Για ευνόητους λόγους, δεν αναφέρουμε τα ονόματα των ελαιοπαραγωγών, διότι, αυτό που χρήζει ιδιαίτερης σημασίας είναι τα ευρήματα. Όπως διαπιστώνεται, η κύρια αιτία για το φετινό πρόβλημα του ελαιολάδου, είναι η προσβολή των καρπών των ελαιόδεντρων από το δάκο. «Στους καρπούς και των τριών δειγμάτων, διαπιστώθηκε προσβολή από το έντομο Bactocera (Dacus) oleae (Gmelin) (Diptera: Tephriditae) (κν δάκος της ελιάς). Ο δάκος είναι ο σοβαρότερος εχθρός της ελιάς στη χώρα μας, διότι η ζημιά που προκαλεί δεν είναι μόνο ποσοτική με την μείωση της παραγωγής και την υποβάθμιση της εμπορικής αξίας του καρπού αλλά και ποιοτική με την υποβάθμιση των οργανοληπτικών ιδιοτήτων του παραγόμενου ελαιόλαδου» αναφέρεται χαρακτηριστικά από το  Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο.

Αξίζει δε να αναφέρουμε ότι, τα αποτελέσματα εστάλησαν από το Ινστιτούτο στις τοπικές αρμόδιες αρχές, στις 18 Δεκεμβρίου 2019

Αναλυτικά τα αποτελέσματα:

Σχετικά με τα τρία δείγματα καρπών δένδρου ελιάς, τα οποία μας αποστείλατε για εργαστηριακή εξέταση από την περιοχή της νήσου Κω σας γνωρίζουμε τα παρακάτω:

1. Στο δείγμα Νο 1, ποικιλίας  Κορωνέικης, από την περιοχή Ζηπάρι Κω, διαπιστώθηκε η παρουσία του φυτοπαθογόνου μύκητα Camarosporium dalmaticum (συν. Macrophoma dalmatica).
2. Σε μικρό αριθμό καρπών του δείγματος Νο 2 (ποικ. Κορωνέικη και Τσουνάτη) από την περιοχή Πελεζίκι Κω, διαπιστώθηκε η παρουσία του φυτοπαθογόνου μύκητα Camarosporium dalmaticum (συν. Macrophoma dalmatica).

Ο μύκητας προσβάλλει μόνο τους καρπούς της ελιάς (άωρους ή ώριμους). Η ασθένεια προκαλεί πρόωρη καρποπτώση και εκδηλώνεται με δύο μορφές, ανάλογα με την εποχή προσβολής. Το καλοκαίρι και στις αρχές του φθινοπώρου, όταν οι καρποί δεν έχουν ωριμάσει ακόμη, η ασθένεια εμφανίζεται με τη μορφή “ξεροβουλάς”, ενώ το φθινόπωρο και στις αρχές του χειμώνα, η ασθένεια εμφανίζεται στους ώριμους ή υπερώριμους καρπούς με τη μορφή “σαποβούλας” . Και στις δύο περιπτώσεις, σε κάθε κηλίδα πάνω στους καρπούς  διακρίνεται μια σχισμή που είναι το νύγμα του εντόμου Bactrocera oleae (δάκος), που αποτελεί και την πύλη εισόδου του μύκητα. Σύμφωνα με στοιχεία της διεθνούς βιβλιογραφίας, τα μολύσματα του μύκητα μεταφέρονται, εκτός από το δάκο, και με το δίπτερο Prolasioptera berlesiano.

Στην αντιμετώπιση της ασθένειας που προκαλεί ο παραπάνω μύκητας συμβάλλει η καταπολέμηση του δάκου, κυρίως όταν εφαρμόζονται προληπτικοί ψεκασμοί. Όταν γίνεται εφαρμογή θεραπευτικών ψεκασμών ο πληθυσμός του δάκου έχει ήδη κυκλοφορήσει και συνεπώς έχουν γίνει τα πρώτα νύγματα – πύλες εισόδου του παθογόνου. Και στην περίπτωση αυτή όμως η καταπολέμηση του εντόμου πριορίζει την εξάπλωση της ασθένειας.

1. Στο δείγμα Νο 3,  ποικιλίας Κορωνέικης  από την περιοχή Πυλί Κω, σας ενημερώνουμε ότι στο μικρό αριθμό καρπών ελιάς που μας αποστείλατε δε διαπιστώθηκε μυκητολογική προσβολή.
2. Επίσης, σας ενημερώνουμε ότι σε κανένα από τα τρία δείγματα δε διαπιστώθηκε η παρουσία του φυτοπαθογόνου μύκητα Gloeosporium olivarum.
3. Στους καρπούς  και των τριών δειγμάτων διαπιστώθηκε προσβολή από το έντομο Bactocera (Dacus) oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae) (κν δάκος της ελιάς). Ο δάκος είναι  ο σοβαρότερος εχθρός της ελιάς στη χώρα μας διότι η ζημιά που προκαλεί δεν είναι μόνο ποσοτική με την μείωση της παραγωγής και την υποβάθμιση της εμπορικής αξίας του καρπού αλλά και ποιοτική με την υποβάθμιση των οργανοληπτικών ιδιοτήτων του παραγόμενου ελαιόλαδου.

Το B.oleae είναι είδος μονοφάγο. Η προνύμφη αναπτύσσεται μόνο στο ζωντανό μεσοκάρπιο της ελιάς και της αγριελιάς. Στη Χώρα μας έχει 3-7 γενεές το χρόνο. Ανάλογα με την περιοχή, διαχειμάζει  ως ενήλικο σε προφυλαγμένες θέσεις ή ως νύμφη(pupa) στο έδαφος. Όταν ο καρπός πλησιάζει στο τελικό του μέγεθος και γίνει τόσο μαλακός, ώστε να μπορεί να τον τρυπήσει ο οωθέτης του θηλυκού αρχίζει η ωοτοκία, συνήθως τον Ιούλιο. Κατά κανόνα εισάγει ένα αυγό ανά καρπό, σε περιπτώσεις όμως πολύ πυκνού πληθυσμού ή λίγων καρπών παρατηρούνται και περισσότερες από μία ωοθεσίες ανά καρπό. Η προνύμφη ορύσσει στοά μέσα στο μεσοκάρπιο της ελιάς  και όταν συμπληρώσει την ανάπτυξη της νυμφώνεται το μεν καλοκαίρι συνήθως μέσα στον καρπό το δε χειμώνα στο έδαφος σε μικρό βάθος. Με ευνοϊκές συνθήκες, ο βιολογικός κύκλος συμπληρώνεται σε ένα μήνα. Ο πληθυσμός  του δάκου της ελιάς αυξάνει ιδιαίτερα το φθινόπωρο και μάλιστα όταν ο καιρός τότε είναι υγρός και σχετικά ζεστός. Οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού και η χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία δεν ευνοούν το δάκο της ελιάς.

Για την εκτίμηση της προσβολής του ελαιοκαρπού, πρέπει να γίνονται τακτικές δειγματοληψίες καρπών (δεκαπενθήμερες ή μηνιαίες) από τον Ιούλιο έως την έναρξη της συγκομιδής. Η παρακολούθηση της πληθυσμιακής διακύμανσης του δάκου γίνεται με παγίδες τύπου McPhail, που περιέχουν ως ελκυστικό, αμμωνιακά άλατα 2% ή υδρολυμένες  πρωτεΐνες 2% (φθινόπωρο), συχνά με τη προσθήκη βόρακα και αναρτώνται στο εσωτερικό της κόμης του δέντρου.

Κατά την περίοδο της ελαιοποίησης , για την εκτίμηση του πληθυσμού του δάκου σε ένα ελαιώνα, εναλλακτικά μπορεί να εφαρμοσθεί και η μέθοδος της κατάρριψης. Για το σκοπό αυτό ψεκάζεται με ένα εντομοκτόνο επαφής  και γρήγορης δράσης  (πυρεθρίνη) τυχαίος αριθμός δένδρων και στη συνέχεια τα ακμαία δάκου που καταρρίπτονται συλλέγονται σε ειδικούς υποδοχείς που τοποθετούνται κάτω από τα δένδρα αυτά. Η καταμέτρηση γίνεται 1, 24 και 48 ώρες μετά τον ψεκασμό.

Μέθοδοι αντιμετώπισης

Χημική αντιμετώπιση:

Εφαρμόζονται δολωματικοί ψεκασμοί ή ψεκασμοί καλύψεως. Οι δολωματικοί ψεκασμοί διενεργούνται από το έδαφος με μηχανοκίνητα ψεκαστικά μέσα είτε με επινώπιους χειροκίνητους ψεκαστήρες. Το ψεκαστικό διάλυμα που χρησιμοποιείται αποτελείται από το ελκυστικό (2% υδρολυμένη πρωτεΐνη) και το κατάλληλο εντομοκτόνο (www,minimagric.gr/syspest). Για την επιτυχία των ψεκασμών πρέπει τομ ποσοστο καρποφορίας των δένδρων να είναι πάνω από 30% και ο καρπός να είναι επιδεικτικός ωοτοκίας. Σε περιοχές στις οποίες υπάρχει ιστορικό υψηλών πληθυσμών πιθανόν να χρειαστεί επανάληψη της επέμβασης, εφόσον παρατηρείται αύξηση των συλληφθέντων ακμαίων , για την μείωση  των πληθυσμών του δάκου πριν εναποθέσουν τα αυγά τους στον ελαιοκαρπό. Σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή δολωματικών ψεκασμών σημαίνει να ψεκάζεται  μέρος της εσωτερικής κόμης των δέντρων, να τηρούνται σωστά οι δόσεις του ελκυστικού και του εντομοκτόνου, να ρυθμίζεται σωστά η πίεση στο ψεκαστικό μέσο καθώς και να μην αφήνονται αψέκαστα μεγάλα τεμάχια ελαιώνων.

Οι ψεκασμοί καλύψεως με εγκεκριμένα για την καλλιέργεια και τον εχθρό εντομοκτόνα ( www,minimagric.gr/syspest) συστήνονται μόνο όταν η προσβολή του ελαιοκαρπού είναι πάνω από το οικονομικό όρι (μεγαλύτερη από 5% ζωντανή προσβολή για τις ελαιοποιήσιμες και 1% για τις επιτραπέζιες ποικιλίες) και εφαρμόζονται συνήθως Σεπτέμβριο – Οκτώμβριο. Στην περίπτωση που έχουμε πρώιμες προσβολές(κυρίως σε βρώσιμες ελιές) μπορεί ακόμα ένας ψεκασμός το καλοκαίρι.

Καλλιεργητικά μέτρα

• Να  λαμβάνεται μέριμνα για την κατά το δυνατό πλήρη συλλογή του ελαιοκαρπού τόσο από τα ελαιόδεντρα όσο και από το έδαφος
• Να γίνεται όσον το δυνατόν πρώιμη συγκομιδή.
• Απαιτείται αυξημένη προσοχή σε αρδευόμενους ελαιώνες όπου αυξάνεται ο πληθυσμός του δάκου μέχρι και 7 φορές περισσότερο από ότι στους  ξηρικούς, ιδιαίτερα όταν αποτελούν μικρές νησίδες εντός μεγάλης εκτάσεως μη αρδευόμενων ελαιώνων
• Σε μεγάλης έκτασης ελαιώνες ή σε ευρύτερες περιοχές είναι σημαντική η επισήμανση εστιών πρώιμων προσβολών από το έντομο.
• Χειμερινή επιφανειακή (σε βάθος 1-6 εκατοστών ανάλογα και το έδαφος) κατεργασία εδάφους (πριν το Φεβρουάριο). Μπορεί να συνδυαστεί και με τη βασική λίπανση.

Μαζική παγίδευση

Με τη μέθοδο της μαζικής παγίδευσης επιδιώκεται η σύλληψη όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού ενηλίκων εντόμων, ώστε να μειωθεί ο πληθυσμός του εχθρού σε επίπεδα που δεν προκαλούν οικονομική ζημιά στην καλλιέργεια. Συνιστάται η χρήση εγκεκριμένων για τον εχθρό και την καλλιέργεια παγίδων ( www,minimagric.gr/syspest) και επισημαίνεται ότι ο συνδυασμός ελκυστικών τροφής, φύλλου και χρώματος είναι καταλληλότερος όταν πρόκειται να εφαρμοστούν προγράμματα  μαζικής παγίδευσης. Σε περιοχές στις οποίες υπάρχουν υψηλοί πληθυσμοί δάκου, επιπλέον της μαζικής παγίδευσης απαιτούνται συμπληρωματικά μέτρα για την επαρκή προστασία της παραγωγής, όπως αύξηση της πυκνότητας των παγίδων ή δολωματικοί ψεκασμοί εστιασμένα στις περιοχές με υψηλή πυκνότητα πληθυσμού του δάκου. Συνεχής εφαρμογή μαζικής παγίδευσης σε έναν απομονωμένο ελαιώνα, επί σειρά ετών, μειώνει τον πληθυσμό του δάκου και αυξάνει τον πληθυσμό των ωφέλιμων εντόμων.

Βιολογική μέθοδος

Παρόλο που τα ωφέλιμα έντομα δεν μειώνουν τους πληθυσμούς του δάκου κάτω από τα επίπεδα της οικονομικής ζημιάς εντούτοις συμβάλλουν σημαντικά στην μείωση τους. Η παρουσία και η δράση ορισμένων από τους ωφέλιμους οργανισμούς κατά του δάκου μπορεί να επηρεασθεί, έμμεσα, με την ενθάρρυνση και τη διατήρηση εντός του ελαιώνα της βλάστησης και της χλωρίδας που συντηρεί τους πληθυσμούς τους (π.χ  inula sp).

Διάφορα είδη ωφέλιμων εντόμων (παρασιτοειδών και αρπακτικών) προσβάλλουν το δάκο στα διάφορα στάδια εξέλιξης του. Τα σπουδαιότερα είναι τα υμενόπτερα εκτοπαρασιτοειδή Eupelmus urozonus, Pnigalio meditarraneus, Eurytoma martelli και Cyrtoptyx laticeps. Το υμενόπτερο ενδοπαρασιτοειδές των προνύμφων τρίτης ηλικίας του δάκου Psyttalia (Opius) concolor  το οποίο εμφανίζεται το φθινόπωρο και θανατώνει μέχρι και το 80% των προνύμφων του δάκου, συμβάλλοντας στην μείωση των πληθυσμών του. Από τα αρπακτικά που βρίσκονται στο έδαφος, αξιόλογη δράση έχουν είδη των οικογενειών Carabidae (Carabus banoni, Lycinus aegyptiacus, Pterostichus creticus και δεκάδες άλλα είδη), Staphylinidae (Ocypus oleus, O. Fulvipennis κα), και είδη των τάξεων Dermaptera (Forficula aetolica) και Hymenoptera (διάφορα είδη μυρμηγκιών), προσβάλλοντας τις νύμφες του δάκου στο έδαφος.

Παρατήρηση

Υπενθυμίζεται ότι κατά την εφαρμογή φυτοπροστατευτικών προϊόντων πρέπει  να ακολουθούνται πάντα οι οδηγίες της εγκεκριμένης  ετικέτας από το ΥΠ.Α.Α.Τ. οι οποίες αναγράφονται στην συσκευασία και να τηρούνται όλοι οι κανόνες προφυλάξεως για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Παραμένουμε στη διάθεση σας για οποιαδήποτε συμπληρωματική πληροφορία ή διευκρίνιση.  

ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ"