Το νομικό καθεστώς των νήσων και νησίδων του Αιγαίου είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία επί των Ιμίων προκύπτει σαφώς από διεθνή συμβατικά κείμενα, δηλαδή τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, τις Ιταλοτουρκικές Συμφωνίες του 1932 και τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947. Οι Τούρκοι γνωρίζουν καλά τα σύνορα των νησιών και των παρακείμενων νησίδων τους, παριστάνουν όμως τους ανίδεους με το θράσος του νταή. Εκτός από τους χάρτες του τουρκικού κράτους μετά τη συνθήκη της Λωζάννης και για τα Δωδεκάνησα μετά τις Ιταλοτουρκικές Συμφωνίες του 1932 υπάρχουν και οι οθωμανικοί χάρτες του Βιλαετιού του Αρχιπελάγους (Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti), όπου ανήκαν τότε τα νησιά και οι νησίδες του Ανατολικού Αιγαίου.

Τα Δωδεκάνησα διέθεταν προνόμια που ίσχυαν από την εποχή των Βυζαντινών και των Φράγκων και αναγνωρίσθηκαν και από τους Τούρκους με φιρμάνι του Σουλεϊμάν Β΄ του Μεγαλοπρεπούς το 1523, αλλά και των άλλων Σουλτάνων που ακολούθησαν. Τα Δωδεκάνησα και η Ικαρία, (εκτός των δύο μεγάλων νησιών Κω και Ρόδου), διέθεταν ένα καθεστώς «αυτονομίας», δηλαδή ένα ειδικό προνομιακό καθεστώς που τους εξασφάλιζε διοικητική, δικαστική και οικονομική αυτονομία και επιπλέον απάλλασσε τους κατοίκους τους από τη στράτευση. Οι οικονομικές υποχρεώσεις τους προς την οθωμανική εξουσία περιορίζονταν σε έναν κατ’ αποκοπή ετήσιο φόρο «μακτού» (maktu) που προοριζόταν για τα βακουφικά ιδρύματα.

Στην επετηρίδα-Ημερολόγιο (Σαλναμέ) μέχρι το 1864 τα νησιά του Αρχιπελάγους ανήκαν στη δικαιοδοσία του Οθωμανικού Ναυαρχείου. Ο διοικητής της Ρόδου είχε αρχικά τον τίτλο του «σαντζάκ μπέη» και υπαγόταν στον «καπουδάν πασά», αρχηγό του οθωμανικού στόλου του Αρχιπελάγους, ενώ αργότερα πήρε τον τίτλο του «πασά». Στη συνέχεια, με τη διοικητική μεταρρύθμιση του 1864, αυτό άλλαξε και εγκαταστάθηκε πολιτική διοίκηση. Όλα τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου που ανήκαν στην Οθωμανική Επικράτεια, αποτέλεσαν μια διοικητική περιφέρεια (Βιλαέτι-Vilayet), την Νομαρχία Νήσων Αρχιπελάγους με διοικητή έναν Κυβερνήτη-“Vali”. Στη Νομαρχία Αρχιπελάγους δεν ανήκαν η Θάσος και η αυτόνομη Ηγεμονία της Σάμου. Αρχικά η Περιφέρεια είχε έδρα τη Χίο και στη συνέχεια τη Ρόδο, ενώ μετά την κατάληψη της Ρόδου από τους Ιταλούς, η έδρα της Περιφέρειας μεταφέρθηκε στη Μυτιλήνη.

Ο προτελευταίος Σαλναμές του 1303 (γρηγοριανό ημερολόγιο έτη 1885-1886) εκδόθηκε στην έδρα του Βιλαετίου, τη Χίο, στο τυπογραφείο της Νομαρχίας Αρχιπελάγους. Αποτελείται από 2 μέρη που εμπεριέχονται σ’ ένα τόμο με το ελληνικό κείμενο στο πρώτο μέρος και το οθωμανικό στο δεύτερο. Τα Δωδεκάνησα καταγράφονται στις σελίδες 95-118.

Οι πληροφορίες των Σαλναμέδων ήταν σχετικά ασφαλείς και αποτελούσαν την επίσημη κρατική προσπάθεια, αφού την έκδοση έκανε το ίδιο το κράτος και από αυτές κυρίως ενημερώνονταν οι προξενικές Αρχές των ξένων χωρών και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι, ενώ οι πληροφορίες των περιηγητών ήταν το μάλλον ή ήττον υποκειμενικές. Στα οθωμανικά ημερολόγια λοιπόν καταγράφονται τα έξης:

Α) Για την Κω: Τό μῆκός της διά ξηρᾶς εἶναι 10ωρον τό πλάτος 3ωρον ἡ δέ περιφέρειά της 30 μιλίων.

Ὑπάγονται εἰς αὐτήν 4 νῆσοι, ὧν αἱ 3 μικραί καί ἡ μία μεγάλη. Αἱ μικραί καλοῦνται Δζελεμπή, Ὀράκ καί Καρά-Ἀδά. Ἡ πρώτη καί ἡ δευτέρα ἔχουσι μῆκος ἑνός μιλίου καί πλάτος ἡμίσεως. Ἡ δέ Καρά-Ἀδά ἔχει μῆκος 1 ½ μιλίου καί ἀνήκει εἰς τόν ἐκ Καλύμνου Ἐμμανουήλ Μαγγλῆν. Ἡ νῆσος Ὀράκ ἀνήκει εἰς τόν ἐκ Καλύμνου Ἰωάννην. Τήν νῆσον Δζελεμπί διαχειρίζεται τό Κράτος. Δέν ὑπάρχουσιν ἐν αὐταῖς κάτοικοι. Ἡ μεγαλειτέρα εἶναι ἡ Νίσηρος καί ἔχει περίπου 3.000 κατοίκων καί οἰκίας 840. Πέριξ αὐτῆς κεῖνται αἱ μικρώταται καί ἀκατοίκηται νῆσοι Πυργοῦσα, Ἐσδιρέγγιλος, Ἐνδολογοῦσα καί Γιαλί, ὧν αἱ γαῖαι παρεχωρήθησαν δωρεάν ὑπό τοῦ Κράτους εἰς τήν κοινότητα τῆς Νισήρου.

Β) Για την Κάλυμνο Εἰς τήν ὑποδιοίκησιν Καλύμνου ὑπάγονται 11 νῆσοι καλούμεναι Ἅγιος Νικόλαος, Μπιλαλῆς, Αἰγονῆσι, Νερά, Φανάρι, Λίνδος, Μέγας Γαλανής, Μικρός Γαλανής, Δάρανδος, Ἀποστόλ καί Κερμίτ.

Ἡ ἐπαρχία Ἀστυπαλαίας σύγκειται ἀπό τάς ἑξῆς 11 μικράς νήσους, ἤτοι Μουτσομύτην, Ἁγίαν Κυριακήν Κουνδουρόν, Δύο ἀδελφοί, Σίρνα, Πλακίδι, Κωνώπα, Λεονίς, Βατονάς, Φωκαινίς καί Ποντικός.)

Ἡ Κάλυμνος ἀπέχει 102 μίλια ἀπό τήν νῆσον Χίον οὖσαν ἕδρα τῆς νομαρχίας, ἔχει περιφέρειαν διά θαλάσσης 36 μιλ. καί διά ξηρᾶς μῆκος 9 ὡρῶν καί πλάτος 4. Ἡ ἀπό τῆς Καλύμνου ἀπόστασις τῶν 10 μικρῶν νήσων ποικίλει ἀπό 5 μέχρι 40 μιλ. Ἡ Ἀστυπάλαια ἀπέχει τῆς Καλύμνου κατά 45 μιλ. Ἡ ἀπό ἀλλήλων ἀπόστασις τῶν εἰς τήν Ἀστυπαλαίαν ὑπαγομένων 11 νησιδίων εἶναι 2 μέχρι 15 μιλ.

Σύμφωνα με τους Οθωμανικούς χάρτες, αλλά και τους Ευρωπαϊκούς είναι εμφανή τα σύνορα των νησιών και νησίδων της Οθωμανικής επικράτειας στο Βιλαέτι Αρχιπελάγους. Σε αυτά στηρίχθηκαν και οι Ιταλοί με τους συνομιλητές τους Τούρκους και διευθέτησαν τα σύνορα των τότε ιταλικών νησιών με την Τουρκία, παραχωρώντας τους μάλιστα και την Αρκόνησο, λόγω της μικρής απόστασης από το Μπόντρουμ/Αλικαρνασσός.

Ακολούθησαν πλήθος χαρτών Τουρκικών Νατοϊκών και άλλων που επιβεβαιώνουν αυτή την οριογραμμή.

Σήμερα η πολιτική των κανονιοφόρων δεν περνάει πια οι διεθνείς συνθήκες και το δίκαιο της θάλασσας είναι σαφή. 

PACTA SUNT SERVANDA - ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΗΡΟΥΝΤΑΙ.

Έτσι συνυπάρχουν σήμερα τα πολιτισμένα κράτη που σέβονται την καλή γειτονία.