«Για πρώτη φορά όλα τα όπλα είναι άχρηστα. Ο πλούτος δεν αρκεί. Για πρώτη φορά
δεν μετράει η εξουσία ή η εμφάνιση‧ μόνο ένα μετράει, η ζωή. Όλοι είμαστε το ίδιο.
Όπως είπε ο μέγας Ιπποκράτης, ”Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον”»
«Ο ιός προκάλεσε ένα μεγάλο ρήγμα στο ναρκισσισμό μας, στην υπεροψία και στον
πολιτισμό μας. Αμφισβήτησε παγιωμένες αντιλήψεις στην επιστήμη, τη θρησκεία και
την πολιτική… δημιούργησε νέες προτεραιότητες και εισήγαγε βίαια στην
καθημερινότητά μας την υγειονομική παράμετρο»
«Ο κόσμος όλος μοιάζει να πλέει σε αχαρτογράφητα νερά» δηλώνει σε συνέντευξή
του στον «Σ» ο ψυχίατρος και ιστορικός – ερευνητής Κώστας Κογιόπουλος,
σημειώνοντας πως, «για πρώτη φορά μοιραζόμαστε όλοι μαζί την ίδια απειλή και την
ίδια μοίρα. Για πρώτη φορά στην ιστορία όλη η ανθρωπότητα ενώθηκε απέναντι σε
ένα κοινό εχθρό», υποστηρίζοντας «ο ιός αυτός προκάλεσε ένα μεγάλο ρήγμα στο
ναρκισσισμό μας, στην υπεροψία και στον πολιτισμό μας. Αμφισβήτησε παγιωμένες
αντιλήψεις στην επιστήμη, τη θρησκεία και την πολιτική». Δηλώνει ευθαρσώς πως,
«τον συγκεκριμένο ιό δεν τον δημιούργησε κάποιος εγωιστής, ματαιόδοξος
άνθρωπος, όπως οι συνωμοσιολόγοι πιστεύουν. Ο ιός εξελίσσεται μεταλλασσόμενος,
όπως εξελισσόμαστε και εμείς και κάθε ζωή στον πλανήτη. Κάποια στιγμή θα
γινόταν αυτό, είναι νομοτέλεια», εκτιμά πως, στην ασθένεια COVID-19 η παγκόσμια
κοινότητα ήταν απροετοίμαστη, πως, υποτίμησε την κατάσταση και έγιναν αρκετά
λάθη στη συνέχεια και ακόμα πως, κανένα σύστημα υγείας δεν θα μπορούσε να
αντέξει μία τόσο μεγάλη υγειονομική κρίση.
Ο κ. Κογιόπουλος μας μιλά για τις έρευνες και τους ερευνητές που στοχεύουν στην
εύρεση φαρμάκου και εμβολίου, για τις ψυχολογικές επιπτώσεις του κατ’ οίκον
περιορισμού, για την αγωνία των ανθρώπων «πώς θα είναι ο κόσμος μετά την
πανδημία και πότε θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα», για την ανάγκη της
αποδοχής του «μαζί», καθώς και για τους τρόπους διαφύλαξης της ψυχικής μας
υγείας.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ: Κύριε Κογιόπουλε, θα μου επιτρέψετε οι ερωτήσεις μου να αφορούν και στα δυο
επιστημονικά σας πεδία. Και σε αυτό του ψυχιάτρου, αλλά και στου ιστορικού –
ερευνητή όπου – πέραν των άλλων – έχετε γράψει για την ιστορία της υγείας στα
Δωδεκάνησα. Κατ’ αρχάς, περιγράψτε μου την κατάσταση που βιώνει η
ανθρωπότητα αυτή την περίοδο.
Κ.Κ.: Σήμερα ο κόσμος όλος μοιάζει να πλέει σε αχαρτογράφητα νερά. Για πρώτη
φορά μοιραζόμαστε όλοι μαζί την ίδια απειλή και την ίδια μοίρα. Για πρώτη φορά
στην ιστορία όλη η ανθρωπότητα ενώθηκε απέναντι σε ένα κοινό εχθρό. Για πρώτη
φορά ο άνθρωπος μπορεί να επανεκτιμήσει τις έννοιες τόσο της ελευθερίας όσο και
της υγείας. Ο ιός αυτός προκάλεσε ένα μεγάλο ρήγμα στο ναρκισσισμό μας, στην
υπεροψία και στον πολιτισμό μας. Αμφισβήτησε παγιωμένες αντιλήψεις στην
επιστήμη, τη θρησκεία και την πολιτική. Άλλαξε την έννοια των συνόρων και των
αποστάσεων Άλλαξε την παγκόσμια κοινωνικοοικονομική ισορροπία, δημιούργησε
νέες προτεραιότητες και εισήγαγε βίαια στην καθημερινότητά μας την υγειονομική
παράμετρο.
Ερ: Κατά την άποψή σας, ο ιός, αλλά γενικότερα οι ιοί, είναι «δημιουργήματα» της
φύσης, φυσιολογική αντίδρασή της δηλαδή, ή «λάθη» ανθρώπινα;
Κ.Κ.: Ένας ιός είναι μια βιολογική οντότητα με χαρακτηριστικά ενός
«υποχρεωμένου» παράσιτου, διότι αναπαράγεται αποκλειστικά μέσα στα κύτταρα
άλλων οργανισμών.
Το αν μπορούν να θεωρηθούν έμβια συστήματα δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά μοιάζουν
με τους άλλους οργανισμούς που κατέχουν γονίδια και εξελίσσονται με φυσική
επιλογή. Οι κορωνοϊοί είναι μία μεγάλη οικογένεια ιών που μπορεί να προκαλέσουν
νόσο τόσο στα ζώα όσο και στον άνθρωπο. Το 2002 δημιουργήθηκε ο πρώτος
συνθετικός ιός, όχι ακριβώς ιός, αλλά το DNA, RNA γονιδίωμά του. Οι ιοί είναι
μακράν οι πιο άφθονες βιολογικές οντότητες στη Γη και ξεπερνούν όλες τις άλλες
μαζί. Ο κορονοϊός SARS-CoV-2 ακολουθεί τους νόμους που διέπουν όλους τους
άλλους ιούς. Το συγκεκριμένο ιό δεν τον δημιούργησε κάποιος εγωιστής,
ματαιόδοξος άνθρωπος, όπως οι συνωμοσιολόγοι πιστεύουν. Ο ιός εξελίσσεται
μεταλλασσόμενος, όπως εξελισσόμαστε και εμείς και κάθε ζωή στον πλανήτη.
Κάποια στιγμή θα γινόταν αυτό είναι νομοτέλεια.
Ερ: Μια τέτοια πανδημία, με βάση ιατρικά επιστημονικά στατιστικά στοιχεία, ήταν
αναμενόμενη;
Κ.Κ. Αναμενόμενη ναι, ως φυσική εξέλιξη δεν γνωρίζαμε το πότε και πως. Όμως
οποιοσδήποτε ιός γρίπης, που προέρχεται από τα ζώα και αναπτύσσει την ικανότητα
να μολύνει τον άνθρωπο, αποτελεί θεωρητικά κίνδυνο πρόκλησης πανδημίας.
Πανδημίες υπήρξαν και θα υπάρχουν. Απ’ ό,τι φαίνεται, μπορεί να είναι σύμπτωση,
πάντως τελευταία ακολουθεί ένας κύκλος δεκαετίας περίπου.
Στον 20 ό - 21 ο αιώνα συνέβησαν οι εξής:
Η ισπανική γρίπη, 1918-1919.
Η ασιατική γρίπη , 1957-1958 απ’ το στέλεχος Η2Ν2.
Η γρίπη του Χονγκ Κονγκ, 1968-1969 απ’ το στέλεχος H3N2.
Ο ιός HIV / AIDS , από το 1981.
Η γρίπη των χοίρων του 2009-2010 απ’ το στέλεχος H1N1.
Σήμερα η πανδημία Covid 19, που προκλήθηκε απ’ τον κορονοϊό SARS-CoV-
Ερ: Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα, όπως γενικότερα εκτιμάται, ήταν
απροετοίμαστη. Δεν ήταν «θωρακισμένη» στην αντιμετώπιση της πανδημίας covid
19. Αυτό πώς το σχολιάζετε; Είχε τη δυνατότητα προετοιμασίας και ετοιμότητας ή
όχι; Και το ρωτάω αυτό διότι για παράδειγμα, είχαμε την Ισπανική γρίπη με
εκατομμύρια θανάτους.
Κ.Κ.: Η τρομερή ισπανική γρίπη το 1918-19, στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου
Πολέμου, σκότωσε περισσότερους από τον πόλεμο. Υπολογίζεται 50 και πάνω
εκατομμύρια.
Στην ασθένεια COVID-19 η παγκόσμια κοινότητα ήταν απροετοίμαστη. Υποτίμησε
την κατάσταση και έγιναν αρκετά λάθη στη συνέχεια. Αντέδρασε με αργοπορία και
ξέφυγε ο ιός σε όλο τον πλανήτη. Τα κράτη βρέθηκαν ξαφνικά σε μια έκτακτη
κατάσταση. Έτσι για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας όλος ο πλανήτης
κλείστηκε στα σπίτια του. Αυτό είναι κάτι το μοναδικό. Κανένα σύστημα υγείας δεν
θα μπορούσε να αντέξει μία τόσο μεγάλη υγειονομική κρίση. Άρα η έννοια
«θωρακισμένη» είναι κάτι σχετικό ή ακούγεται κάπως υπερβολή. Η ΠΟΥ και η
παγκόσμια κοινότητα αντέδρασε αργά Όταν ανακοινώθηκε η Πανδημία, η μετάδοση
είχε γίνει. Όλοι έτρεχαν για να προμηθευτούν μάσκες και στολές, διότι κανένα
κράτος δεν διέθετε ένα κρίσιμο απόθεμα σε εφεδρεία. Όταν ανακοινώθηκε στο τέλος
Δεκέμβρη ο νέος ιός και η Κίνα έλαβε τα πρώτα μέτρα, καθώς και τα γύρω κράτη
μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, οι Ευρωπαίοι έμειναν επικίνδυνα εφησυχασμένοι. Δεν
πήραν κανένα σοβαρό μέτρο, φοβούμενοι μην πλήξουν την οικονομία. Στην Ελλάδα
για παράδειγμα έχουμε την περίπτωση της Καστοριάς. Όταν στις 24 Φεβρουαρίου
γουνοποιοί επέστρεψαν από το Μιλάνο, που είχε ήδη αρχίσει να μετράει νεκρούς,
έφθασαν Ελλάδα από Ιταλία, χωρίς να ληφθεί κανένα μέτρο ελέγχου, ούτε από την
Ιταλία, ούτε από την Ελλάδα. Παρόλο που στις 26 Φεβρουαρίου, δύο μέρες μετά,
έγινε γνωστό ότι εντοπίστηκε το πρώτο κρούσμα Κορωνιού στην Ελλάδα.
Ερ: Υπάρχει διαφορά του συγκεκριμένου ιού με προηγούμενους; Και εάν ναι, ποια
είναι αυτή;
Κ.Κ.: Όλοι μιλάνε για τις ομοιότητες με την ισπανική γρίπη του 1918. Η νόσος έχει
οριστεί ως το «μεγαλύτερο ιατρικό ολοκαύτωμα στην ιστορία». Ανατρέχοντας στα
βιβλία της ιστορίας της ιατρικής διαφαίνονται ομοιότητες και διαφορές με τη
σημερινή κατάσταση.
Α) Οι ομοιότητες είναι ότι και οι δύο προκαλούν σοβαρή πνευμονία.
Β) Οι διαφορές έγκειται στα εξής: ο COVID-19 μεταδίδεται πιο εύκολα, μεταξύ 2 και
2,5, φορές περισσότερο. Μια άλλη διαφορά μεταξύ των δύο ιών, είναι τα ποσοστά
των σοβαρών μορφών. Στον COVID-19 το 80% των ασθενών είναι χαμηλής
σοβαρότητας ή ασυμπτωματικοί. Οι σοβαρές λοιμώξεις είναι στο 15% και οι κρίσιμες
περιπτώσεις στο 5%. Το ποσοστό θνησιμότητας στον COVID-19 είναι μικρότερο
από την ισπανική γρίπη. Επίσης στην ισπανική γρίπη οι νεκροί ήταν μικρότερης
ηλικίας, ίσως λόγω του συνωστισμού των στρατιωτών στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ερ: Ποια η άποψή σας για τα «πειραματικά φάρμακα» που διαβάζουμε και κατ’
επέκταση, μας δημιουργούν την αίσθηση ότι πολύ σύντομα θα βρεθεί λύση;
Κ.Κ.: Μέχρι τον Απρίλιο του 2020, καμία ειδική θεραπεία ή εμβόλιο για την
ασθένεια αυτή δεν είχε ακόμη εγκριθεί. Επειδή σε κάθε πόλεμο το πρώτο θύμα είναι
η αλήθεια, πρέπει να ενημερωνόμαστε μόνο από τα μέσα που εμπιστευόμαστε. Τα
fake news, τα συνωμοσιολογικά σενάρια και η καταστροφολογία έχουν πάρει φωτιά.
Υπενθυμίζεται πως, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας
(Ε.Ο.Δ.Υ.), οι πολίτες θα πρέπει να αναζητούν πληροφορίες σχετικά με τον ιό από
υπεύθυνες πηγές πληροφόρησης, δηλαδή τον Ε.Ο.Δ.Υ. και τον θεράποντα ιατρό τους.
Οι τηλεφωνικοί αριθμοί 1135 και 210-5212054 του Ε.Ο.Δ.Υ. είναι στη διάθεση όλων
για οδηγίες, αλλά και επίλυση αποριών σχετικά με την προστασία από τον κορωνοϊό.
Σχετικά με τα φάρμακα προς το παρόν, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία από
τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες σε ανθρώπους με χρήση ομάδας ελέγχου, που να
υποστηρίζουν τη χορήγηση οποιουδήποτε ειδικού φαρμάκου σε ασθενείς με ύποπτη ή
επιβεβαιωμένη λοίμωξη από το νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2. Ακολουθούνται οι
βοηθητικές παρεμβάσεις και οι παρεμβάσεις στις επιπλοκές. Έτσι είμαστε ακόμη
στην έρευνα, όπως αναφέρει ο Ηλίας Μόσιαλος (πηγή WSJ). Για τις εταιρείες
φαρμάκων, υπάρχει ξαφνικά μόνο μία προτεραιότητα: ο κορωνοϊός. Οι ερευνητές
έχουν κυριολεκτικά συμπιέσει χρονοδιαγράμματα, ελαχιστοποιώντας τους χρόνους -
διαδικασίες και πειράματα που κανονικά θα έπαιρναν ολόκληρους μήνες, γίνονται σε
εβδομάδες ή ακόμα και ημέρες. «Δεν έχουμε δουλέψει ποτέ τόσο γρήγορα, με τόσους
πολλούς πόρους σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα» δήλωσε ο Paul Stoffels,
επικεφαλής επιστημονικός υπεύθυνος της Johnson & Johnson. Ίδωμεν.
Από τα υπάρχοντα, το εγκεκριμένο από την FDA το αντιπαρασιτικό φάρμακο
Ιβερμεκτίνη βρέθηκε ότι αναστέλλει την αντιγραφή του SARS-CoV-2 in vitro.
(3/4/20). Ένα κρίσιμο επόμενο βήμα θα είναι να αξιολογήσουν τα δοσολογικά
σχήματα.
Ερ: Ο κατ’ οίκον περιορισμός, πώς επιδρά στην ψυχολογία μας; Παίζει ρόλο η ηλικία
ή το επάγγελμά μας;
Κ.Κ.: Σε αυτή την κατάσταση εγκλεισμού είναι φυσιολογικό να υπάρχει φόβος και
άγχος για εμάς και τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Ο εγκλεισμός μπορεί να
δημιουργήσει κόπωση και ανία. Αυτά με την σειρά τους μπορεί να μας οδηγήσουν σε
υπερβολική κατανάλωση θερμίδων και κατάχρηση ουσιών. Η αναμονή χωρίς
συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα μπορεί να δημιουργήσει απογοήτευση και θυμό. Ένα
σημαντικό στοιχείο που διαφαίνεται με τον καιρό είναι ότι, αφού σταματήσαμε τις
επαγγελματικές δραστηριότητες, σταματάνε και όλοι οι στόχοι που είχαμε βάλει, όχι
μόνο σε οικονομικό, αλλά σε όλα τα επίπεδα. Γενικά ο άπλετος χρόνος που πρέπει να
διαχειριστούμε, μάς εισάγει σε νέα δεδομένα και σε αλλαγές στο τρόπο ζωής μας.
Όλα τα πράγματα στη ζωή μας έχουν δυο πλευρές. Η καλή που είναι να έρθουμε πιο
κοντά και να δυναμώσουμε μια ήδη υγιή σχέση, αλλά υπάρχει και το αντίθετο. Το
επονομαζόμενο φαινόμενο της υποχρεωτικής εγγύτητας είναι, όταν δύο ή
περισσότεροι άνθρωποι συμβιώνουν υποχρεωτικά για λόγους ανεξάρτητα από την
θέλησή τους. Η στενή εγγύτητα με τους συγκατοίκους μας μπορεί να δημιουργήσει
και αντίθετα φαινόμενα απ’ αυτά της καλής επικοινωνίας. Μπορεί δηλαδή να αυξήσει
την τριβή ή να μεγαλώσει περισσότερο την αίσθηση της μοναξιάς. Η στενή επαφή
δημιουργεί εμφάνιση προβλημάτων που κρύβονταν ως τώρα στο υποσυνείδητο.
Αποτέλεσμα θα είναι η αύξηση της δυσφορίας, που μπορεί να ραγίσει τη σχέσης μας.
Να παρουσιασθεί ενδοοικογενειακή βία που είναι μια πολύ αρνητική εξέλιξη. Από
ό,τι δείχνουν οι στατιστικές, υπάρχει ήδη αύξηση αιτήσεων διαζυγίων. Όταν
δημιουργείται ένταση, καλό είναι να υπάρχει φυσική απόσταση μεταξύ μας, και να
ασχοληθούμε με κάτι άλλο. Ένα επιτυχημένο ζευγάρι είναι αποτέλεσμα δύο ώριμων
και συνειδητοποιημένων ανθρώπων που διεκδικούν, αλλά και σέβονται τις ανάγκες
του άλλου. Άλλωστε αυτό που ουσιαστικά κάνει κάποιες σχέσεις περισσότερο
επιτυχημένες από τις υπόλοιπες, δεν είναι η έλλειψη δυσκολιών, αλλά το γεγονός πως
αντιμετωπίζουν και ξεπερνάνε τα προβλήματα πιο αποτελεσματικά. Έτσι κάθε
αναταραχή δυναμώνει τη σχέση αντί να την κουράζει.
Ερ: Εκτιμώ ότι, κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ανάγκη μας να προστρέξουμε για
ψυχολογική υποστήριξη και «παρηγοριά», έχει αυξηθεί. Αληθεύει αυτό;
Κ.Κ.: Ναι, αληθεύει. Είναι φυσικό, μετά από τόση πίεση, όλοι οι άνθρωποι και
περισσότερο εκείνοι που έχουν ψυχολογικά προβλήματα, οι ευαίσθητοι άνθρωποι, να
νιώσουν τα συμπτώματα της παρούσας κατάστασης. Η ψυχολογική δυσφορία
παρουσιάζεται τώρα και θα συνεχίσει και μετά το πέρας της πανδημίας, λόγω των
αλλαγών που έφερε στην καθημερινότητά μας. Θα πρέπει να διαχειριστούμε ένα
μεγάλο όγκο ψυχικών θεμάτων που προκάλεσε η κρίση. Κάποια άτομα, περισσότερο
ευαίσθητα, θα χρειασθούν ψυχολογική υποστήριξη. Άλλα που ήδη νοσούν, θα πρέπει
να μιλήσουν με τον θεραπευτή τους.
Ερ: Χωρίς να παραβιάζω προσωπικά δεδομένα, πείτε μου, ποιες οι συνηθέστερες
«αγωνίες» των ασθενών σας; Τι είναι αυτό που φοβούνται ή τους κάνει να αγωνιούν
περισσότερο;
Κ.Κ.: Όλοι αναρωτιούνται πώς θα είναι ο κόσμος μετά την πανδημία και πότε θα
επιστρέψουμε στην κανονικότητα. Για τρία πράγματα αναρωτιούνται: α) Η υγεία
τους και η κατάσταση των προσφιλών ατόμων. β) Τα οικονομικά, ιδίως σε άτομα με
προϋπάρχοντα οικονομικά προβλήματα. γ) Δευτερευόντως η πιθανή έλλειψη
τροφίμων, ρούχων και άλλων αγαθών.
Ερ: Υπάρχουν συνάνθρωποι που παραδέχονται ότι βρίσκονται σε πανικό και άλλοι
που δείχνουν ακριβώς το αντίθετο… Τι θα συμβουλεύατε και τους μεν και τους δε.
Κ.Κ.: Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά. Είναι φυσιολογικό να αισθανόμαστε
λυπημένοι, στενοχωρημένοι, ανήσυχοι, μπερδεμένοι, φοβισμένοι ή θυμωμένοι κατά
τη διάρκεια μιας κρίσης. Η πανδημία COVID-19 αυξάνει το άγχος, τόσο από το φόβο
να προσβληθεί κάποιος από τον ιό, όσο και από την αβεβαιότητα, λόγω των
χαρακτηριστικών του κινδύνου στον οποίο εκτιθέμεθα.
Είναι σημαντικό να μπορούμε να μιλήσουμε σε κάποιον και να επικοινωνούμε με
φίλους και συγγενείς, σχετικά με το πώς η πανδημία θα μας επηρεάσει κοινωνικά και
οικονομικά.
Ίσως, σε αυτήν τη δραματική στιγμή πρέπει να αποδεχθούμε το «μαζί», δηλαδή ότι
όλοι μπορούμε να αισθανθούμε αυτή την αμοιβαιότητα. Όλοι τόσο κοντά (αν και
απομονωμένοι μεταξύ μας), ενωμένοι (αν και φυσικά μόνοι) και θαρραλέα υπεύθυνοι
για ένα πεπρωμένο που όλοι έχουμε από κοινού. Όλες οι μεγάλες αξίες, αγάπη,
πατρίδα, οικογένεια, ελπίδα, έχουν γίνει μία, δηλαδή: ΜΑΖΙ ΜΟΝΟ ΜΠΟΡΟΥΜΕ
ΝΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ.
Όταν κάτι δεν το νικάς (για την ώρα), το αγκαλιάζεις και το χρησιμοποιείς για σένα.
Όπως είπε και ο Νίτσε: Ό,τι δεν μας σκοτώνει, μάς κάνει πιο δυνατούς.
Προστατεύουμε λοιπόν τη σωματική μας υγεία για να μπορούμε να οικοδομήσουμε
και την ψυχική. Να προσέξουμε τη σωματική μας υγεία, αλλά και την ψυχική μας,
που πιέζεται πολύ από τον εγκλεισμό.
Οι Τρόποι διαφύλαξης της ψυχικής μας υγείας, όπως τους αναφέρει ο Ε.Ο.Δ.Υ. είναι:
1. Σωστή πληροφόρηση για τον ιό από έγκυρες πηγές και περιορισμός της έκθεσης
στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
2. Διατήρηση της επικοινωνίας με τους σημαντικούς ανθρώπους.
3. Φροντίδα σωματικής υγείας για τη ρύθμιση του συναισθήματος.
4. Ψυχοεκπαίδευση για το στρες και την ψυχική δυσφορία (διαχείριση
συναισθημάτων) δηλαδή: Βοήθεια στην αναγνώριση κι αποδοχή των συναισθημάτων
μας. Παρατήρηση κι αναγνώριση των συμπτωμάτων του στρες, ψυχικής δυσφορίας κι
επικίνδυνων συμπεριφορών υγείας προς τον εαυτό μας και προς τους οικείους μας.
Να ψάξουμε μεθόδους χαλάρωσης και στρατηγικές/δεξιότητες για μείωση της
δυσφορίας, όπως διαφραγματική αναπνοή, χαλάρωση, χρήση κρύου νερού, μέσα από
κείμενα με αναλυτικές οδηγίες ή/και οπτικοακουστικό υλικό στο διαδίκτυο. Βασικές
δεξιότητες πρακτικής στην αυτοεπικέντρωση (mindfullness) μέσα από μικρής
διάρκειας ασκήσεις που υπάρχουν διαθέσιμες στο διαδίκτυο. Προετοιμασία ενός
σχεδίου δράσης έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε
προσωπικό και οικογενειακό επίπεδο. Επικοινωνία κι έκφραση συναισθημάτων και
ανησυχιών σε αγαπημένα πρόσωπα και άτομα εμπιστοσύνης. Κινητοποίηση με
προγραμματισμό δραστηριοτήτων μέσα στην ημέρα για την αύξηση των θετικών
συναισθημάτων: προσπάθεια για την ένταξη ευχάριστων δραστηριοτήτων μέσα στην
αλλαγμένη καθημερινότητα. Προσπάθεια δημιουργίας και διατήρησης μιας
καθημερινής ρουτίνας χωρίς απαιτητικό κι αγχώδη τρόπο.
Ερ: Η επόμενη ημέρα, όποτε αυτή έρθει, πώς θα μας βρει;
Κ.Κ.: Φαντάζομαι με τρία βασικά προβλήματα: 1) Το μέγεθος της απώλειας σε
ανθρώπινες ζωές, 2) Οι ψυχικές επιπτώσεις που δημιουργήθηκαν από τον εγκλεισμό
και 3) Η βλάβη στην παγκόσμια οικονομία.
Ερ: Κύριε Κογιόπουλε, ο επίλογος δικός σας.
Κ.Κ.: Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι η ύπαρξή μας στον πλανήτη Γη είναι ένα
ασήμαντο διάστημα του χρόνου, σε σύγκριση με τα δισεκατομμύρια έτη, που έχουν
υπάρξει τα διάφορα άλλα έμβια είδη. Η επιστήμη είναι η μόνη που μας βοηθά να
αναλύσουμε και να κατανοήσουμε τον κόσμο μέσα μας και γύρω μας, τη φυσική και
βιολογική διαδικασία της ζωής.
Κανείς πριν από ένα μήνα δεν θα μπορούσε να πιστέψει ότι η οικονομία θα
σταματούσε, οι πόλεμοι θα ηρεμούσαν και όλη η ανθρωπότητα θα ενωνόταν να
πολεμήσει έναν κοινό εχθρό. Για πρώτη φορά όλα τα όπλα είναι άχρηστα. Ο πλούτος
δεν αρκεί. Για πρώτη φορά δεν μετράει η εξουσία ή η εμφάνιση‧ μόνο ένα μετράει,
η ζωή. Όλοι είμαστε το ίδιο. Όπως είπε ο μέγας Ιπποκράτης, «Κοινή γαρ η τύχη και
το μέλλον αόρατον». Συγκάτοικοι στον πλανήτη, που έγινε ένα παγκόσμιο χωριό. Για
πρώτη φορά έχουμε όλοι κάτι κοινό και αυτό είναι η απειλή του αόρατου ιού.
Τα τελευταία γεγονότα θα πρέπει να μας βοηθήσουν να αναθεωρήσουμε πολλές από
τις «προτεραιότητές» μας. Η προστασία της υγείας μας σημαίνει γνώση και
προστασία του πλανήτη. Αν δεν αλλάξει κάτι τώρα, τότε δεν καταλάβαμε τίποτε στον
κόσμο που ζούμε. Ας δούμε και τα θετικά μιας κρίσης, που άλλαξε όλο τον κόσμο.
πηγη: εφημεριδα ΣΤΑΘΜΟΣ
