Δεν θέλουν να το δούνε και το είδαμε και στο φετινό COP που το διακύβευμα ήταν ένα οικονομικό εργαλείο το οποίο θα βοηθάει τις χώρες που πλήττονται ιδιαιτέρως από ακραία καιρικά φαινόμενα και που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να προσαρμοστούν. Είδαμε ότι τελικά το αποτέλεσμα ήταν πάρα πάρα πολύ χαμηλό σε σχέση με τις προσδοκίες που είχαμε όλες οι επιστημονικές κοινότητες και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Ερ: Ήταν ένα επόμενο ερώτημα αυτό, σχετικά με τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα στο Αζερμπαϊτζάν τον περασμένο Νοέμβριο.
Κυρία Παπαγιαννάκη, διαβάζουμε ότι, η καύση ορυκτών καυσίμων, η αποψίλωση των δασών και η κτηνοτροφία επηρεάζουν όλο και περισσότερο το κλίμα και τη θερμοκρασία της γης. Ισχύει;
Κ.Π.: Φυσικά, εννοείται και μάλιστα είναι συσωρευτικό το πρόβλημα. Δεν είναι το, εάν τώρα σταματήσουμε εντελώς να καίμε ορυκτά καύσιμα θα εξαφανιστεί το πρόβλημα, θα μειωθούν τα υπερβάλλοντα αέρια του θερμοκηπίου και ξαφνικά θα επανέλθουμε στην πρότερη κατάσταση. Αυτό είναι το χειρότερο από όλα που δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται. Ότι, αυτή τη στιγμή βιώνουμε πράγματα που συνέβησαν και ενεργειακές καταναλώσεις που έχουν συμβεί τα τελευταία 50 χρόνια. Αυτό δεν αλλάζει από μια στιγμή στην άλλη, δηλαδή, θέλει πραγματικά ριζικές αποφάσεις.
Η Ευρώπη είναι από τις πρωτοπόρες περιοχές του πλανήτη και ως διοίκηση και ως αποφασιστικό όργανο, που κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά μόνη της δεν μπορεί να τα καταφέρει.
Ερ: Υπάρχει ένα χρονικό περιθώριο για να αναστραφεί η κατάσταση; Δηλαδή, ή μέχρι τότε αλλάζουν τα πράγματα ή χαθήκαμε;
Κ.Π.: Όπως σας είπα, ήδη έχουμε περάσει ένα όριο υπερθέρμανσης, το οποίο μας φέρνει σε μία πάρα πολύ δύσκολη κατάσταση και τώρα πια παλεύουμε για να μετριάσουμε τα χειρότερα σενάρια. Δεν μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς ποια θα είναι η εξέλιξη. Υπάρχουν σενάρια και υπάρχουν προβλέψεις. Σαφώς έχει να κάνει πάρα πολύ με τις πολιτικές αποφάσεις που θα παρθούν.
Ερ: Πριν πάμε στα καθαρά δικά μας θέματα, θα ήθελα να μου πείτε τι ακριβώς σημαίνει ο όρος «κλιματικός εγγραμματισμός».
Κ.Π.: Ο κλιματικός εγγραμματισμός, στα αγγλικά λέγεται climateliteracy, είναι στην ουσία η δυνατότητα που έχουν οι άνθρωποι να αντιλαμβάνονται και σε τι βαθμό αντιλαμβάνονται την υφιστάμενη κατάσταση, τους κινδύνους για το μέλλον, τους κινδύνους για τους ίδιους, κατά πόσο αντιλαμβάνεται ποια είναι τα μέτρα προσαρμογής που πρέπει να ληφθούν, ποιος είναι ο δικό τους ρόλος σε όλη αυτή την αλυσίδα καταστάσεων. Ποιες είναι οι πολιτικές και τα μέτρα σε διεθνές και τοπικό επίπεδο που επηρεάζουν τις ζωές τους, το μέλλον τους και το μέλλον του ίδιου του πλανήτη. Αυτό είναι ο κλιματικός εγγραμματισμός και μετριέται με πάρα πολλούς δείκτες. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μία πολύ μεγάλη προσπάθεια, ιδίως στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, να μετρηθεί στον γενικό πληθυσμό, αλλά και στο εκπαιδευτικό περιβάλλον με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά, για να δούμε πώς συνδέεται όντως ο κλιματικός εγγραμματισμός με τις συμπεριφορές των ανθρώπων, χωρίς να το λέω με κατακριτέο τρόπο, ποια είναι η «πράσινη» συμπεριφορά τους και πώς επηρεάζει η εμπιστοσύνη που έχουνε στους θεσμούς και στους φορείς που είναι υπεύθυνοι για την κλιματική αλλαγή στις αποφάσεις τους. Οπότε, υπάρχουν μοντέλα τα οποία είναι συμπεριφορικά, μετράμε τον κλιματικό εγγραμματισμό και βλέπουμε πώς όλοι οι κοινωνικοψυχοκοινωνικές παράμετροι επηρεάζουνε τις τελικές τους αποφάσεις και τη στάση τους.
Ερ: Έχουν δείξει κάτι οι δείκτες μέχρι τώρα;
Κ.Π.: Ναι, έχουν δείξει και σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν γίνει μελέτες και στην Αμερική και στην Ελλάδα κάναμε εμείς την μεγαλύτερη μελέτη που είχε γίνει ως τώρα και τώρα θα κάνουμε και μία καινούργια μαζί με το ΕΚΕ. Έχουν δείξει ότι υπάρχει σχετικά καλό επίπεδο ως προς τον κλιματικό εγγραμματισμό, αλλά αυτό δεν μεταφράζεται και σε πράσινη συμπεριφορά. Υπάρχει ένα χάσμα το οποίο προσπαθούμε πάρα πολύ να το εξηγήσουμε με όλες αυτές τις ψυχοκοινωνικές παραμέτρους που έχουμε βάλει μέσα σε αυτά τα μοντέλα. Βλέπουμε ότι, οι άνθρωποι θεωρούν σε ένα βαθμό ότι οι δικές τους ατομικές πρωτοβουλίες δεν θα είναι αρκετές για να αλλάξει η κατάσταση, το οποίο όμως με τη σειρά του επηρεάζεται και από τον καταλογισμό που δίνουνε στις ευθύνες αυτών που αποφασίζουν, είτε είναι το κράτος, είτε είναι η βιομηχανία. Υπάρχει μια διασύνδεση όλων αυτών των παραμέτρων και εν τέλει δεν έχουμε καταφέρει να δούμε να εφαρμόζονται όλα αυτά που θα θέλαμε να δούμε σε ατομικό επίπεδο σε μεγάλη κλίμακα.
Ερ: Ίσως επικρατεί αυτό που λέμε λαϊκά «σιγά, εγώ θα σώσω τον κόσμο;».
Κ.Π.: Δεν είναι βέβαια τόσο απλοϊκό, γιατί επηρεάζεται και από όλες τις άλλες ψυχοκοινωνικές παραμέτρους, δηλαδή, όταν αντιλαμβάνονται, γιατί μέσα μας το αντιλαμβανόμαστε αυτό, ότι δεν γίνονται ούτως ή άλλως αρκετά στο επίπεδο των υπεύθυνων, σου λέει, εγώ τι θα κάνω; Δηλαδή, μου μιλάτε για την ανακύκλωση αλλά στην πραγματικότητα δεν είμαι σίγουρος καν αν γίνεται σωστά η ανακύκλωση, μου μιλάτε για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και βάζετε εμένα να το πληρώνω αυτό.
Δεν το αποδέχομαι, δεν δέχομαι ότι εγώ είμαι αυτός που πρέπει να πληρώσω για αυτό. Υπάρχουν διάφοροι, δηλαδή, λόγοι οι οποίοι κρατάνε πίσω τον πολίτη απ’ το να συμπεριφερθεί όπως θα θέλαμε εμείς, πιο πράσινα, τους οποίους λόγους τους κατανοούμε και αυτούς πρέπει να τους ακούσουνε οι υπεύθυνοι. Δεν κατακρίνουμε τον πολίτη.
Ερ: Έχετε απόλυτο δίκιο, διότι, για παράδειγμα στην Κω δεν μπορούμε να μιλάμε για ανακύκλωση, την οποία όμως πληρώνουμε… Ερχόμαστε, λοιπόν, στο νησί μας, το οποίο γνωρίζετε πολύ καλά. Το καμπανάκι για την προστασία του περιβάλλοντος της Κω και γενικότερα για το οικοσύστημά της, ενώ έχει χτυπήσει προ πολλού, δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουν ληφθεί ουσιαστικά μέτρα.
Κ.Π.: Η αλήθεια είναι ότι δεν το γνώριζα τόσο καλά μέχρι φέτος το καλοκαίρι που αποφασίσαμε να ασχοληθούμε αυτό το θέμα, γιατί αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε και με βάση το επιστημονικό μας υπόβαθρο όσοι είμαστε σε αυτή την ομάδα αλλά και ως άνθρωποι και πολίτες της Κω που είναι στον πολιτισμό, στον αγροτικό τομέα και σε άλλους τομείς, ότι ξεπερνάμε ένα όριο. Αυτή ήταν μία απλή αντίληψη. Μετά μπήκαμε στη διαδικασία να μελετήσουμε. Ερευνήσαμε και μελετήσαμε πάρα πολύ. Καλέσαμε κι άλλους ειδικούς επιστήμονες, γιατί δεν ξέρουμε τα πάντα, μας βοηθήσανε να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Υπάρχει αυτό που λέμε, η φέρουσα ικανότητα ενός προορισμού. Επιμείναμε και αναδείξαμε αυτό το θέμα πάρα πολύ και με πολύ μεγάλη χαρά βλέπουμε ότι, για πρώτη φορά ανοίγει αυτός ο διάλογος δημόσια στην Κω. Στη συζήτηση που έγινε με αφορμή την έναρξη του τοπικού πολεοδομικού στο δήμο, είδαμε για πρώτη φορά απόψεις που είναι στην θετική για εμάς κατεύθυνση και καθιστά την Κω πρωτοπόρο ανάμεσα στα ελληνικά νησιά, τα περισσότερα από τα οποία αποφεύγουν να συζητήσουνε τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί από την αλόγιστη ανάπτυξη που αφορά και τον τουριστικό τομέα, σε μία περίοδο που η πρόληψη και η προσαρμογή της περιβαλλοντικής και κοινωνικής πίεσης είναι κρίσιμες. Το να ανοίγει επίσημα αυτή η συζήτηση στην Κω είναι πολύ σημαντικό βήμα μπροστά. Πρέπει να το πούμε.
Ερ: Για την ιστορία, επιβάλλεται να σας πω ότι, το θέμα της φέρουσας ικανότητας του νησιού έχει τεθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια και πολιτικά και από πολίτες, δίχως βέβαια κάποια πρόληψη. Όμως, είναι η πρώτη φορά που συζητιέται σε αυτή την έκταση και εκτιμώ ότι θα φέρει αποτέλεσμα διότι, έχει τεθεί και από τους μελετητές του ΤΠΣ, και από το δήμο και από την περιφέρεια. Με λίγα λόγια, σε ένα χρονικό διάστημα, δεν ξέρω πόσο, θα έχουμε τρεις μελέτες για τη φέρουσα ικανότητα του νησιού
Κ.Π.: Ναι και θα έλεγε κανένας, γιατί ζητήσαμε και εμείς; Εμείς το αναδείξαμε με πάρα πολλούς τρόπους, καθαρά επιστημονικά. Στα social media που έχουμε, θα δείτε μόνο μελέτες που αναδεικνύαμε το πρόβλημα βήμα - βήμα για να μπορέσουμε να πείσουμε πόσο σημαντικό είναι να γίνει μία μελέτη φέρουσας ικανότητας όχι απλά στο πλαίσιο του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού ή της περιφέρειας, που όπως είπαν και οι μελετητές έχουν κάποιους περιορισμούς και πρέπει να συνάδουν με αντίστοιχες μελέτες που γίνονται σε όλη την Ελλάδα, αλλά ειδικά για την Κω. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Μιλάμε για μία μελέτη και αυτό έχει φαίνεται πως το έχουν αποδεχτεί από το δήμο. Πρέπει να σας πω ότι έχουμε κάνει συναντήσεις και με το δήμαρχο και με τις άλλες δημοτικές παρατάξεις όλο αυτό το καιρό πριν φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Τους έχουμε στείλει τεκμηριωμένα όλες μας τις μελέτες και τις έρευνες που είχαμε κάνει και νομίζω ότι έχουμε συμβάλει πάρα πολύ στο να παρθεί αυτή η απόφαση και είναι σημαντικό να το πούμε. Θα είναι μία ανεξάρτητη, αν γίνει η μελέτη, που θα εστιάζει στα προβλήματα της Κω.
Ερ: Γι αυτό σας είπα ότι υπάρχει μία διαφοροποίηση από το παρελθόν που είχαν γίνει παρόμοιες δράσεις και χαίρομαι ιδιαίτερα. Έχουμε θέσει ζητήματα και με στοιχεία, όπως και η «Βιώσιμη Κως», που αφορούν στον μαζικό τουρισμό, τον υπερτουρισμό ή κατ’ άλλους κορεσμό, αλλά οι απόψεις διίστανται.
Κ.Π.: Ειλικρινά δεν την καταλαβαίνω αυτή την κουβέντα. Δηλαδή, το θέμα αυτό το έχουν αναδείξει, ο Συνήγορος του Πολίτη, ο ΟΗΕ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού. Όλοι χρησιμοποιούμε τον όρο υπερτουρισμός. Δεν είναι δική μας επινόηση.
Είναι ένας διεθνής επιστημονικός όρος που χρησιμοποιείται για να συνεννοούμαστε διεθνώς. Περιγράφει καταστάσεις όπου ο τουρισμός προκαλεί μία σημαντική πίεση σε έναν προορισμό. Δεν θέλουμε να το δούμε αυτό; Είναι δυνατόν να μη θέλουμε να πάρουμε προληπτικά μέτρα για να μη φτάσουμε σε σημεία που έχουμε δει άλλα νησιά να φτάνουνε; Γιατί κάνουμε καν αυτή τη συζήτηση, δεν το καταλαβαίνω. Εγώ ως επιστήμονας, επειδή χρησιμοποιώ συνεχώς διεθνείς ορολογίες, δεν καταλαβαίνω πώς γίνεται κάποιος να φοβάται να πει τα πράγματα ως έχουνε. Όταν βλέπουμε τις επιπτώσεις με την αυξημένη κατανάλωση νερού, κυκλοφορική συμφόρηση, πίεση στις υποδομές, αλλοίωση του τοπίου… Δεν λέμε ότι ο τουρισμός είναι κακός, αλλά δεν πρέπει να τον διαχειριστούμε σωστά ώστε να παραμείνει βιώσιμος και ωφέλιμος για όλους;
Ερ: Καίρια ερωτήματα τα οποία τα οποία έχουν τεθεί στο τραπέζι, αλλά μέχρι εκεί… Είθε τώρα, κάτω και από αυτές τις πιέσεις, να απαντηθούν με έργα. Σήμερα που μιλάμε, σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η Κως;
Κ.Π.: Αυτό ακριβώς είναι που θέλουμε να δούμε και πιέζουμε για τη μελέτη φέρουσας ικανότητας, γιατί αν εγώ απλά σας το πω αυτό γλαφυρά, θα ακουστώ γραφική. Το θέμα είναι να ‘ρθει μία μελέτη η οποία θα αποδείξει αυτό που όλοι αισθανόμαστε και διαισθανόμαστε ότι, από ότι φαίνεται έχουμε ξεπεράσει το όριο. Εμείς αυτό αντιλαμβανόμαστε και θέλουμε να μας το αποδείξει επιστημονικά και τεκμηριωμένα μία μελέτη. Το έχουμε ξεπεράσει; Σε τι κατάσταση βρίσκεται αυτή τη στιγμή αναπτυξιακά ο τόπος; Είναι βιώσιμη η κατάσταση; Αν έχει ξεπεράσει τη φέρουσα ικανότητα, μήπως πρέπει να ξανασυζητήσουμε, όπως το είπαν πολύ ωραία και σε αυτή τη συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο, την αναπτυξιακή μας στρατηγική; Να τη δούμε με έναν άλλο τρόπο. Δεν το λέμε πια μόνο εμείς, το είπαν οι ίδιοι οι μελετητές. Το 90% των κατοίκων της Κω σχετίζονται ή απασχολούνται στον τομέα του τουρισμού.
Αυτό δείχνει ότι, αν κάτι πάει στραβά στο μέλλον, διότι μπορεί να υπάρξει μία αντιστροφή αυτής της ελκυστικότητας του τόπου λόγω του υπερτουρισμού, τότε πώς θα ανταποκριθεί αυτό το νησί και σε τι οικονομική κατάσταση θα υποπέσει; Αυτό δεν το αντιλαμβάνονται όσοι φοβούνται να δουν το πρόβλημα;
Ερ: Δυστυχώς, η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού στο νησί δεν έχει φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα και αυτό το διαπιστώνουμε χρόνο με το χρόνο. Είναι δυσανάλογοι οι «αριθμοί» με την ποιότητα του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων.
Κ.Π.: Βεβαίως. Και θα σας τονίσω αυτό που πολύ πετυχημένα έγραψαν στο Συνήγορο του Πολίτη στην ειδική έκθεση που κάναμε γι αυτό το θέμα, ότι «κράτη καλούνται να διασφαλίσουν τη φέρουσα ικανότητα χωρικών συστημάτων προκειμένου να προστατεύσουν ταυτοχρόνως και το ίδιο το τουριστικό προϊόν και την κοινωνική συνοχή». Τι πιο λογικό; Είναι κοινή λογική. Όποιος δεν θέλει να μπει σε αυτή τη συζήτηση, για μένα, είτε δεν αντιλαμβάνεται, είτε δεν έχει διαβάσει, είτε έχει κάποια συμφέροντα που τον κρατάνε πίσω από τα να παραδεχτεί την πραγματικότητα. Γι αυτό επιμένουμε. Επειδή εμάς μπορεί να μας πουν είτε γραφικούς, είτε ότι έχουμε από πίσω κάποιες άλλες προσδοκίες, θέλουμε μια επιστημονική ανεξάρτητη μελέτη που να το δείχνει και να ανοίξει αυτή τη συζήτηση και θα είναι πολύ επίκαιρο και θα είναι και πολύ πρωτοπόρο. Πραγματικά σας το λέω αυτό. Επειδή έχουμε μιλήσει και έχουμε επαφή με όσους επιστήμονες και δημοσιογράφους είναι στην πρώτη γραμμή αυτής της συζήτησης στην Ελλάδα, γιατί δεν την κάνουμε μόνο εμείς αυτή τη συζήτηση, όπως ξέρετε και παρακολουθείτε, όλοι μάς έχουν πει το ίδιο πράγμα. Ότι, αυτό που τώρα πάει να γίνει στην Κω είναι κάτι πρωτοπόρο, καινούργιο, είναι μία πάρα πολύ θετική εξέλιξη εάν προχωρήσουν έτσι τα πράγματα.
Ερ: Μακάρι η μελέτη να ολοκληρωθεί σύντομα, πριν «αναπτυχθούμε» παραπάνω και φτάσουμε στο σημείο που έφτασαν π.χ. στην Ίμπιζα και αλλού. Έχει φτάσει ο κόμπος στο χτένι για πάρα πολλές περιοχές του πλανήτη, έτσι δεν είναι;
Κ.Π.: Ναι και να σας πω την αλήθεια, είναι πολύ στενάχωρο όταν φτάνουν σε αυτό το επίπεδο. Θέλουμε εμείς να φτάσουμε στο επίπεδο να κατηγορούμε τους επισκέπτες του νησιού μας; Αλίμονο. Θα φτάσουμε όμως στο σημείο οι ίδιοι οι επισκέπτες να κατηγορούν το νησί μας. Θα βλέπουν την κατάσταση και δεν θα είναι πια ελκυστικό αυτό που έχουμε. Πρέπει να διασφαλίσουμε και την ευμάρεια και την ευημερία του νησιού. Το πολιτιστικό του αποτύπωμα. Φαίνεται ότι επηρεάζεται και αυτό. Την
κοινωνική συνοχή, το περιβάλλον. Ακούστηκε μία άποψη ότι άμα είναι απανθρακοποιημένη μία μονάδα τουριστική και έχει μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα, όλα καλά. Δεν είναι όλα καλά. Κάθε τέτοια μονάδα αναπόφευκτα έχει ένα περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Όσο χτίζεις αυτό έπρεπε να το περιμένεις σε ένα πεπερασμένο σύστημα όπως είναι ένα νησί.
Ερ: Το Αστεροσκοπείο έχει διενεργήσει πολλές μελέτες, οι οποίες αποδεικνύουν την αύξηση ανά περιοχή της μέσης θερμοκρασίας στη χώρα μας, όπως και τη μείωση των βροχοπτώσεων και γενικότερα την επιδείνωση της όλης κατάστασης. Υπάρχουν στοιχεία για την Κω και γενικότερα για το Νότιο Αιγαίο;
Κ.Π.: Βεβαίως και υπάρχουν στοιχεία και βεβαίως έχει υπάρξει αύξηση θερμοκρασίας και στο Νότιο Αιγαίο. Θα σας πω το αυτό που μπορεί να σας φανεί παράδοξο. Είδαμε μέσα από μελέτες, γιατί συμμετέχω σε αυτές τις μελέτες, ότι κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα ήταν η μεγαλύτερη αύξηση που έχει υπάρξει, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Όλη η Ελλάδα, ειδικά το 2024, είχε μία εντυπωσιακή αύξηση πάνω από το μέσο όρο του πλανήτη. Είναι ένα καμπανάκι σαφέστατο αυτό. Ως προς τις βροχοπτώσεις, έχουμε δει ότι υπάρχει σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο μια τάση μείωσης. Δεν μπορώ να σας πω ειδικά για την Κω, γιατί δεν πάμε τόσο πολύ πίσω σε δεδομένα ώστε να μπορώ να σας δώσω μία τάση κλιματική. Αλλά, ακόμα και να βλέπαμε ότι δεν μειώνεται η βροχόπτωση στην Κω, η διαχείριση της βροχόπτωσης όσο υπάρχει η υπερανάπτυξη στο νησί, θα είναι όλο και πιο δυσχερής και σίγουρα η κατανάλωση θα είναι μεγαλύτερη. Είναι τόσοι πολλοί παράγοντες που πρέπει να βάλει κάποιος στο τραπέζι όταν μιλάει για κίνδυνο από την κλιματική αλλαγή… Είναι και βαθειά κοινωνικό το θέμα που μπορούμε να μιλάμε για ώρες, αλλά ότι υπάρχει και θα υπάρξει πρόβλημα, όλα τα σενάρια αυτό καταδεικνύουνε, συν τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Ερ: Μας λείπουν έργα συγκράτησης του νερού. Χρόνια τώρα λέμε ότι, το βρόχινο νερό πάει χαμένο, καταλήγει στη θάλασσα. Και φέτος έχουμε βροχές…
Κ.Π.: Αυτό ακριβώς εννοούσα όταν έλεγα διαχείριση του νερού, δηλαδή ακόμα και να το έχεις στο νερό, πρέπει να το διαχειριστείς με έναν τρόπο ώστε να μπορείς να έχεις απόθεμα αλλά και να μην διαβρωθεί τόσο πολύ το έδαφος, που γίνεται πάντοτε όταν χτίζεται υπερβολικά ένας τρόπος, έτσι ώστε να στηριχθούν και τα υπόγεια υδατικά αποθέματα και τα υπέργεια. Είναι μία συνολική διαχείριση που πρέπει να γίνει και χαιρόμαστε ιδιαιτέρως που έχει ξεκινήσει μία μελέτη από το Πολυτεχνείο που έχει δοθεί από το δήμο σε ό, τι αφορά τη διαχείριση των υδάτων. Πιστεύω ότι και αυτή η μελέτη, μαζί με τη μελέτη φέρουσας ικανότητας, θα είναι συμπληρωματική στο θα αναδείξει τα προβλήματα που υπάρχουν και τις λύσεις που πρέπει να βρούμε.
Ερ: Ένα θέμα που έχει αρχίσει να συζητιέται και στην Κω, είναι η αφαλάτωση, για την οποία επίσης διίστανται οι απόψεις. Η δική σας άποψη ποια είναι;
Κ.Π.: Ναι, διίστανται οι απόψεις. Εμείς απευθυνθήκαμε σε ειδικούς υδρογεωλόγους για αυτό το θέμα, γιατί, όπου κι αν διαβάζαμε επιστημονικά βλέπαμε ότι η αφαλάτωση ναι μεν θεωρείται μία πρακτική λύση, αλλά σε μεγάλη κλίμακα, ειδικά σε νησιωτικές περιοχές, μπορεί να έχει ένα αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, οπότε θέλει πάρα πολύ προσοχή αυτό. Δηλαδή, το να πεις ότι το λύσαμε το πρόβλημα και θα κάνουμε σε όλες τις μονάδες που θα χτίζονται αφαλατώσεις, δεν αρκεί. Η αφαλάτωση έχει ένα παραπροϊόν το οποίο είναι τοξικό για το περιβάλλον. Πρέπει να γίνει ειδική αφαλάτωση ώστε να διαχειρίζεται αυτό το παραπροϊόν, το οποίο είναι μία πάρα πολύ ακριβή επένδυση, πρέπει κάποιος να το ελέγχει όλο αυτό και σαφέστατα, η μαζική εφαρμογή αφαλατώσεων δεν είναι η βιώσιμη μελλοντικά λύση. Το να πεις ότι, εγώ θα χτίζω για πάντα και θα κάνω αφαλατώσεις, δεν είναι αυτή η βιώσιμη λύση. Και για τις αφαλατώσεις έχουμε γράψει μελέτες που έχουν κάνει υδρογεωλόγοι και τις απόψεις τους, και για τα μεγάλα φράγματα. Γενικώς, υπάρχουν και άλλου τύπου λύσεις που πιστεύω πως η μελέτη διαχείρισης υδάτων θα το δείξει αυτό.
Ερ: Το κίνημα πολιτών Βιώσιμη Κως, του οποίο είστε μέλος και όπως είπαμε, στηρίζουν, εκατοντάδες συμπολίτες μας, κατέθεσε 29/1/2925 τα αιτήματά του και τις υπογραφές πολιτών στο δημοτικό συμβούλιο της, ζητώντας από όλες τις παρατάξεις να τοποθετηθούν. Τι περιμένετε κυρία Παπαγιαννάκη;
Κ.Π.: Περιμένουμε καταρχάς να τους κινητοποιήσουμε, να τους ευαισθητοποιήσουμε, γιατί είναι μία συμμετοχική διαδικασία που πλέον παίρνει διαστάσεις παγκοσμίως. Είναι μπορώ να σας πω μία από τις διαδικασίες που προτείνεται πια από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη χρηματοδότηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Όταν έχεις ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, σου ζητάνε πώς θα διασφαλίσεις συμμετοχικές διαδικασίες.
Είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό. Αποδεικνύει ότι πρέπει να υπάρχει συνεργασία για να χτιστεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των τοπικών φορέων και των πολιτών. Ένα, λοιπόν, είναι αυτό. Το δεύτερο είναι, να τοποθετηθούν ανοιχτά απέναντι σε αυτά που τα θεωρούμε πολύ λογικά αιτήματα τα οποία υπέγραψαν οι πολίτες και για τη μελέτη φέρουσας ικανότητας, αλλά και για τη υφιστάμενη κατάσταση και ότι πρέπει να εκσυγχρονιστεί η Κως, το οποίο το είπανε εξαιρετικά και οι μελετητές αφού είχανε υπογραφεί τα αιτήματά μας. Το είδαμε, δηλαδή, ζωντανά να συζητιέται και στο δημοτικό συμβούλιο, γι αυτό ήμασταν τόσο πολύ θετικοί απέναντι σε αυτή τη συζήτηση και από κει και πέρα, να γίνει μία αποδοχή αυτών των αιτημάτων και να προχωρήσουνε σε προτάσεις, οι οποίες θεωρούμε ότι θα είναι πάρα πολύ σημαντικές για το μέλλον του νησιού. Αυτά περιμένουμε για αρχή. Εμείς θα προχωρήσουμε. Θα προσπαθήσουμε να οργανώσουμε και μία ημερίδα ως προς αυτό το θέμα για να ευαισθητοποιήσουμε ακόμα παραπάνω και περισσότερους ανθρώπους ως προς τη σημασία τέτοιων μελετών και αυτής της αντιμετώπισης των θεμάτων, γιατί νομίζω ότι, και οι ίδιοι οι πολίτες θα νιώθουν πολύ καλύτερα όντας μέρος όλης αυτής της απόφασης. Το να συναποφασίζω είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό αυτή τη στιγμή.
Ερ: Πάλι με προλάβατε. Επόμενο ερώτημά μου ήταν, από δω και πέρα τι; Αφού σας ευχαριστήσω κυρία Παπαγιαννάκη για τη συζήτηση που κάναμε, θα ήθελα να κάνετε εσείς τον επίλογο της συνέντευξης.
Κ.Π.: Χωρίς επιστημονική αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν το νησί αντέχει περισσότερη τουριστική ανάπτυξη ή αν χρειαζόμαστε ένα άλλο αναπτυξιακό μοντέλο ώστε να διασφαλιστεί η ευμάρεια και η ευημερία των πολιτών.
ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
