Η φιλοσοφία και η θρησκεία έδωσαν σχετικές απαντήσεις που όμως δεν είναι οριστικές, είναι πάντα διαπραγματεύσιμες. Η ψυχανάλυση ιδρύθηκε τον 20ο αιώνα και έφερε ένα νέο παράδειγμα στις ανθρωπιστικές επιστήμες, παρότι ξεκίνησε σαν μέθοδο διάγνωσης και θεραπείας ψυχικών ασθενειών. Ο Φρόιντ βασίστηκε σε παλιές θεωρίες, πολιτισμικά στοιχεία και επιστημονικά δεδομένα της εποχής του και δημιούργησε τη νέα επιστήμη του ασυνειδήτου. Στο μεταξύ αναθεώρησε κάποιες απόψεις και διατήρησε άλλες. Έτσι στην αρχή υποστήριξε ότι βασικός σκοπός της ζωής είναι η ικανοποίηση, ότι οι άνθρωποι κινούμαστε σύμφωνα με την αρχή της ευχαρίστησης. Αργότερα θεώρησε ότι στον ψυχισμό υπάρχει ταυτόχρονα μια θεμελιώδης τάση για καταστροφή.
Σταθερό στοιχείο στη σκέψη του είναι ο δυϊσμός, η διπολικότητα. Στην αρχή αντιπαραθέτει σεξουαλικές ενορμήσεις και ενορμήσεις αυτοσυντήρησης και αργότερα ενορμήσεις ζωής και ενορμήσεις θανάτου. Είναι μια ριζοσπαστική θέση, ότι στους ανθρώπους υπάρχει μια βασική, ασυνείδητη τάση καταστροφής – πρακτικά, ο καθένας μας μπορεί να σκεφτεί πράξεις ή συνήθειες που μοιάζουν χωρίς νόημα και του κάνουν κακό αλλά δυσκολεύεται να εγκαταλείψει. Η ενόρμηση δεν έχει σχέση με το ένστικτο που στα ζώα ξεκινά από εγγεγραμμένες πληροφορίες (π.χ. στα γονίδια). Είναι μια έννοια κλειδί (όπως το ασυνείδητο, η απώθηση, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα). Χαρακτηρίζεται από την πηγή (στο σώμα), το σκοπό (ικανοποίηση) και το αντικείμενο, το μέσο για ικανοποίηση. Επίσης βρίσκεται στο σταυροδρόμι ανάμεσα στο σωματικό και το ψυχικό, σαν ψυχικός εκπρόσωπος εσωτερικών τάσεων. Βιώνεται και παρατηρείται μερικά, μέσα από παράγωγα, αποτελέσματα και είναι χρήσιμη στην ερμηνεία φαινομένων μα όχι πραγματική με την έννοια του μετρήσιμου.
Οι σεξουαλικές ενορμήσεις δίνουν ένα ενδιαφέρον παράδειγμα αφού η σεξουαλικότητα είναι ουσιαστική για τη ζωή και τη διατήρησή της. Εντούτοις στην ψυχανάλυση η σεξουαλικότητα δεν είναι κυρίως το σεξ, ο ερωτισμός, αφορά γενικά την ευχαρίστηση, από την αρχή της ζωής. Στηρίζεται στην ικανοποίηση σωματικών αναγκών που, μέσα στις σχέσεις, ‘ντύνονται’ με συναισθήματα και λόγια. Έτσι το ένστικτο θα ήταν η κατανάλωση τροφής για επιβίωση ενώ η ενόρμηση αφορά επίσης την ευχαρίστηση που δίνει το φαγητό και το πώς το χρησιμοποιούμε. Η ανθρώπινη επιθυμία είναι πολύπλοκη, συνδέεται με μια μυθική στιγμή πληρότητας που άφησε στο σώμα ένα σημάδι και έκτοτε χρωματίζει την εμπειρία μας. Αφορά επίσης περιπέτειες, τυχαίες συναντήσεις, αναπόφευκτα τραύματα στην ανάπτυξη. Χαρακτηριστική εδώ είναι η ανορεξία, ενίοτε σοβαρή διαταραχή όπου το άτομο κατά κάποιο τρόπο απολαμβάνει το να μην τρώει τίποτα – σε ακραίες περιπτώσεις προκαλεί σημαντικά προβλήματα υγείας ή και θάνατο.
Το κείμενο του Φρόιντ ‘Πέραν της αρχή της ηδονής’ (1920) έμελλε να προβληματίσει, να διχάσει όσους ασχολούνται με την ψυχανάλυση. Εκεί συζητά το δίπολο ενορμήσεις ζωής και θανάτου που συγκρούονται, ανταγωνίζονται μα σχεδόν πάντα διαπλέκονται. Οι ενορμήσεις ζωής τείνουν στη σύνδεση, τη σύνθεση ενώ του θανάτου στη διάσπαση, τη διάλυση. Παραδειγματικός θεωρείται ο πρωταρχικός μαζοχισμός, δύναμη που κινείται σταθερά μα ήσυχα, αθόρυβα. Τέλος η ενόρμηση θανάτου, παρότι σήμερα δεν είναι καθολικά αποδεκτή, επέτρεψε μια νέα ανάγνωση φαινομένων όπως η μελαγχολία και η καταστροφικότητα.
