Πριν από λίγους μήνες, τα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Δίαγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ), μετατράπηκαν σε Κέντρα Εκπαιδευτικής & Συμβουλευτικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥ). Σκοπός των ΚΕΣΥ, σύμφωνα με το νόμο 4547/12-06-2018, είναι η προσφορά υπηρεσιών διάγνωσης, αξιολόγησης και υποστήριξης των μαθητών και κυρίως εκείνων που έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, καθώς και υποστήριξης, πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών, των γονέων και της κοινωνίας. Να σημειώσουμε πως, το Κέντρο Εκπαιδευτικής & Συμβουλευτικής Υποστήριξης της Κω, αποτελεί αποκεντρωμένη δημόσια υπηρεσία και υπάγεται στην Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νοτίου Αιγαίου.
Προκειμένου να πληροφορηθούμε τι σημαίνει αυτή η αλλαγή, αλλά ταυτόχρονα να ενημερωθούμε γενικότερα για τη λειτουργία της δομής και την επί πολλά χρόνια συνεισφορά της στην τοπική μας κοινωνία, απευθυνθήκαμε στον Διευθυντή της κ. Βησσαρίωνα Ζωΐδη. Ο κ. Ζωΐδης, πέρα από τη συγκεκριμένη δομή, μας μιλά γενικότερα για την κατάσταση που επικρατεί στο νησί μας, δίνοντάς μας την «εικόνα» τους όσο πιο ρεαλιστικά γίνεται, αφήνοντάς μας μια «νότα» αισιοδοξίας για ένα καλύτερο «αύριο», για το οποίο όμως, οφείλουμε άπαντες να αγωνιστούμε.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ.: Κύριε Ζωΐδη, ας ξεκινήσουμε την κουβέντα μας από την αλλαγή του ΚΕΔΔΥ σε ΚΕΣΥ. Τι σημαίνει αυτή η αλλαγή;
Β.Ζ.: Υπάρχουν στο νόμο κάποιες διαφοροποιήσεις σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς. Παλιά είχαμε τα ΚΔΑΥ, τα ΚΔΑΥ έγιναν ΚΕΔΔΥ και τα ΚΕΔΔΥ έγιναν ΚΕΣΥ. Το ΚΕΣΥ σημαίνει Κέντρο Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης. Και μόνο από τον τίτλο φαίνεται ότι δίνεται ένα μεγαλύτερο βάρος υπέρ της υποστήριξης της εκπαιδευτικής κοινότητας εις βάρος όμως της διαφοροδιάγνωσης. Η όρος της διαφοροδιάγνωσης έχει φύγει και από τον τίτλο και από την ουσία, αλλά παραμένει βεβαίως η κύρια δουλειά των ΚΕΣΥ, απλώς έχει μετονομαστεί σε έκθεση αξιολόγησης. Δεν είναι πια διαφοροδιάγνωση, είναι έκθεση αξιολόγησης. Υπάρχει μια μετατόπιση δηλαδή στην κατεύθυνση της συμβουλευτικής υποστήριξης της εκπαιδευτικής κοινότητας. Όμως, δεν ήταν έτοιμη η εκπαιδευτική κοινότητα γι’ αυτό το νομοσχέδιο. Το νομοσχέδιο έχει θετικά στοιχεία, αλλά δεν μπορούν αυτή τη στιγμή να εφαρμοστούν. Χρειάζονται άλλα μέτρα που έπρεπε να είχαν προηγηθεί ή να παρθούν στη συνέχεια, για να μπορέσει να εφαρμοστεί αυτός ο νόμος. Επί της ουσίας όπως είναι τώρα, δεν εφαρμόζεται.
Ερ.: Ποια είναι αυτά τα μέτρα;
Β.Ζ.: Για παράδειγμα. Για να πάρω μια αίτηση στο ΚΕΣΥ για να αξιολογηθεί ένα παιδί, εάν θέλουμε να εφαρμόσουμε ακριβώς το νόμο, που δεν το εφαρμόζουμε, θα πρέπει να γίνει πρώτα ένα τρίμηνο πρόγραμμα, δηλαδή να συνεδριάσει ο σύλλογος διδασκόντων του σχολείου, να εντοπίσει ότι έχουμε ένα μαθητή που έχει δυσκολίες, να του κάνει ένα τρίμηνο πρόγραμμα υποστηρικτικό, και μετά να έρθει ο γονέας να κάνει σε μας την αίτηση φέρνοντας μαζί και αυτήν την εμπειρία από το τρίμηνο πρόγραμμα που έχει προηγηθεί. Αυτό στα χαρτιά είναι καλό, στην πράξη όμως δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Δηλαδή η εκπαιδευτική κοινότητα δεν είναι έτοιμη να το υποστηρίξει. Πρώτα πρώτα δεν γνωρίζουν οι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί να κάνουν αυτή τη δουλειά. Θέλουν επιμόρφωση. Και δεύτερον είναι ότι προβλέπονται μέτρα που θα μπορούσαν να το κάνουν αυτό εφικτό, ο θεσμός των ΕΔΕΑΥ, που είναι πολύ σπουδαίος θεσμός, ο οποίος προϋπήρχε, αλλά πρέπει να ενισχυθεί για να εφαρμοστεί. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: στην Κω έχουμε μια ΕΔΕΑΥ η οποία έχει ευθύνη για τα πέντε δημοτικά της πόλης. Η ΕΔΕΑΥ είναι δηλαδή ένας υποστηρικτικός θεσμός, που αποτελείται από μια ψυχολόγο και μια κοινωνική λειτουργό, που είναι μέσα στα σχολεία. Έχουμε όμως μόνο για τα πέντε δημοτικά της πόλης, όπως σας είπα, που σημαίνει ότι τα δημοτικά των χωριών δεν έχουν, τα νηπιαγωγεία δεν έχουν, τα γυμνάσια δεν έχουν, τα λύκεια δεν έχουν. Η δουλειά της ΕΔΕΑΥ είναι να βρίσκονται στα σχολεία, να δίνουν συμβουλευτική υποστήριξη στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές, και να καταρτίζουν και τα τρίμηνα αυτά προγράμματα. Δύο κοπέλες για πέντε σχολεία της πόλης και τα υπόλοιπα σχολεία να μην έχουν καθόλου, πως μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη;
Ερ.: Στα πέντε σχολεία της πόλης λειτουργεί;
Β.Ζ.: Ναι, λειτουργεί. Υπάρχει αυτή τη στιγμή μια κοινωνική λειτουργός και μια ψυχολόγος η οποία κάνει αυτή τη δουλειά.
Ερ.: Με λίγα λόγια, επανέρχεται το πάγιο και χρόνιο αίτημα, να έχει κάθε σχολείο έναν ψυχολόγο.
Β.Ζ.: Είναι καλές ιδέες, καλές σκέψεις αλλά κινδυνεύουν να αναιρεθούν στην πράξη γιατί δεν παίρνονται τα κατάλληλα μέτρα. Τα κατάλληλα μέτρα θα ήταν τουλάχιστον ανά δύο σχολικές μονάδες δημοτικού να υπάρχει ένας ψυχολόγος και μια κοινωνική λειτουργός, δηλαδή μια ΕΔΕΑΥ, να υπάρχει ανά τρία ή τέσσερα νηπιαγωγεία, να υπάρχει στη δευτεροβάθμια. Μπήκε ψυχολόγος μόνο στα ΕΠΑΛ από φέτος, μία όμως που δεν κάνει τρίμηνα προγράμματα, δίνει υποστήριξη. Και καλός αυτός ο θεσμός. Κάνουν δουλειά οι συνάδελφοι, γιατί είναι ένα σχολείο που τα παιδιά έχουν αρκετές ανάγκες και στον τομέα της ψυχολογικής υποστήριξης. Επομένως καλώς υπάρχουν αυτά. Απλώς θέλουν στήριξη αυτοί οι θεσμοί για να πούμε ότι θα εφαρμόσουμε αυτόν τον νόμο. Εμείς τι κάναμε τώρα. Και τα στείλαμε και εγγράφως και αναδιπλώθηκε λίγο το υπουργείο, δεν ξέρω αν είναι λόγω της δικής μας επιστολής, δεν μπορώ να το υποστηρίξω αυτό, αλλά εν πάσει περιπτώσει μπορεί να συνεισφέραμε σε αυτό, γιατί τα είπα αυτά και στον περιφερειακό διευθυντή εκπαίδευσης, μου ζήτησε να τα στείλω εγγράφως και τα έστειλα, τα οποία προωθήθηκαν στο υπουργείο και υπάρχει μια αναδίπλωση του υπουργείου, δηλαδή επί της ουσίας, ζήτησε να κάνουμε αυτό που κάνουμε εμείς. Σε συνεννόηση με τους συναδέλφους μου, μετά από επιστολή που έστειλα στα σχολεία, ο κάθε γονέας πριν έρθει στο ΚΕΣΥ, έρχεται σε συνεννόηση
με τον δάσκαλο της τάξης προκειμένου να υπάρχει μια εισηγητική έκθεση του σχολείου, να μου λέει δηλαδή το σχολείο ότι βλέπει αυτές τις δυσκολίες στο παιδί και να κάνετε δεκτή την αίτηση του γονέα. Και αυτό κάνουμε. Αυτό εφαρμόζουμε φέτος. Δεν έχει σταματήσει η ροή των αιτήσεων, λειτουργεί το Κέντρο όπως λειτουργούσε, με πολύ καλά αποτελέσματα, γιατί αλλιώς έπρεπε ένα τρίμηνο να μην πάρουμε αιτήσεις μέχρι να γίνει το πρώτο τρίμηνο πρόγραμμα και σίγουρα από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση ήταν εξαιρετικά δύσκολο να πάρουμε έστω και μια αίτηση. Δύσκολα θα βρεθεί ένα λύκειο να μπορεί να κάνει αυτή τη δουλειά. Γι’ αυτό βρήκαμε αυτή τη λύση, μέχρι το υπουργείο να είναι έτοιμο να εφαρμόσει το νόμο.
Αυτό έχουμε κάνει και έτσι λειτουργεί μια χαρά το σύστημα και αυτό είναι θετικό, γιατί επί της ουσίας εξαναγκάζονται και γονείς και εκπαιδευτικοί να έρθουν σε μια συνεννόηση και σε μια επικοινωνία για το παιδί τους. Και αυτό είναι καλό για το μαθητή.
Ερ.: Να ευχηθούμε στην εξέλιξή του ο νόμος θα προβλέπει προσλήψεις και άλλων ψυχολόγων σε όλα τα σχολεία.
Β.Ζ.: Αυτό ακριβώς. Να σας πω ότι, όλο αυτό το προσωπικό που προσλαμβάνεται είναι αναπληρωτές και κανείς δεν ξέρει εάν για παράδειγμα η συνάδελφος ψυχολόγος στο ΕΠΑΛ θα είναι στο ίδιο σχολείο και του χρόνου. Πιθανότατα να μην είναι με αυτό το σύστημα διορισμών.
Ερ.: Αυτό σημαίνει ότι και ο μαθητής αλλά και ο επιστήμονας δεν μπορούν να «δεθούν» όπως θα έπρεπε.
Β.Ζ.: Δεν μπορείς να οργανωθείς. Δεν είναι δουλειά της μιας φοράς, γιατί χτίζεις με μια προοπτική, χτίζεις σταδιακά σε αυτές τις υποστηρίξεις. Επομένως αν δεν εξασφαλίζεται η συνέχεια, είναι ένα πρόβλημα.
Ερ.: Πόσα άτομα εργάζονται στο ΚΕΣΥ και ποιων ειδικοτήτων;
Β.Ζ.: Το ΚΕΣΥ είναι αρκετά καλά στελεχωμένο. Φέτος έχει δυο ψυχολόγους, δυο κοινωνικούς λειτουργούς, μια λογοθεραπεύτρια και τέσσερις εκπαιδευτικούς. πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και νηπιαγωγό, συν εμένα που είμαι ο διευθυντής.
Ερ.: Πείτε μας, πόσα είναι τα παιδιά που υποστηρίζει η δομή και αν χρόνο με το χρόνο αυξάνεται ο αριθμός.
Β.Ζ.: Πέρυσι είχαμε μια τεράστια έκρηξη αιτήσεων, κάναμε ρεκόρ, είχαμε το μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων. Δηλαδή πέρυσι κλείσαμε τη χρονιά, μιλάω για το έτος 2018, με 309 αιτήσεις παιδιών. Πολύ μεγάλο νούμερο για τα δεδομένα της Κω.
Ερ.: Πού το αποδίδετε αυτό;
Β.Ζ.: Το αποδίδω στην καλύτερη ενημέρωση. Γίνεται δουλειά πια, ενημερώνονται και οι γονείς και η εκπαιδευτική κοινότητα, οπότε αυτό βοηθάει στο να κάνουμε αυτό που χρόνια επιδιώκουμε και παλεύουμε. Είμαστε σε καλύτερη κατάσταση στην έγκαιρη διάγνωση. Σπάμε δηλαδή λίγο τον πάγο που υπήρχε και τον δισταγμό και τον φόβο, αν σκεφτείτε ότι πέρυσι αξιολογήσαμε πενήντα νήπια και φέτος θα περάσουμε αυτό το νούμερο, θα φτάσουμε γύρω στα εβδομήντα νήπια. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για μένα. Σπάει η προκατάληψη. Ο γονέας πια από την ηλικία του νηπιαγωγείου είναι ευαισθητοποιημένος και τολμά και έρχεται στην υπηρεσία μας και καλά κάνει, διότι μπορούμε έτσι να κάνουμε πολύ έγκυρη διάγνωση, δηλαδή να δούμε ένα παιδί από το νηπιαγωγείο, να το ξαναδούμε στη Δευτέρα δημοτικού και να έχει μια διάγνωση από τη Δευτέρα δημοτικού. Είναι πολύ σημαντικό. Παλιά φτάναμε στα λύκεια και δεν παίρναμε χαμπάρι. Τώρα οι μαθητές βοηθιούνται. Δεν είναι μόνοι τους
Ερ.: Έτσι λοιπόν, από τη μια μεριά προλαμβάνονται καταστάσεις και διορθώνονται και από την άλλη έχω την αίσθηση ότι η διαφορετικότητα την οποία παλεύουμε χρόνια να την αποδεχτούμε, είτε αφορά σε παιδιά που έχουν μια μαθησιακή δυσκολία, είτε αφορά σε φύλλο, σε χρώμα, σε θρησκεία κ.λ.π., εξομαλύνεται.
Β.Ζ.:. Γίνονται πολλά βήματα σε αυτήν την κατεύθυνση. Πάρα πολλά βήματα. Εντάξει, δεν είμαστε εκεί που θέλουμε, γιατί πάντα βάζουμε ψηλά τον πήχη και ποτέ δεν θα είμαστε ευχαριστημένοι, αλλά κάποια βήματα γίνονται. Αν σκεφτείτε ότι πριν από μερικά χρόνια δεν είχαμε καμία κρατική δομή ειδικής αγωγής στην Κω και σήμερα έχουμε ειδικό νηπιαγωγείο που λειτουργεί από φέτος, ειδικό δημοτικό που λειτουργεί τα τελευταία χρόνια και επαγγελματικό λύκειο για παιδιά με ειδικές ανάγκες που λειτουργεί από πέρυσι. Δηλαδή γίνεται μια αρχή, υπάρχει κάτι.
Ερ.: Με αφορμή αυτό που είπατε, θέλω μια εκτίμησή σας για τις δομές που υπάρχουν στην Κω, για παιδιά με ειδικές ανάγκες, με αναπηρία κλπ.
Β.Ζ.: Δεν είμαι μηδενιστής. Γίνονται βήματα. Είμαστε κοντά σε αυτό που θα ήταν το σωστό; Όχι δεν είμαστε. Απέχουμε πολύ, είμαστε μακριά. Αλλά βήματα γίνονται. Τι εννοώ, γιατί μου αρέσει να τα λέω με το όνομά τους. Τα δώδεκα δημοτικά του νησιού έχουν τμήμα ένταξης. Ο στόχος είναι τα μεγάλα δημοτικά να έχουν δύο τμήματα ένταξης, γιατί δεν φτάνει ένας εκπαιδευτικός. Για παράδειγμα, στο δημοτικό σχολείο Ζηπαρίου υπάρχει ένας εκπαιδευτικός στο τμήμα ένταξης. Το σχολείο έχει 400 παιδιά από τα οποία έχει πάνω από 120 παιδιά διαγνωσμένα. Δηλαδή, πώς θα τα υποστηρίξει ένας εκπαιδευτικός; Είναι ένα παράδειγμα. Θέλουμε τμήματα ένταξης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Δεν υπάρχει ένα κέντρο ψυχικής υγείας στην Κω. Δηλαδή, αν ένα παιδί παραπέμπεται από εμάς και πρέπει να το δει ένας παιδοψυχίατρος, πού πρέπει να πάει; Στην Αθήνα. Δεν υπάρχει καμία δομή για να το καλύψει. Είμαστε πίσω σε τέτοιους θεσμούς. Γίνονται προσπάθειες. Το νοσοκομείο έχει μια ψυχολόγο με την οποία ενισχύθηκε λίγο η δομή, κάνουν κάποιες προσπάθειες μέσω τηλεδιασκέψεων, γίνονται κάποια πράγματα, δεν είναι ότι δεν γίνεται τίποτα. Αλλά αν θέλουμε να στηρίξουμε, να δώσουμε ίσες ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά, έχουμε ακόμα δρόμο, έχουμε δουλειά, έχουμε αγώνα.
Ερ.: Πάντως οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι έχει ευαισθητοποιηθεί η κοινωνία και στο ζήτημα της πολυπολιτισμικότητας και στη διαφορετικότητα των ανθρώπων.
Β.Ζ.: Συμφωνώ μαζί σας απόλυτα. Κανονικά θα έπρεπε να νιώθουμε τυχεροί… Έχω διαβάσει δεκάδες άρθρα και βιβλία περί πολυπολιτισμικής και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Εδώ έχουμε την ευκαιρία να έχουμε ζωντανή διαπολιτισμική εκπαίδευση μέσω των προσφυγόπουλων. Αυτό είναι ένα εκπληκτικό πράγμα το οποίο το λέω στους γονείς ξεκάθαρα. Είναι πάρα πολλά τα οφέλη που μπορεί να έχει ένας γονέας εάν το παιδί του συναναστραφεί με ένα τέτοιο παιδί. Γιατί ακριβώς θα δει στην πράξη αυτή τη διαφορετικότητα που λέμε. Και αυτό μόνο καλά έχει να του δώσει, κακά δεν έχει.
Ερ.: Μεγαλώνοντας ένα παιδάκι θα έχει διευρύνει τους ορίζοντές του…
Β.Ζ.: Βέβαια. Ξέρεις τι είναι να συζητάει το παιδί σου με ένα Παλαιστινάκι ή με ένα Ιρακινάκι που περπάτησε τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα να φτάσει μέχρι εδώ; Μόνο να του περιγράψει τις ιστορίες του φτάνει. Να διαβάσει χίλια βιβλία πιο καλή είναι αυτή η μάθηση.
Ερ.: Το ΚΕΣΥ έχει site στο διαδίκτυο που μπορεί να ενημερωθεί ο γονέας.
Β.Ζ.: Βεβαίως υπάρχει site το οποίο έχει πολύ χρήσιμες πληροφορίες, αρκεί να γράψουν στο google ΚΕΣΥ Κω. Το οποίο έχει πληροφορίες όπως είπαμε, για το πώς πρέπει να γίνει μια αίτηση και άρθρα σχετικά με την ειδική αγωγή και καταλόγους με τα διαπαιδαγωγικά κέντρα της Ελλάδος κλπ. Έχει χρήσιμες πληροφορίες, όποιος θέλει μπορεί να το επισκεφθεί.
Ερ.: Εύχομαι του χρόνου να έχουμε ακόμα καλύτερα στοιχεία και ακόμα μεγαλύτερη στελέχωση.
Β.Ζ.: Φέτος αυτό το προσωπικό που είχα ήταν αρκετά επαρκές για την δουλειά την κύρια που κάνει το ΚΕΣΥ, αλλά να πω κάτι τελευταίο. Έχουν αυξηθεί εξαιρετικά οι ανάγκες της εκπαιδευτικής κοινότητας σε υποστήριξη. Το νησί μας τα τελευταία χρόνια έχει χάσει υπηρεσίες. Χάσαμε το γραφείο εκπαίδευσης, οπότε δεν υπάρχει κάπου να απευθυνθεί κάποιος για οποιοδήποτε διοικητικής φύσης θέμα. Πρέπει να πάει στη Ρόδο. Με τον νόμο αυτό και τη μετονομασία των ΚΕΔΔΥ σε ΚΕΣΥ, επίσης θεσπίστηκαν τα ΠΕΚΕΣ (περιφερειακά κέντρα συμβουλευτικής). Τα ΠΕΚΕΣ αντικαθιστούν τους σχολικούς συμβούλους. Σχολικοί σύμβουλοι με έδρα Κως δεν υπάρχουν πια, γιατί όλοι που είναι στο ΠΕΚΕΣ έχουν έδρα είτε Σύρο είτε Ρόδο. Έτσι όλα τα σχολεία απευθύνονται στη δική μας υπηρεσία, γιατί είναι η μόνη που έμεινε εδώ. Η σχολική σύμβουλος ειδικής αγωγής έχει έδρα τη Σύρο και είναι υπεύθυνη για όλο το Νότιο Αιγαίο.
Ερ.: Από τη μία δηλαδή κερδίζουμε αρκετά, από την άλλη χάνουμε κάποια άλλα….
Β.Ζ.: Γι’ αυτό το λόγο ζήτησα του χρόνου να έχω ακόμα ένα ψυχολόγο και μια κοινωνική λειτουργό επιπλέον, δηλαδή να έχω τρεις, ούτως ώστε να χρησιμοποιώ τους δύο για τις ανάγκες της υπηρεσίας εσωτερικά και οι δυο να βγουν στα σχολεία, να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα που να υποστηρίζουν σταθερά τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές στα σχολεία. Υπάρχει αυτή η ανάγκη και το έχω ζητήσει ήδη. Πιστεύω ότι του χρόνου θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε καλύτερα. Υπάρχει ζήτηση. Φέτος κάναμε πολλές ημερίδες με γονείς και αυτό είναι πολύ καλό. Σε νηπιαγωγεία, σε δημοτικά. Πήγαμε Αντιμάχεια, Καρδάμαινα, Κέφαλο, Πυλί.
Ερ: Αυτές οι ημερίδες συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα σπάνε και προκαταλήψεις.
Β.Ζ.: Ακριβώς.
